Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Kž1 br.873/22 od 31.01.2023. godine, odbijene su kao neosnovane žalbe Višeg javnog tužioca u Sremskoj Mitrovici, okrivljenog lično i branilaca okrivljenog, a presuda Višeg suda u Sremskoj Mitrovici K br.7/22 od 19.08.2022. godine, potvrđena.

Protiv navedenih pravnosnažnih presuda, zahteve za zaštitu zakonitosti podneli su:

-branilac okrivljenog Željka Klincova - advokat Jovica Kovačević, zbog povrede zakona iz člana 485. stav 1. tačka 1) i stav 2. ZKP, konkretno zbog bitne povrede odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 1) ZKP, sa predlogom da Vrhovni sud usvoji zahtev i preinači pobijane presude, tako što će okrivljenog osloboditi od optužbe, ili da pobijane presude ukine i predmet vrati prvostepenom sudu na ponovni postupak i odluku;

- branilac okrivljenog Željka Klincova - advokat Ljubica Silić, zbog bitne povrede odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 1) ZKP i povrede krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) i 3) ZKP, s tim što iz obrazloženja proizilazi da ukazuje i na bitnu povredu odredba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 2) ZKP i pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, sa predlogom da se pobijane presude ukinu i predmet vrati na ponovno odlučivanje, ili da se preinače tako što će sud okrivljenog osloboditi od optužbe.

Vrhovni kasacioni sud dostavio je po primerak zahteva za zaštitu zakonitosti Republičkom javnom tužiocu, shodno odredbi člana 488. stav 1. ZKP i u sednici veća, koju je održao bez obaveštavanja Republičkog javnog tužioca i branilaca okrivljenog, smatrajući da njihovo prisustvo nije od značaja za donošenje odluke (član 488. stav 2. ZKP), nakon razmatranja spisa predmeta i pravnosnažnih presuda protiv kojih su zahtevi za zaštitu zakonitosti podneti, te nakon ocene navoda izloženih u zahtevu, našao:

Neosnovano se zahtevima za zaštitu zakonitosti branilaca okrivljenog Željka Klincova nižestepene presude pobijaju zbog bitne povrede odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 1) ZKP. S tim u vezi, u oba zahteva navodi se da se pobijane presude zasnivaju na dokazima na kojima se po odredbama ZKP ne mogu zasnivati, i to na neoverenim fotokopijama fakture i računa, kao i zapisniku o tržišnoj kontroli, odnosno knjigovodstvenoj dokumentaciji okrivljenog (branilac Jovica Kovačević), te na ekonomsko-finansijskom veštačenju veštaka ekonomske struke Katarine Fedoš Nemeš, jer je kao osnov za veštačenje koristila fotokopije koje nisu bile overene, a veštačenje je predstavljalo ključni dokaz na kome je sud zasnovao osuđujuću presudu (branilac Jovica Kovačević i branilac Ljubica Silić).

Izloženi navodi zahteva za zaštitu zakonitosti branilaca okrivljenog, su neosnovani.

Naime, odredbom člana 405. stav 4. ZKP, propisano je da se isprave koje se koriste kao dokaz, ukoliko je to moguće, podnose u originalu.

Iz citirane zakonske odredbe jasno proizilazi da u situaciji kada nije moguće pribaviti ispravu u originalu, kao što je u konkretnom slučaju, nije iskučljena mogućnost upotrebe fotokopije isprave, pri čemu je pitanje da li fotokopija isprave predstavlja zakonit dokaz, predstavlja faktičko pitanje u svakom konkretnom slučaju, i zavisi od toga da li postoji sumnja u istinitost isprave, a samim tim da li je takva isprava podobna da služi kao dokaz neke činjenice koja ima značaj za pravne odnose.

U konkretnom slučaju, navedene fotokopije, po oceni ovoga suda, ne predstavljaju dokaze na kojima se presuda ne može zasnivati, imajući pre svega u vidu da iz dopunskog nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke Katarine Nemeš Fedoš od 04.05.2022. godine proizilazi da su dokumentaciju koja se nalazi u sudskim spisima izdala oštećena pravna lica svom kupcu DOO AA te da se u spisima nalaze i kopije dokumentacije o prometu dobara i usluga između prodavaca DOO BB iz ..., DOO VV iz ..., DOO GG iz ... i kupca DOO AA iz ... Prema nalazu i mišljenju veštaka, u pitanju je knjigovodstvena dokumentacija, koja je izdata u skladu sa odredbama člana 9 – 15. Zakona o računovodstvu i reviziji („Sl. glasnik RS“, broj 73/2019 ... 44/2021), pri čemu je u svom nalazu i mišljenju sudski veštak jasno navela da je osnovni nalaz sačinila na osnovu dokumentacije koja se nalazila u sudskom spisu i koja je pribavljena od strane državnih oragana, te da je prilikom izrade osnovnog nalaza kontaktirala knjigovodstvenu agenciju kojoj je bilo povereno vođenje knjigovodstva, koja se izjasnila da ne poseduje knjigovodstvenu dokumentaciju jer se nakon knjiženja ona vraća vlasniku. Veštak je u nalazu i mišljenju objasnila i da to što se u knjigovodstvu nalaze kopije dokumentacije ne znači da je knjiženje izvršeno na osnovu kopija, već da je dokumentacija u spisu kopirana, uz napomenu da je okrivljeni bio nedostupan, pa se nije moglo utvrditi gde se nalazi dokumentacija koju je pravno lice DOO AA zaprimilo i istu pohranilo na čuvanje nakon knjiženja.

Imajući u vidu navedeno, odnosno da je prilikom izrade osnovnog nalaza sudski veštak Katarina Fedoš Nemeš kontaktirala knjigovodstvenu agenciju kojoj je povereno vođenje knjigovodstva, da su se isti izjasnili da ne poseduju knjigovodstvenu dokumentaciju jer se nakon knjiženja ona vraća vlasniku, te da je navedeni veštak nalaz i mišeljenje sačinila na osnovu dokumentacije koja se nalazi u sudskim spisima i koja je pribavljena od strane državnih organa, pri činjenici da je u pitanju knjigovodstvena dokumentacija koja je izdata u skladu sa odredbama člana 9. – 15. Zakona o računovodstvu i reviziji, to su neosnovani navodi izloženi u zahtevima za zaštitu zakonitosti branilaca okrivljenog – da se pobijane presude zasnivaju na dokazima na kojima se ne mogu zasnivati i da je nižestepenim presudama učinjena bitna povreda odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 1) ZKP.

Neosnovani su i navodi branilaca okrivljenog kojima se ukazuje da su nižestepene presude donete uz povredu krivičnog zakona iz člana 439. tačka 2) ZKP.

S tim u vezi, u oba zahteva navodi se da je okrivljeni oglašen krivim zbog izvršenja produženog krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 227. stav 3. u vezi stava 1. u vezi člana 61. Krivičnog zakonika, iako ovo krivično delo nije postojalo u krivičnom zakonodavstvu u vreme njegovog izvršenja (2008. i 2009. godine), obzirom da je kriminalizovano tek 2012. godine, da bi se radnje izvršenja, opisane u dispozitivu optužnog akta, koje su stavljene na teret okrivljenom, mogle eventualno upodobiti sa krivičnim delom nesavestan rad u privrednom poslovanju iz člana 234. stav 2. KZ („Sl. glasnik RS“, br. 85/05), koji je bio na snazi u vreme izvršenja krivičnog dela, a za koje je u vreme donošenja prvostepene i drugostepene presude nastupila zastarelost krivičnog gonjenja, zbog čega je prema okrivljenom trebalo odbiti optužbu (branilac Ljubica Silić), dok se u zahtevu branioca Jovice Kovačevića ističe da zakonski opis krivičnog dela iz člana 227. KZ postoji samo u slučaju kada nisu ostvarena obeležja nekog drugog krivičnog dela, a zbog čega je prema stavu ovog branioca okrivljeni mogao da odgovara jedino zbog izvršenja krivičnog dela zloupotreba ovlašćenja u privredi iz člana 238. KZ, uz sopstveni zaključak da je prvostepeni sud morao primeniti Krivični zakonik koji je stupio na snagu 01.01.2006. godine koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela i koji je povoljniji za okrivljenog u pogledu zaprećene kazne.

Izloženi navodi zahteva su, po oceni ovoga suda, neosnovani.

Naime, iz spisa predmeta proizilazi da je okrivljenom Željku Klincovu optužnicom Višeg javnog tužioca u Sremskoj Mitrovici Kt br.98/09 od 03.06.2020. godine, izmenjenom na glavnom pretresu dana 22.06.2020. godine i na glavnom pretresu dana 12.10.2021. godine, stavljeno na teret da je u vremenskom periodu od 15.12.2008. godine do 27.02.2009. godine izvršio produženo krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 227. stav 3. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ.

U vreme izvršenja krivičnog dela, zakonom je bilo propisano krivično delo zloupotreba službenog položaja iz člana 359. KZ, koje je u stavu 4. izričito predviđalo krivičnu odgovornost odgovornog lica, a u vreme presuđenja i donošenja pobijanih presuda, krivično delo sa istovetnim zakonskim obeležjima zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 227. KZ, predviđeno u glavi 22 – krivično delo protiv privrede, a koje je u Krivični zakonik uneto izmenama koje se primenjuju počev od 01.03.2018. godine.

Imajući u vidu zakonski opis bića navedenih krivičnih dela, po oceni ovoga suda, između krivičnog dela zloupotreba službenog položaja iz člana 359. KZ („Službeni glasnik RS“, br. 85/2005, 72/2009) koji je važio u vreme izvršenja krivičnog dela, i krivičnog dela zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 227. KZ („Službeni glasnik RS“, br. 94/2016 od 24.11.2016. godine sa stupanjem na snagu 01.03.2018. godine izmena u odnosu na ovo krivično delo), koji je važio u vreme donošenja prvostepene i drugostepene presude, kao i njihovih kvalifikatornih oblika, postoji jasan pravni kontinuitet inkriminacije. Pri tome, i tužilaštvo i sud su u konkretnom slučaju radnje okrivljenog pravno kvalifikovali kao krivično delo zloupotreba položaja odgovornog lica iz člana 227. stav 3. KZ, imajući u vidu da je za krivično delo iz člana 359. stav 3. KZ bila propisana kazna zatvora od 2 do 12 godina, dok je za krivično delo iz člana 227. stav 3. u vezi stava 1. KZ, zbog kog je okrivljeni oglašen krivim, propisana kazna zatvora od 2 do 10 godina.

Odredbom člana 227. stav 3. u vezi stava 1. KZ, propisano je da će se odgovorno lice, koje iskorišćavanjem svog položaja ili ovlašćenja, prekoračenjem granica svog ovlašćenja ili nevršenjem svoje dužnosti pribavi sebi ili drugom fizičkom ili pravnom licu protivpravnu imovinsku korist ili drugom nanese imovinsku štetu, ukoliko time nisu ostvarena bitna obeležja nekog drugog krivičnog dela, a vrednost pribavljene imovinske koristi prelazi iznos od 1.500.000,00 dinara, kazniti zatvorom od 2 do 10 godina.

Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu, te činjenicu da je prema izreci pravnosnažne presude okrivljeni Željko Klincov u periodu od 15.12.2008. godine do 27.02.2009. godine, sposoban da shvati značaj svog dela i da upravlja svojim postupcima, te svestan svog dela čije je izvršenje hteo, svestan da njegovo delo zabranjeno, u svojstvu odgovornog lica, iskorišćavanjem svog položaja i ovlašćenja i nevršenjem svoje dužnosti, pribavio svom privrednom društvu protivpravnu imovinsku korist u ukupnom iznosu od 49.260.781,98 dinara, za koji iznos je naneo štetu preduzećima (BB) DOO iz ..., „VV“ DOO iz ... i „GG“ DOO iz ..., na način bliže opisan u izreci prvostepene presude, to su radnje okrivljenog pravilno pravno kvalifikovane kao krivično delo iz člana 227. stav 3. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ.

Iz navedenih razloga, zahtevi za zaštitu zakonitosti branilaca okrivljenog kojima se ukazuje da u radnjama okrivljenog stoje bitni elementi krivičnog dela nesavestan rad u privrednom poslovanju iz člana 234. stav 2. KZ, odnosno krivičnog dela zloupotreba ovlašćenja u privredi iz člana 238. KZ, a ne krivičnog dela iz člana 227. stav 3,. u vezi stava 1. u vezi člana 61. KZ, zbog kog je oglašen krivim, ocenjeni su neosnovanim.

U ostalom delu, isti zahtevi odbačeni su kao nedozvoljeni, iz sledećih razloga:

U ostalom delu, u zahtevu branioca Jovice Kovačevića ističe se da su razlozi drugostepenog suda po pitanju verodostojnosti overenih kopija kao zakonitih dokaza „apsolutno neprihvatljivi“, a u zahtevu branioca Ljubice Silić se navodi da nalaz i mišljenje veštaka ekonomsko-finansijske struke „protivrečan i izrađen bez upotrebe celokupne dokumentacije“, kojim navodima se ukazuje na bitnu povredu odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 2) ZKP. Pored toga, u zahtevu branioca Ljubice Silić, polemiše se sa iskazom svedoka DD, ... inspektora, koja je sačinila zapisnik poreske kontrole i polemiše se sa činjeničnim stanjem utvrđenim u pravnosnažnim presudama.

Kako odredbom člana 485. stav 4. ZKP, koji propisuje razloge zbog kojih okrivljeni preko branioca mogu podneti zahtev za zaštitu zakonitosti nije predviđena mogućnost podnošenja ovog vanrednog pravnog leka zbog bitne povrede odredaba krivičnog postupka iz člana 438. stav 2. tačka 2) ZKP i zbog pogrešno i nepotpuno utvređenog činjeničnog stanja, to su podneti zahtevi u ovom delu odbačeni kao nedozvoljeni.

Sa svega izloženog, a na osnovu odredbe člana 491. stav 1. ZKP u delu u kojem su zahtevi odbijeni kao neosnovani, a na osnovu člana 487. stav 1. tačka 2) u vezi člana 485. stav 4. ZKP u delu u kojem su zahtevi odbačeni kao nedozvoljeni, doneta je odluka kao u izreci presude.

Zapisničar-savetnik                                                                                          Predsednik veća-sudija

Snežana Medenica, s.r.                                                                                      Nevenka Važić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić