Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 125/22 od 10.03.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilaca i navedena prvostepena presuda je potvrđena. Odbijen je zahtev tužilaca za naknadu troškova žalbenog postupka, kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11 ... 10/23), i našao da revizija tužilaca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju revizija ukazuje, nije predviđena kao razlog za izjavljivanje revizije, članom 407. stav 1. tačka 1. – 3. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su zasnovali radni odnos u organu tužene 2009.godine, a od juna 2013.godine ne primaju platu. Pre podnošenja tužbe u ovom postupku, tužioci su vodili spor protiv tužene radi isplate naknade plate koja im je obustavljena od juna 2013.godine, okončanu odbijanjem tužbenih zahteva, presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3130/18 od 11.01.2019. godine. Tužioci su podneli zahteve radi priznavanja prava na posebnu penziju u aprilu 2018.godine. Republički fond za penzijsko i invalidsko osiguranje je prekinuo postupak po zahtevima tužilaca za donošenje rešenja o priznanju prava na posebnu penziju dok se ne reši prethodno pitanje, odnosno dostavljanja spiska lica koja sadrže podatke neophodne za utvrđivanje posebnih prava i kopije rešenja o prestanku radnog odnosa bivših zaposlenih u Ministarstu unutrašnjih poslova, čije mesto rada je bilo na području Autonomne pokrajine Kosova i Metohija. Do dana podnošenja tužbe u ovom postupku (27.03.2019. godine), organ tužene nije doneo rešenje o prestanku radnog odnosa tužilaca, odnosno isprave o tome da su obavljali poslove i zadatke na području Autonomne pokrajine Kosova i Metohije posle 1999. godine, odnosno posle 2009. godine.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da tužena nije učinila povredu načela jednakih prava i obaveza, diskiminaciju u odnosu na tužioce, jer u konkretnoj situaciji tužioci nisu bilo kojim aktom ili propuštanjem diskiminisani postupanjem organa tužene, ni na neposredan ni na posredan način, niti su tužiocima zbog ličnog svojstva neopravdano uskraćena prava i slobode, zbog čega su odbijeni tužbeni zahtevi tužilaca.

Navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava su neosnovani.

Zabrana diskriminacije u oblasti rada propisana je Ustavom, a bliže je regulisana Zakonom o zabrani diskriminacije i Zakonom o radu. Prema čl. 16. stav 1. Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, broj 22/09), zabranjena je diskriminacija u oblasti rada, odnosno narušavanje jednakih mogućnosti za zasnivanje radnog odnosa ili uživanje pod jednakim uslovima svih prava u oblasti rada. Zaštitu od diskriminacije iz stava 1. ovog člana uživa lice u radnom odnosu, lice koje obavlja privremene i povremene poslove ili poslove po ugovoru o delu ili drugom ugovoru, lice na dopunskom radu, lice koje obavlja javnu funkciju, pripadnik vojske, lice koje traži posao, student i učenik na praksi, lice na stručnom osposobljavanju i usavršavanju bez zasnivanja radnog odnosa, volonter i svako drugo lice koje po bilo kom osnovu učestvuje u radu. Zakon o zabrani diskriminacije, u članu 2. stav 1. tačka 1. propisuje da izrazi „diskriminacija“ i „diskriminatorsko postupanje“ označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i članova njihovih porodica, ili njima bliska lica na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na nekom ličnom svojstvu. Zakonom o radu zabranjena je neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje kao i zaposlenih s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodične obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima, ili neko drugo lično svojstvo (član 18); dok neposredna diskriminacija u smislu ovog zakona jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona, kojim se lice koje traži zaposlenje kao i zaposleni stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na drugo lice u istoj ili sličnoj situaciji (član 19).

Prema zakonskim normama, osnovna karakteristika diskriminacije jeste pravljenje razlike između lica koje tvrdi da je diskriminisano i drugih lica u istoj ili sličnoj situaciji, koje pri tom mora biti neopravdano i mora biti vezano za neko lično svojstvo diskrimisanog lica.

Prema članu 45. stav 2. Zakona o zabrani diskriminacije, lice koje tvrdi da je diskriminisano mora da učini verovatnim akt diskriminacije, odnosno da mu je zbog nekog ličnog svojstva povređeno ljudsko ili manjinsko pravo zajemčeno Ustavom i to predstavlja neophodnu pretpostavku da bi se mogla utvrditi povreda načela zabrane diskriminacije.

Tužioci u ovom postupku traže da se utvrdi da je tužena izvršila diskriminaciju prema njima, zato što im nije donela i odbija da donese rešenja o prestanku radnog odnosa, kao drugim zaposlenima kojima je donela rešenje o prestanku radnog odnosa zaključno sa 31.12.2013. godine, a na osnovu kojih su ta lica ostvarili pravo na posebnu penziju, po rešenjima Republičkog fonda za PIO, primenom Uredbe o uslovima za ostvarivanje prava na posebnu penziju zaposlenih u MUP-u koji su rad obavljali na teritoriji AP Kosovo i Metohija i čije je prebivalište na toj teritoriji.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda pravilno su nižestepeni sudovi odbili tužbeni zahtev za utvrđenje da su tužioci diskriminisani od strane tužene, kao i akcesorne zahteve. Tužioci nisu učinili verovatnim da su zbog nekog svog svojstva stavljeni u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica, koja su u istovetnoj činjeničnoj situaciji. U situaciji kada su tužioci nezadovoljni postupanjem tužene (jer nije donela rešenja o prestanku radnog odnosa tužiocima), a da pri tom nisu dokazali da je takvo postupanje tužene u vezi sa ličnim svojstvima tužilaca, ne može se govoriti o diskriminaciji u smislu citiranih odredbi zakona. To što je tužena pojedinim zaposlenima donela rešenje o prestanku radnog odnosa a tužiocima nije, ne može se smatrati aktom diskrimincije, s obzirom na to da se radi o postupanju tužene u okviru svojih ovlašćenja, a u odnosu na koje tužioci nisu istakli da je zasnovano na kojem konkretno njihovom ličnom svojstvu. Sporno se u suštini odnosi na pravo tužilaca čija zaštita se ostvaruje u upravnom postupku, postupku za naknadu štete povodom nezakonitog ili nepravilnog rada državnog organa ili upravnom sporu, a o diskriminaciji se ne može govoriti bez utemeljenosti na nekom ličnom svojstvu.

S obzirom na izneto, neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava s obzirom da iz utvrđenog činjeničnog stanja ne sledi da je tužena neopravdano stavila tužioce u nepovoljniji položaj u odnosu na druge zaposlene i to iz razloga koji bi predstavljali diskriminaciju prema tužiocima. Sledstveno tome, neosnovani su i ostali zahtevi tužilaca.

Iz iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić