Presudom Apelacionog suda u Beogradu 706/22 od 31.03.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i ispravljena prvostepena presuda potvrđena u stavu prvom i drugom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je ispravljena prvostepena presuda u stavu trećem izreke i obavezan tuženi da tužilji pored iznosa dosuđenog stavom prvim izreke presude, isplati iznos od još 922.445,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačno opredeljene mesečne iznose kao u tom stavu izreke od dospelosti do isplate. Trećim stavom izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu četvrtom izreke i obavezan tuženi da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 213.475,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Četvrtim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 22.500,00 dinara. Petim stavom izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka kao neosnovan.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, sa neblagovremenom dopunom revizije od 06.12.2022. godine.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 1. Zakona o parničnom postupku (,,Službeni glasnik RS“ broj 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom presudom Prvog opštinskog suda u Beogradu P 5799/2001 od 04.12.2001. godine razveden je brak parničnih stranaka zaključen 22.06.1997. godine, mal. zajedničko dete VV rođena ... godine poverena je majci na čuvanje, staranje i vaspitanje i tuženi obavezan da na ime izdržavanja mal. deteta plaća mesečno iznos od 30% od svojih ukupnih mesečnih primanja počev od 04.12.2001. godine, pa ubuduće dok za to postoje zakonski uslovi. Tuženi nije ispunjavao obavezu izdržavanja prema mal. detetu određenu pravnosnažnom presudom, a povremeno je na ime izdržavanja mal. deteta tri, četiri puta godišnje davao novac (u najvišem iznosu od 3.000,00 dinara) i povremeno joj kupovao garderobu. Mal. VV je živela kod tuženog oko osam meseci, u kom periodu joj je tužilja davala novac, a zatim se ponovo vratila da živi kod tužilje. Ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, utvrđeno je da ukupno neto nominalno potraživanje tužilje za period od oktobra 2000. godine zaključno sa septembrom 2015. godine po osnovu ½ izdržavanja zajedničkog deteta iznosi 1.505.352,99 dinara na dan 01.10.2015. godine, od kada VV živi kod oca. Tužilja je u toku 2016. godine i 2017. godine imala troškove za školarinu zajedničkog deteta na ... fakultetu u iznosu od 34.000,00 dinara, kao i troškove na ime naknade za pohađanje ... škole za februar, april, maj i jun 2014. godine u ukupnom iznosu od 55.420,00 dinara.

Prvostepeni sud je, najpre ocenivši neosnovanim prigovor nedostatka aktivne legitimacije istaknut od strane tuženog, delimično usvojio tužbeni zahtev za period od juna 2013. godine zaključno sa septembrom 2015. godine primenom odredbe člana 154. stav 1, 161. stav 1, 165. stav 1. i 166. stav 5. Porodičnog zakona, nalazeći da tužilja koja je snosila troškove izdržavanja zajedničkog deteta ima pravo na regres prema tuženom kao ocu koji je shodno članu 154. Porodičnog zakona, zajedno sa majkom deteta imao obavezu izdržavanja deteta, pre svih drugih srodnika, jer su mesečni novčani iznosi koje je tuženi povremeno davao ćerki daleko niži od polovine ukupnih troškova potrebnih za njeno izdržavanje. U preostalom delu, za period od juna 2006. godine zaključno sa majem 2013. godine, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev nalazeći da je potraživanje tužilje za navedeni period zastarelo shodno članu 372. stav 1. Zakona obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud je, prihvatajući stav prvostepenog suda da tužilja koja je snosila troškove izdržavanja zajedničkog deteta ima pravo regresa prema tuženom kao ocu koji je pored nje imao obavezu izdržavanja zajedničkog deteta, jer zakonska obaveza izdržavanja tereti podjednako oba roditelja, potvrdio prvostepenu presudu u usvajajućem delu, a preinačio i obavezao tuženog da tužilji isplati iznos od još 922.446,95 dinara sa kamatom za dato izdržavanje u periodu od juna 2006. godine zaključno sa majem 2013. godine, nalazeći da potraživanje tužilje za navedeni period nije zastarelo, jer se u konkretnom slučaju ne radi o povremenim potraživanjima koja zastarevaju u roku propisanom članom 372. stav 1. ZOO, već se primenjuje opšti rok zastarelosti od 10 godina u smislu člana 371. ZOO, koji do podnošenja tužbe nije protekao.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijanom odlukom pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je usvojen tužbeni zahtev na ime regresa za dato izdržavanje, na šta se osnovano revizijom tuženog ukazuje.

Prema članu 165. stav 1. Porodičnog zakona, lice koje je faktički davalo izdržavanje, a nije imalo pravnu obavezu, ima pravo na naknadu od lica koje je po ovom zakonu bilo dužno da daje izdržavanje. Smisao pravila iz člana 165. stav 1. Porodičnog zakona je da se pravo na regres omogući trećem licu koje faktički plaća izdržavanje iako nema zakonsku obavezu, zbog čega se pravo na regres iz ove zakonske odredbe ne odnosi na roditelje. Roditelji su lica koja imaju pravnu obavezu izdržavanja prema svojoj deci, jer su po istom zakonu dužni da ih izdržavaju i ne spadaju u krug lica, koja prema navedenoj zakonskoj odredbi, imaju pravo na naknadu za već dato izdržavanje, a to znači ni prema drugom roditelju koji u tome nije učestvovao ili to nije učinio u dovoljnoj meri. Sledom navedenog, u situaciji kada se radi o zahtevu za naknadu za već dato izdržavanje roditelja koji ima zakonsku obavezu izdržavanja deteta prema drugom roditelju koji u tome nije učestvovao, kao u konkretnom slučaju, ne postoje uslovi za dosuđenje regresnog potraživanja prema članu 165. stav 1. Porodičnog zakona. Ovo zbog toga što navedena zakonska odredba ima za cilj da zaštiti imovinske interese trećih lica koja su faktički davala izdržavanje iako nisu imala pravnu obavezu u odnosu na lica koja tu pravnu obavezu izdržavanja faktički nisu vršila.

Kod navedenog, tužilja ne spada u krug lica koja imaju pravo na naknadu za već dato izdržavanje (pravo na regres) u smislu člana 165. stav 1. Porodičnog zakona jer je u utuženom periodu imala pravnu obavezu izdržavanja prema ćerki VV po osnovu člana 154. i člana 155. Porodičnog zakona (jer je kao punoletna bila na redovnom školovanju), niti saglasno cilju zakonske odredbe to pravo može isticati prema tuženom kao drugom roditelju koji nije učestvovao u izdržavanju svog deteta.

Kako tužilja nema pravo na naknadu za već dato izdržavanje (pravo na regres) prema tuženom po osnovu pravila iz Porodičnog zakona, ona to pravo ne može ostvariti ni po pravilima sticanja bez osnova (član 218. ZOO), jer je specijalni zakon (Porodični zakon) u potpunosti uredio ovu oblast.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Tuženi je uspeo u postupku po reviziji, pa mu na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 163. stav 2, 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP, pripadaju potrebni troškovi celog postupka, opredeljeno traženi po vrsti i visini, i to za sastav odgovora na tužbu od strane advokata 6.000,00 dinara, za jedan obrazložen podnesak 6.000,00 dinara, zastupanje na pet održanih ročišta po 7.500,00 dinara, dva neodržana ročišta po 4.500,00 dinara, sastav dve žalbe po 12.000,00 dinara prema Advokatskoj tarifi važećoj u vreme preduzimanja ovih parničnih radnji i za sastav revizije 22.500,00 dinara prema Advokatskoj tarifi važećoj u vreme presuđenja. Tuženom pripada zakonska zatezna kamata na iznos troškova prvostepenog postupka od 58.500,00 dinara shodno članu 277. ZOO. Tuženom pripadaju troškovi na ime sudske takse za žalbu od 22.05.2018. godine u iznosu od 17.409,00 dinara i za žalbu od 03.05.2019. godine i drugostepenu odluku u iznosu od po 16.514,00 dinara prema važećoj Taksenoj tarifi. Tuženi nema pravo na naknadu troškova na ime PDV za pruženu advokatsku uslugu jer kao dokaz nije priložen račun o izvršenoj advokatskoj usluzi u smislu člana 42. Zakona o poreza na dodatu vrednost pa isti ne predstavljaju stvarni trošak stranke u smislu članova 153. i 154. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić