Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 2112/22 od 21.11.2022. godine, prvim stavom izreke, ukinuta je presuda Drugog osnovanog suda u Beogradu P 6113/17 od 02.02.2022. godine u drugom, trećem i četvrtom stavu izreke. Drugim stavom izreke utvrđena je ništavost ugovora o poklonu zaključenog dana 05.04.2000. godine između pokojnog VV, kao poklonodavca i tužene, kao poklonoprimca, overen pred Petim opštinskim sudom u Beogradu dana 25.05.2000. godine pod brojem Ov. 6195/2000, u delu kojim je poklonodavac raspolagao ½ idealnog dela prava svojine na poslovnom prostoru – jedninstvenoj celini sastavljenoj od četiri lokala označena brojevima .., .., ... i .. u prizemlju Trgovinsko- poslovnog centra ... u Beogradu, ... br. .., sagrađenim na kp.br. .. do .. KO Beograd 7. Trećim stavom izreke odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je traženo utvrđenje ništavosti ugovora o poklonu označenog u drugom stavu izreke u delu kojim je izvršeno raspolaganje preko ½ idelanog dela prava vlasništava poklonodavca na opisanim nepokretnostima. Četvrtim stavom izreke obavezana je tužena da tužilji naknadi parnične troškove u iznosu do 355.300,00 dinara. Petim stavom izreke obavezana je tužena da tužilji naknadi troškove drugostepenog postupka u iznosu od 10.500,00 dinara. Šestim stavom izreke odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu parnične stranke su blagovremeno izjavile reviziju kojom su shodno članu 403. stav 2. tačka 3. ZPP ukazale na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. i pogrešnu primenu materijalnog prava. Tužilja navedenu odluku pobija u odbijajućem delu tužbenog zahteva, a tužena u delu kojim je tužbeni zahtev usvojen i ista obavezana na naknadu troškova parničnog postupka.

Tužilja je dostavila odgovor na reviziju tužene.

Ispitujući pravilnost pobijane presude primenom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 sa izmenama i dopunama), Vrhovni sud je našao da revizije parničnih stranaka nisu osnovane.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ukazivanjem na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa članom 8. ZPP, interpretacijom dokaza od strane parničnih stranaka, neosnovano se dovodi u pitanje činjenično stanje utvrđeno nakon rasprave održane u drugostepenom postupku.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, roditelji tužilje, VV i GG, brak su zaključili dana ...1957. godine. VV je bio nemački državljanin, imao je prijavljeno prebivalište na adresi glavnog stana u Frankfurtu na Majni, ... u periodu od ...1960. godine do ...1965. godine, dok je u periodu od ...1989. godine do ...2005. godine u istom gradu živeo na adresi ... . U Republici Srbiji prijavljeno prebivalitše imao je u Beogradu, ... počev od ...1983. godine. GG bila je nemački i srpski državljanin u Nemačkoj, u Frankfurtu na Majni, u periodu od ...1981. godine imala je prebivalište u ..., dok je prebivalište glavnog stana u periodu od ...1960. godine do ...1981. godine bilo u Ulici ... . U periodu od ...1961. godine tužena je u Beogradu imala prebivalište na adresi ... br. .. .

Roditelji tužilje su u Nemačkoj zajedno ostvarivali prava iz zdravstvenog osiguranja, a porez su izmirivali u skladu sa svojim bračnim statusom. Sredstvima stečenim radom – otac tužilje baveći se različitim poslovima, a majka radeći kao lekar, ugovorom o kupoprodaji zaključenim dana 27.07.1990. godine između VV, kao kupca i Energoprojekt inžinjeringa, kao prodavca, kupljena je nepokretnost koja je kao jedinstvena građevinska celina sačinjena od četiri lokala broj .., .., .. i .., u Trgovinsko-poslovnom centru u Beogradu, ... br. .. . Po izmirenju kupoprodajne cene dana 06.09.1990. godine, kupac je u posedu opisane nepokretnosti uveden dana 01.12.1991. godine.

Na osnovu punomoćja overenog kod Petog opštinskog suda u Beogradu pod brojem Ov. 3000/00 od 16.03.2000. godine, izdatog od strane VV ovlašećenom advokatu, punomoćnik je u ime i za račun vlastodavca sa tuženom, dugogodišnjom emotivnom partnerkom tužiljinog oca, zaključio ugovor o poklonu navedenih lokala. Ugovor o poklonu nepokretnosti, kao vanknjižnog vlasništva VV, overen je dana 25.05.2000. godine pod brojem Ov. 6195/00. Uknjižba prava svojine na lokalima na ime VV dozvoljena je rešenjem Drugog Opštinskog suda u Beogradu Dn 3751/05 od 14.05.2005. godine, a pravo svojine tužene knjiženo je rešenjem Dn 24816/05 od 12.12.2005. godine.

Nakon smrti VV, preminulog dana ...2005. godine, rešenjem O 2723/06 od 12.08.2009. godine raspravljena je naknadno pronađena zaostavština u Beogradu, ... i na istoj su sa po ½ idealnog dela za naslednike po osnovu zakona oglašene njegova supruga GG i njegova ćerka AA, tužilja u ovoj parnici.

Presudom Drugog Osnovnog suda u Beogradu P 5430/16 od 06.09.2019. godine, potvrđenom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 9357/19 od 08.09.2021. godine, utvrđeno je da su lokali broj .., .., .. i .., ukupne površine 181m2, u Beogradu, ... br. .., u prizemlju objekta broj .. sagrađenog na kp.br. .. i upisanog u list nepokretnosti .. KO ..., zajednička svojina tužiljinih pokojnih roditelja.

Osim spornim lokalima, VV je ugovorom Ov. 13554/93 od 30.09.1993. godine tuženoj poklonio vanknjižno pravo svojine na lokalu broj .. površine 5902m2 u prizemlju, sa magacinskim prostorom površine 34,81m2 u Beogradu, ..., ali je pravnosnažnom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 9006/19 od 04.03.2021. godine, kojom je preinačena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 16260/17 od 15.04.2019. godine, taj ugovor takođe oglašen ništavim sa ½ idealnog dela prava svojine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja i okolnosti da je shodno članu 12. ZPP presudom Drugog osnovnog suda u Beogradu P 5430/16 od 06.09.2019. godine, potvrđenom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 357/19 od 08.09.2021. godine, utvrđeno da su od strane roditelja tužilje predmetni lokali u Beogradu, ..., stečeni za vreme njihove bračne zajednice okončane smrću VV, i da prema članu 171. Porodičnog zakona oni predstavljaju njihovu zajedničku svojinu, drugostepeni sud je primenom člana 180. u vezi sa članom 174. stav 3. Porodičnog zakona utvrdio ništavost spornog ugovora o poklonu u obimu od ½ idealnog dela prava svojine tužilje.

Ceneći punovažnost predmetnog ugovora o poklonu sa stanovišta punomoćja izdatog od strane poklonodavca VV ovlašćenom advokatu, drugostepeni sud je ocenio da je shodno članovima 84, 89, 90 i 91. ZOO punomoćje Ov. 3000/00 od 16.03.2000. godine bilo perfektno, da je sačinjeno u pisanoj formi i overeno od strane suda i da je punomoćnik postupao u granicama izdatog ovlašćenja, te da se u smislu obima ovlašćenja ugovor o poklonu, koji je vlastodavac zaključio sa tuženom, ne dovodi u sumnju.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilna je odluka drugostepenog suda da je sporni ugovor o poklonu ništav u obimu kojim je VV zajedničkom imovinom stečenom radom u braku sa svojom suprugom GG raspolagao preko ½ idealnog dela prava vanknjižnog vlasništva, iz kog razloga je Vrhovni sud revizije parničnih stranaka ocenio kao neosnovane.

Članom 12. stav 1. ZPP, propisano je da ako odluka zavisi od prethodnog rešenja da li postoji neko pravo ili pravni odnos, a o tom pitanju još nije doneo odluku sud ili drugi nadležni organ (prethodno pitanje), sud može sam da reši to pitanje ako posebnim propisom nije drugačije predviđeno.

U konkretnom slučaju, prethodno pitanje, da li su sporni lokali bračna tekovine tužiljinih roditelja, rešeno je pravosnažnom presudom Drugog osnovnog suda u Beogradu P 5430/16 od 06.09.2019. godine.

Članom 176. stav 2. Porodičnog zakona („Službeni glasnik RS“ broj 18/05 sa izmenama i dopunama) propisano je da se smatra da je upis prava svojine izvršen na ime oba supružnika i kada je izvršen na ime samo jednog od njih, osim ako nakon upisa nije zaključen pismeni sporazum supružnika o deobi zajedničke imovine, odnosno bračni ugovor ili je o pravu supružnika na nepokretnostima odlučivao sud.

Članom 180. stav 2. Porodičnog zakona propisano je da se pretpostavlja da su udeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki.

U konkretnom slučaju, u vreme zaključenja ugovora o poklonu sa tuženom, kao poklonoprimcem dana 25.05.2000. godine, VV je po osnovu ugovora o kupoprodaji zaključenog dana 27.07.1990. godine bio vanknjižni vlasnik spornih lokala na kojima je isključivo pravo svojine uknjižio naknadno, po rešenju Dn. 3751/05 od 14.03.2005. godine. Međutim, u odsustvu bračnog ugovora o deobi zajedničke imovine stečene u braku tužiljinih roditelja, sve i da je u vreme zaključenja ugovora o poklonu vanknjižnog prava svojine VV bio uknjižen kao jedini titular prava vlasništva na spornim lokalima, ustanovljenom zakonskom pretpostavkom o jednakim suvlasničkim udelima, njegova supruga GG, tužiljina majka, bila bi smatrana suvlasnicom ½ idealnog dela prava svojine, koja oboriva zakonska pretpostavka je pravnosnažno raspravljena revizijama pobijanom presudom donetom pravilnom primenom materijalnog prava.

Neosnovani su navodi tužiljine revizije da sud nije ovlašćen da deli imovinu njenih roditelja, jer pravilnom primenom citiranog člana 180. Porodičnog zakona drugostepeni sud je utvrdio da je ½ idealnog dela vlasništva na lokalima tužiljin otac bio ovlašćen da raspolaže predmetnim ugovorom o poklonu, pošto je u odsustvu pravosnažne sudske presude o većem udelu tužiljine majke primenjena zakonom ustanovljena pretpostavka o podjednakom doprinosu u sticanju zajedničke svojine u braku.

Neosnovani su navodi tužene da kod postojanja njene dugogodišnje emotivne veze sa VV sporni lokali nisu mogli biti zajednička tekovina VV i njegove supruge GG, jer je, kako je već obrazloženo, pitanje pravnog statusa ovih nepokretnosti rešeno pravnosnažnom sudskom presudom koja u pogledu svog pravnog dejstva obavezuje sud u ovom parničnom postupku.

Saglasno izloženoj pravnoj argumentaciji, primenom člana 414. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Izdatak tužilje nastao sastavom odgovora na reviziju od strane punomoćnika iz reda advokata nije potreban trošak, pa je primenom člana 154. u vezi sa članom 165. stav 1. ZPP njen zahtev za naknadu tih troškova odbijen kao neosnovan.

Predsednik veća-sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić