Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti. Bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačke 2, 9. i 12. Zakona o parničnom postupku, na koje revident u reviziji ukazuje, nisu razlog zbog kog revizija može da se izjavi na osnovu odredbe člana 407. stav 1. tačka 2. istog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predmetna parcela kp. .. zv. ... k.o. Novi Pazar, upisana je kao zemljište pod zgradom – objektom, koji je izgrađen bez dozvole ukupne površine 87,20 ari, po vrsti gradsko građevinsko zemljište, prema načinu korišćenja ulica ..., kao javna svojina Grada Novog Pazara sa udelom od 3125/8720, državna svojina Republike Srbije sa udelom od 5595/8720 i sa pravom korišćenja, pored ostalih i tužioca AA sa udelom od 387/8720. Veštačenjem je utvrđeno da u sastav ulice ... označene kao kp. .. pored ostalih učestvuje i deo stare kp. br. .. (iz katastra zemljišta upisane u posedovnom listu broj .. k.o. Novi Pazar kao svojina RS, korisnika AA sa udelom od ¾ i BB sa udelom od ¼) i da deo ove stare parcele učestvuje sa površinom od 516m² u sastavu ulice odnosno nove kp. br. .., na osnovu čega je tužilac upisan sa udelom od 387/8720, tako da je površina predmetne parcele tužioca 387m² pod ulicom koja je na terenu asfaltirana. Osnov upisa tužioca na staroj kp. .. je ugovor o poklonu Ov br. 432/03 od 13.06.2003. godine shodno kojem je isti upisan umesto VV. Osnovna kp. .. nastala je premerom iz 1952. godine i tada je bila upisana kao svojina GG. Deobom kp. br. ..1958. godine, nastala je kp. br. .. koja je na osnovu ugovora o kupoprodaji upisana na vlasnika DD. Na osnovu odluke DUP-a broj 44/11 od 31.12.1981. godine, parcela je prešla u društvenu svojinu. Korisnik kp. .. je na osnovu ugovora o poklonu Ov br. II-35/99 i njegovog aneksa Ov br. II-13/2000 od 20.03.2000. godine, bio VV sa udelom od ¾. Do izrade katastra nepokretnosti krajem 2011. godine, na staroj kp. br. .. bili su upisani kao suvlasnici AA sa udelom od ¾ i BB sa udelom od ¼, a Grad Novi Pazar je na novoj kp. br. .. upisan kao suvlasnik na osnovu učešća starih kp. br. .., .., .. i .., dok je Republika Srbija, kao suvlasnik na kp. br. .. upisana na osnovu učešća stare kp. br. .. (Reka Raška) koja je u katastru zemljišta upisana na JVP „Srbija vode“. U javnim knjigama ne postoji dokaz na osnovu kog je predmetno zemljište dobilo status ulice a iz nalaza i mišljenja veštaka geodetske struke utvrđeno je da je sporni deo za koji tužilac traži naknadu za oduzeto zemljište, bez pravnog osnova, sastavni deo ulice ... u Novom Pazaru. Procenjena tržišna vrednost dela kp. .. upisana u ln. br. .. k.o. Novi Pazar, ulica ..., u površini 387m² iznosi 135 evra odnosno 15.872,00 dinara po m², što ukupno iznosi 6.142.445,00 dinara, imajući u vidu da ulica ... predstavlja značajnu gradsku saobraćajnicu i da se nalazi u zoni mešovitog stanovanja srednjih gustina, u trećoj zoni grada prema stepenu komunalne opremljenosti, tako što je infrastrukturno opremljena, asfaltirana, a u okruženju se nalaze objekti individualne stambene gradnje.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su obavezali Grad Novi Pazar da tužiocu na ime faktičkog izuzeća dela kp. br. .. u površini od 3,87 ari isplati iznos od 6.142.445,00 dinara, sa pripadajućom kamatom, primenom odredbe člana 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 153/2020) u vezi odredbe člana 10. stav 2. istog zakona, člana 58. Ustava Republike Srbije i člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda nalazeći da se u konkretnom slučaju radi o faktičkoj eksproprijaciji jer predmetna nepokretnost predstavlja deo ulice ... u Novom Pazaru koja je izgrađena odnosno asfaltirana od strane tuženog Grada Novog Pazara na koji način je promenjen karakter zemljišta i formirana ulica, te taj deo više nije dobro tužioca jer se radi o gradskoj ulici koju, kao takvu, koriste građani kao put pri čemu postupak eksproprijacije nije vođen niti je tužiocu, kao vlasniku odnosno korisniku oduzetog zemljišta, isplaćena bilo kakva naknada po tom osnovu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo.

Pravo na imovinu je jedno od osnovnih ljudskih prava zaštićenih ustavno- pravnim normama i normama međunarodnih konvencija čiji je Republika Srbija potpisnik. Ustav Republike Srbije u odredbi člana 58. jemči mirno uživanje svojine drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona tako što propisuje da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih tražbina ili kazni dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom. Protokolom 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. se garantuje zaštita imovine tako što je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Ustavne odredbe i Konvencija ukazuju na obavezu isplate razumne naknade za oduzetu imovinu, po tržišnim cenama, u vreme presuđenja, koja je odlukama nižestepenih sudova i utvrđena.

Odredbom člana 9. stav 1. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“, br. 44/95... 46/98), propisano je da se građevinsko zemljište privodi nameni izgradnjom objekata odnosno izvođenjem drugih radova u skladu sa propisima o planiranju i uređenju prostora.

Zakon o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 105/14), u odredbi člana 10. stav 2. propisuje da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd). U smislu člana 7. istog zakona dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo auto puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetno zemljište ušlo je u sastav ... ulice u Novom Pazaru koja je izgrađena odnosno asfaltirana od strane Grada Novog Pazara pa joj je tako promenjena namena jer je to zemljište postalo dobro u opštoj upotrebi koje može da koristi neograničeni broj ljudi, a kojim upravlja i koje održava jedinica lokalne samouprave preko svojih organa i javnih preduzeća čiji je osnivač. Tako je izvršena tzv. faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu iako ne postoje rešenja o eksproprijaciji zemljišta odnosno njegovom izuzimanju iz poseda. Tuženi je obveznik isplate tužiocu predmetne naknade pošto se parcela na kojoj tužilac ima pravo sukorišćenja u delu od 387/8720 koristi kao ulica, dobro u opštoj upotrebi – javnoj svojini, a visina naknade koja tužiocu pripada, u smislu odredbe člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, pravilno je određena prema tržišnoj vrednosti zemljišta koje je ušlo u sastav formirane ulice.

Navodima revizije revidenta o tome da Zakon o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik SRS“, broj 20/79 koji je stupio na snagu 27. maja 1979. godine), nije dozvoljavao promet prava korišćenja zemljišta u državanoj svojini i da je, na osnovu odredbe člana 27. stav 1. tog zakona, bilo propisano pravo ranijeg sopstvenika da koristi neizgrađeno građevinsko zemljište koje pravo je, po članu 30. stav 1. mogao preneti samo na bračnog druga, potomke, usvojenike, roditelje i usvojioce i da, s tim u vezi, nije utvrđeno da li je ugovor o poklonu iz 2003. godine, na osnovu koga je na tužioca preneto pravo korišćenja predmetnog zemljišta, eventualno ništav pravni posao, ne dovodi se u sumnju pravilnost pobijane odluke. Pošto je tužiočevo pravo korišćenja predmetne parcele sa udelom od 387/8720, upisano u javnu knjigu, sledi da je on aktivno legitimisan u ovoj parnici pa se navodima revizije revidenta o pogrešnoj primeni materijalnog prava ustvari osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja. Međutim, odredbom člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku propisano je da revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. tog zakona, što ovde nije slučaj.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i člana 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić