Apelacioni sud u Novom Sad je presudom Gž1 3755/22 od 23.11.2022. godine, stavom prvim izreke, žalbu tužilje odbio, a žalbu tuženog usvojio i presudu Osnovnog suda u Novom Sadu P1 2260/21 od 24.05.2022. godine preinačio, tako što je odbio tužbeni zahtev tužilje da sud obaveže tuženog da tužilji za period od 01.06.2018. godine do 31.05.2021. godine isplati na ime naknade troškova za ishranu u toku rada iznos od 87.745,68 dinara (od čega je iznos od 72.553,55 dinara glavnica, a iznos od 15.192,18 dinara, zakonska zatezna kamata obračunata na dan veštačenja 04.03.2022. godine), kao i pripadajuću zakonsku zateznu kamatu na iznos od 72.553,50 dinara počev od 05.03.2022. godine do isplate, te na ime naknade troškova za regres za korišćenje godišnjeg odmora iznos od 101.808,45 dinara (od čega je iznos od 84.770,21 dinar glavnica, a iznos od 17.038,24 dinara, zakonska zatezna kamata obračunata na dan veštačenja 04.03.2022. godine), kao i pripadajuću zakonsku zateznu kamatu na iznos glavnice počev od 05.03.2022. godine do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženom naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 52.100,00 dinara i troškove žalbenog postupka u iznosu od 30.946,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20) i našao da je revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, dok se na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka revizijom određeno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je u utuženom periodu bila zaposlena kod tuženog na poslovima radnog mesta ... u posebnim uslovima rada, sa utvrđenim koeficijentom za obračun plate od 7,34. Tuženi je tužilji obračunavao i isplaćivao platu tako što je osnovicu koju objavljuje Vlada RS množio sa koeficijentom radnog mesta. Tako isplaćivana plata tužilje bila je niža od minimalne zarade, pa je tuženi tužilji u spornom periodu vršio doplatu zarade (korekciju zarade) do visine minimalne zarade. U obračunskim listama plate tužilje kao posebna stavka nisu iskazivani naknada troškova za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Visina potraživanja utvrđena je veštačenjem putem veštaka ekonomsko – finansijske struke spram najpovoljnijeg kriterijuma u uporedo važećim kolektivnim ugovorima u Republici Srbiji, i to prema PKU za javna preduzeća u komunalnoj delatnosti na teritoriji Republike Srbije, prema kome je dnevni iznos toplog obroka 250,00 dinara bruto, a regres iznosi 1/12 minimalne zarade (druga varijanta nalaza i mišljenja).

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev zaključivši da u iznosu minimalne zarade, po definiciji iz člana 111. Zakona o radu, ne može da bude sadržana predmetna naknada troškova ishrane u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, zbog čega je tuženi dužan da tužilji te troškove isplati u iznosu utvrđenim veštačenjem.

Drugostepeni sud je stanovišta da su potraživane naknade u skladu sa odredbom člana 4. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama tužilji bile uračunate u koeficijent i isplaćene kroz platu, te da se isplatom plate zaposlenima u javnim službama u visini minimalne zarade, ne aktiviraju pravila opšteg radno- pravnog propisa u smislu člana 108. i 118. Zakona o radu.

Po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 86/19) propisan je način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave. Odredbom člana 3. stav 1. tog zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Prema odredbi člana 4. stav 1. tog zakona, koeficijent plate izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu i sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata zaposlenih u javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 44/01... 58/14), koju je Vlada Republike Srbije donela na osnovu člana 8. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih u javnim službama. Odredbom člana 2. stav 1. tačka 13. utvrđeni su koeficijenti za obračun plata zaposlenih iz člana 1. ove uredbe, koji se primenjuje na zaposlene u zdravstvenim ustanovama.

Poseban kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 1/2015 i 3/2018), kao i Poseban kolektivni ugovor za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 96/2019 i 58/2019) u odredbi člana 91. propisuje elemente za utvrđivanje plate, tako da se plata utvrđuje na osnovu: osnovice za obračun plate, koeficijenta sa kojim se množi osnovica, dodatka na platu, obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plata i dela plate po osnovu radnog učinka, u skladu sa zakonom (stav 2.), da osnovna plata pripada zaposlenom koji radi puno radno vreme ili radno vreme koje se smatra punim radnim vremenom (stav 3.).

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 113/17), u odredbi člana 111. stav 1. i 2. propisano je da zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu za standardni učinak i vreme provedeno na radu, a da se minimalna zarada određuje na osnovu minimalne cene rada utvrđene u skladu sa tim zakonom, vremena provedenog na radu i poreza i doprinosa koji se plaćaju iz zarade; članom 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5.) i regresa za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6.), a prema stavu 2. istog člana, visina troškova iz stava 1. tačka 5. mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samuprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno, na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

U konkretnom slučaju, tužilja je zaposlena u zdravstvenoj ustanovi, pa se na utvrđivanje i obračun njene plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada, primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Suprotno navodima revizije, primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom, položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto Zakon o platama u državnim organima i javnim službama, kao poseban zakon, propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog zakona iskljčuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Posebnim kolektivnim ugovorom za zdravstvene ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autnomona pokrajina i jedinica lokalne samuprave nije predviđeno pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada i troškova regresa za korišćenje godišnjeg odmora. Dakle, kako na osnovu člana 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, kao lex specialis, proizilazi da su primanja po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sadržana u koeficijentu kao jednom od elemenata plate, to ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužilje. Taj osnov ne postoji ni u opštem aktu. Stoga je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužilji ne pripada pravo na naknadu potraživanih troškova, pa činjenica da je u spornom periodu tužilji isplaćivana minimalna zarada, po oceni Vrhovnog suda je bez uticaja na drugačiju odluku, jer ona ne aktivira prava iz Zakona o radu, kao opšteg zakona.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona parničnom postupku odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić