O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2535/2021 od 08.07.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijen je prigovor apsolutne nenadležnosti tog suda, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilje, pa je tužena obavezana da tužilji na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih plata za period od 17.03.2015. godine zaključno sa 28.02.2018. godine, isplati ukupan iznos od 2.469.475,59 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na iznose navedene u tom stavu izreke. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da na iznose iz stava drugog izreke presude, a u korist tužilje obračuna doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 17.03.2015. godine do 28.02.2018. godine i uplati ih Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Filijala Beograd, po stopi važećoj na dan uplate. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužilji na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 331.817,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti pa do isplate.

Apelacioni sud u Beogradu je, presudom Gž1 879/22 od 26.10.2022. godine, stavom prvim izreke, potvrdio presudu Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2535/2021 od 08.07.2021. godine, u stavu prvom, delu stava drugog i trećeg izreke, kojim je obavezana tužena da tužilji isplati naknadu materijalne štete zbog manje isplaćenih neto plata za period od 17.03.2015. godine do 28.02.2018. godine, u iznosima, sa zakonskom zateznom kamatom navedenim u tom stavu izreke, kao i u delu stava trećeg izreke, kojim je obavezana tužena da na dosuđene iznose iz tog stava izreke presude, a u korist tužilje, obračuna i uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje za period od 17.03.2015. godine zaključno do 28.02.2018. godine, uplati ih Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, Filijala Beograd, prema stopi važećoj na dan uplate i u ovom delu je odbijena, kao neosnovana, žalba tužene. Stavom drugom izreke, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2535/21 od 08.07.2021. godine, u delu stava drugog i trećeg izreke, pa je odbijen kao neosnovan, tužbeni zahtev tužilje za isplatu na ime naknade materijalne štete zbog manje isplaćenih neto plata za period od 17.03.2015. godine do 28.02.2018. godine, iznad dosuđenog iznosa, a do iznosa od 2.416.280,98 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom na pojedinačne mesečne iznose, kao i zahtev tužilje da se obaveže tužena na uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje na plate iznad dosuđenog iznosa do iznosa od 2.416.280,98 dinara. Stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu četvrtom izreke presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 2535/21 od 08.07.2021. godine, pa je obavezana tužena da tužilji naknadi troškove postupka koje je imala pred prvostepenim sudom u iznosu od 162.948,64 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti pa do isplate, a iznad dosuđenog iznosa odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova nastalih u postupku pred prvostepenim sudom. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 18.000,00 dinara, a iznad dosuđenog iznosa odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova nastalih u postupku pred drugostepenim sudom. Stavom petim izreke, odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova nastalih u postupku pred drugostepenim sudom.

Protiv stava drugog, trećeg i četvrtog izreke pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je izjavila blagovremenu reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužena je dostavila odgovor na reviziju tužilje. Troškove revizijskog postupka je tražila opredeljeno.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pravnosnažnu presudu, u pobijanom delu, primenom odredbe člana 408., u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11... 18/20) i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a navodima revizije tužilje neosnovano se ukazuje na bitnu povredu iz odredbe člana 374. stav 1., u vezi člana 8. Zakona o parničnom postupku, učinjenu u postupku pred drugostepenim sudom, jer je suprotno navodima revizije, tu odredbu zakona drugostepeni sud pravilno primenio. Bitna povreda odredaba parničnog postupka propisana odredbom člana 374.stav 2.tačka 12. Zakona o parničnom postupku, na koju tužilja takođe u reviziji ukazuje, nije razlog zbog kog revizija može da se izjavi, na osnovu odredbe člana 407. stav 1. tačke 2. i 3. istog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je rešenjem Republike Srbije, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Direkcija policije br. .. br. ../2015 od 17.03.2015. godine, kao zaposlena u Ministarstvu unutrašnjih poslova, na radnom mestu ''...'', trajno premeštena na radno mesto ''poslovi finansijskih istraga (OSL)'', u Odseku za poslove finansijskih istraga u Beogradu, jedinica finansijske istrage u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala. Premeštajem tužilje utvrđeno joj je zvanje višeg policijskog inspektora. Veštačenjem od strane sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke od 27.01.2020. godine, i dopunom nalaza i mišljenja tog sudskog veštaka od 03.03.2020. godine, utvrđeno je da je osnovna plata tužilje neposredno pre prelaska u SBPOK, za februar 2015. godine iznosila 39.977,93 dinara, a nakon prelaska u SBPOK, za april 2015. godine iznosila je 66.401,21 dinar i da tužena tužilji nije obračunavala osnovnu platu u dvostrukom iznosu nakon prelaska u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala, u utuženom periodu, tako da razlika plate sa minulim radom do dvostrukog iznosa plate prema odredbi člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala (''Službeni glasnik RS'', br. 14/2003...114/2014), za period od 17.03.2015. godine do 28.02.2018. godine iznosi 2.469.475,59 dinara, sa obračunatim minulim radom.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev tužilje u ukupnom iznosu od 2.469.475,59 dinara, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, prihvatajući nalaz i mišljenje sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, zaključujući da tužilja, nakon premeštaja na poslove u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala Uprave kriminalističke policije, ima pravo na isplatu plata u dvostrukom iznosu na osnovu odredbe člana 10. i 18. stav 1. Zakona o organizaciji i nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela (''Službeni glasnik RS'', br. 42/02...61/05) i člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala (''Službeni glasnik RS'', br. 14/2003...114/2014), u vezi odredbe člana 2. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika (''Službeni glasnik RS'', br. 62/2006...99/2010) i odredbe člana 146. stav 1. i 2. Zakona o policiji (''Službeni glasnik RS'', br. 101/2005...63/2009) i odredbe člana 184. Zakona o policiji (''Službeni glasnik RS'', br. 6/2016...87/2018).

Drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepenu presudu, nalazeći da tužilji pripada razlika između dvostruke plate koju je ostvarila na prethodnom radnom mestu pre premeštaja u SBPOK, koja je iznosila 39.741,37 dinara i plate isplaćene na novom radnom mestu, tako što je, prihvatajući nalaz i mišljenje sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke o iznosu plate koju je ona primila pre premeštaja, drugostepeni sud obračunao dvostruku platu za taj mesec, a zatim razliku u odnosu na plate koje su joj isplaćivane u spornom periodu na novom radnom mestu, pa je preko tih iznosa drugostepeni sud tužbeni zahtev tužilje odbio, kako u delu za naknadu materijalne štete, tako i u delu za uplatu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje Republičkom fondu PIO.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se revizijom tužilje ukazuje da je pobijanim, preinačujućim delom svoje presude, drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo.

Odredbom člana 104. stav 1. Zakona o radu (''Službeni glasnik RS'', br. 24/2005...32/2013), propisano je da zaposleni ima pravo na odgovarajuću zaradu koja se utvrđuje u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.

Na osnovu odredbe člana 10. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela (''Službeni glasnik RS'', br. 42/02...61/05), radi obavljanja poslova organa unutrašnjih poslova, u vezi sa krivičnim delima organizovanog kriminala obrazuje se u okviru ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, Služba za suzbijanje organizovanog kriminala, a lica koja obavljaju poslove i zadatke u posebnim organizacionim jedinicama iz tog Zakona, imaju pravo na platu koja ne može biti veća od dvostrukog iznosa plate koju bi ostvarili na poslovima sa kojih su stupila na rad u te organizacione jedinice, na osnovu odredbe člana 18. stav 1. istog zakona.

Odredbom člana 2. Uredbe o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala (''Službeni glasnik RS'', br. 14/2003...114/2014), propisano je da plata starešine službe i zamenika starešine službe i ovlašćenog službenog lica u službi, rukovodioca i zamenika rukovodioca posebne pritvorske jedinice i zaposlenog na poslovima obezbeđenja u posebnoj pritvorskoj jedinici, obračunava se i isplaćuje u dvostrukom iznosu plate koju su ostvarili na poslovima sa kojih su stupili na rad u organizacionoj jedinici iz člana 1. ove uredbe.

U konkretnom slučaju, tužilja je zaposlena koja je pre stupanja na rad u Službu za borbu protiv organizovanog kriminala bila radno angažovana u Ministarstvu unutrašnjih poslova, što znači da ona ima pravo na dvostruki iznos plate koju bi ostvarila na poslovima i zadacima u tom Ministarstvu, uz ograničenje iz odredbe člana 18.stav 1. Zakona o organizaciji nadležnosti državnih organa u suzbijanju organizovanog kriminala, korupcije i drugih posebno teških krivičnih dela. To znači da se dvostruki iznos plate, u smislu te zakonske odredbe, obračunava sa svim uvećanjima plate koju bi to lice ostvarilo na ranijem radnom mestu, odnosno da svako uvećanje osnovne plate na ranijem radnom mestu posledično dovodi do uvećanja dvostrukog iznosa osnovne plate zaposlenog u tim organizacionim jedinicama. Zbog toga, nije pravilan zaključak drugostepenog suda, da osnov za obračun razlike plate u spornom periodu predstavlja dvostruka plata koju je tužilja primila neposredno pre prelaska u SBPOK, bez obračunatog uvećanja koje bi ona ostvarila na tom radnom mestu. Naime, drugostepeni sud je kao merilo za obračun dvostrukog iznosa osnovne plate u čitavom spornom periodu prihvatio samo onaj iznos koji je tužilji isplaćen u mesecu koji je prethodio njenom raspoređivanju na radno mesto u Službi za borbu protiv organizovanog kriminala, pri čemu nije uzeo u obzir promene u visini osnovne plate do kojih je došlo u spornom periodu obračuna, kako je to utvrdio, veštačenjem, prvostepeni sud. Pored toga, po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je stanovište prvostepenog suda da je zbog nepravilnog obračuna i isplate pripadajuće plate tužilji, usledilo i umanjenje u isplati naknade po osnovu minulog rada, čija visina je procentualno zavisna od visine iznosa koji se zaposlenom isplaćuje po osnovu plate. U tom smislu, u skladu sa pravilnim zaključkom prvostepenog suda, tužilji pripada pravo na naknadu štete zbog neosnovano umanjene zarade, u utuženom periodu, u iznosu utvrđenom veštačenjem, sa minulim radom, do dvostrukog iznosa plate prema Uredbi o platama lica koja obavljaju poslove u posebnim organizacionim jedinicama državnih organa nadležnih za suzbijanje organizovanog kriminala, sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom i doprinosima za penzijsko i invalidsko osiguranje, pa je Vrhovni kasacioni sud preinačio drugostepenu presudu u preinačujućem delu kojim je tužbeni zahtev tužilje delimično odbijen, odbio žalbu tužene i u tom delu potvrdio prvostepenu presudu.

Preinačenjem odluke drugostepenog suda i odbijanjem žalbe tužene, potvrđena je prvostepena presuda i u delu odluke o troškovima prvostepenog postupka koji su tužilji pravilno priznati, primenom odredbe člana 153. stav 1., 154. i 163. stav 2. Zakona o parničnom postupku. Pošto tužena u žalbenom postupku nije uspela, ne pripada joj pravo na naknadu troškova tog postupka, a dužna je da tužilji, koja je u tom postupku uspela, naknadi troškove koje je imala na angažovanja punomoćnika, advokata, za zastupanje na tri rasprave održane pred drugostepenim sudom u iznosima od po 18.000,00 dinara, primenom važeće Advokatske tarife.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Tužilja je uspela u revizijskom postupku, pa je tužena dužna da joj naknadi troškove koji su joj bili potrebni radi vođenja tog postupka, na osnovu odredbe člana 153.stav 1.i 154. Zakona o parničnom postupku, a na ime angažovanja punomoćnika, advokata, za sastav revizije od 18.000,00 dinara, prema važećoj Advokatskoj tarifi, dok trošak sudskih taksi tužilji nije priznat, jer njen zahtev nije opredeljen u smislu odredbe člana 163. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 165. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Tuženoj troškovi revizijskog postupka, na ime angažovanja zastupnika za sastav odgovora na reviziju nisu bili potrebni u smislu odredbe člana 154. Zakona o parničnom postupku, pa je Vrhovni kasacioni sud odlučio kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić