Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u odnosu na stav prvi i drugi izreke tužena-protivtužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20 i 10/23 – dr. Zakon) i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac i tužena su bili u braku koji je razveden presudom Osnovnog suda u Nišu P2 81/16 od 18.02.2016. godine, kojom je odlučeno da će roditelji zajednički vršiti roditeljsko pravo nad maloletnom decom VV i GG koje su rođene 01.02.2014. godine, a da će prebivalište dece biti na adresi majke. Rešenjem prvostepenog suda koje je doneto u toku ove parnice 28.02.2022. godine, određena je privremena mera i zajednička deca stranaka poverena su majci na samostalno vršenje roditeljskog prava, uređen je način održavanja ličnih odnosa sa ocem i tužilac je obavezan da doprinosi izdržavanju maloletne dece sa po 8.000,00 dinara mesečno za svako dete od 25.10.2021. godine. Tužilac je zaposlen i njegova plata iznosi oko 37.000,00 dinara mesečno, a živi u kući sa svojim roditeljima i verenicom koja nije zaposlena. Troškove koji se odnose na komunalne usluge plaća zajedno sa roditeljima, a izdržavaju se od zarade koju ostvaruje i prihoda oca na ime penzije u iznosu od 15.000,00 dinara. Tužilac poseduje automobil i kao dijabetičar koristi suplemente za koje izdvaja 4.000,00 dinara mesečno, ne ostvaruje druge prihode dodatnim angažovanjem i nema obavezu izdržavanja prema drugim licima osim prema maloletnoj deci. Tužena sa ćerkama živi u zajednici sa vanbračnim suprugom u njegovom stanu, nije u radnom odnosu ali obavlja poslove ..., tako da zaradi od 100 do 150 evra mesečno. Planira da te poslove obavlja registrovanjem radnje. Vanbračni suprug je bio u radnom odnosu i ostvarivao je zaradu od oko 80.000,00 dinara, a trenutno je u procesu pribavljanja licence kako bi se bavio poslovima ... . Deca su dobrog zdravlja i nemaju posebnih potreba, završile su ... razred osnovne škole i ostvaruju dečiji dodatak u iznosu od 6.150,00 dinara za obe, a majka po osnovu materinskog dodatka prima 16.500,00 dinara mesečno. Potrebe maloletne dece utvrđene su u iznosu od oko 25.000,00 dinara mesečno. Ocenom stručnog mišljenja organa starateljstva utvrđeno je da su maloletna deca urednog razvoja, da su završile drugi razred osnovne škole sa odličnim uspehom, da su nakon razvoda braka roditelja viđala oca svakog vikenda i radnim danima, ali da su se u toku 2021. godine javile teškoće u kontaktima, tako da deca nisu ostvarivala neposredne kontakte sa ocem oko 10 meseci do donošenja privremene mere u ovom postupku kada je njihov odnos reuspostavljen. Sada se viđanja realizuju uredno, a na osnovu obavljenog razgovora sa decom utvrđeno je da su deca komunikativna, da se međusobno dopunjuju, da se o majci i očuhu izjašnjavaju samo pozitivno, dok se o ocu izjašnjavaju sa puno primedbi, pri čemu je procenjeno da mišljenje dece nije u potpunosti autentično, već se kod njih uočava polarizacija roditelja što je posledica potrebe da se priklone roditelju sa kojim žive. Oba roditelja poseduju adekvatne materijalne i stambene uslove i podršku svojih partnera i porodice porekla, visoko su motivisani za aktivno učešće u odrastanju dece. S obzirom da zajedničko vršenja roditeljskog prava nije funkcionisalo u najboljem interesu maloletne dece je da se povere majci na samostalno vršenje roditeljskog prava, uz predložen model održavanja ličnih odnosa dece sa ocem.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je u najboljem interesu maloletne dece da budu poverena majci na samostalno vršenje roditeljskog prava, uz uređen način održavanja ličnih odnosa sa ocem i obavezu oca da doprinosi izdržavanju maloletne dece u iznosima od po 10.000,00 dinara mesečno od 28.10.2022. godine pa ubuduće dok za to postoje zakonski uslovi. Drugostepeni sud je prihvatio izloženo stanovište prvostepenog suda, osim u pogledu visine doprinosa u izdržavanju maloletne dece i u tom delu je prvostepenu presudu preinačio, tako što je tužilac obavezan da učestvuje u izdržavanju maloletne dece sa po 9.000,00 dinara mesečno.

Prema članu 3. stav 1. Konvencije o pravima deteta (Zakon o ratifikaciji Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima deteta "Službeni list SFRJ" - Međunarodni ugovori, br. 15/90, "Službeni list SRJ" - Međunarodni ugovori, br. 4/96, 2/97) u svim aktivnostima koje se tiču dece od primarnog značaja su interesi deteta, bez obzira na to da li ga sprovode javne ili privatne institucije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela. Države članice se obavezuju da poštuju pravo deteta na očuvanje svog identiteta, uključujući državljanstvo, ime i porodične veze, kako je to priznato zakonom, bez nezakonitog mešanja (član 8. stav 1.) a članom 9. stav 3. predviđeno je pravo deteta odvojenog od jednog ili oba roditelja da redovno održava lične odnose i neposredne kontakte sa oba roditelja, osim ako je to u suprotnosti sa najboljim interesom deteta.

Porodičnim zakonom je propisano da dete ima pravo da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi. Pravo deteta da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi može biti ograničeno samo sudskom odlukom kada je to u najboljem interesu deteta (član 61. stav 1. i 2.) i u sporu za zaštitu prava deteta i sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava, sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta (član 266. stav 1). Zakonom nije predviđen najniži ili najviši obim kontakata, već ih u odsustvu sporazuma roditelja uređuje sud u svakom individualnom slučaju prilagođavajući model viđanja najboljem interesu maloletnog deteta u skladu sa njegovim razvojnim potrebama, kao i životnim prilikama roditelja.

Način održavanja ličnih odnosa uređen odlukom suda u konkretnom slučaju prilagođen je uzrastu, razvojnim, obrazovnim, vaspitnim i socijalnim potrebama maloletne dece, u postojećim životnim okolnostima. Stručno mišljenje organa starateljstva sud je dužan da pribavi i ima ga u vidu (član 270. Porodičnog zakona) pa je u konkretnom slučaju odluka o održavanju ličnih odnosa doneta na osnovu ocene svih okolnosti koje ukazuju na najbolji interes maloletne dece, a zasnovana je na činjenicama i obrazložena u sudskoj odluci prema kriterijumu najboljeg interesa dece, te su kao neosnovani ocenjeni svi revizijski navodi tužene kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava. Ukazivanje u reviziji da su međusobni odnosi stranaka narušeni do te mere da izostaje bilo kakva komunikacija i uzajamni dogovor o načinu održavanja ličnih odnosa roditelja sa decom, te da izostanak tačno određenog termina u kome bi otac preuzimao i vraćao decu u dane državnih i verskih praznika, letnjeg i zimskog raspusta može dovesti do različitog tumačenja obima prava, nije osnovano. Održavanje ličnih odnosa po svojoj prirodi predstavlja planirano viđanje, određenog vremenskog trajanja sa roditeljem koji ne vrši roditeljsko pravo radi očuvanja bliskosti i emotivnog odnosa, nesumnjivo potrebnog za pravilan psihofizički razvoj deteta i uspostavljanje porodičnih veza što je fundamentalni element pojma porodičnog života garantovanog članom 8. Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. U konkretnom slučaju roditelji su ti koji po principu odgovornog roditeljstva moraju da ostvare roditeljsku saradnju i komunikaciju u domenu vršenja roditeljskog prava, kako bi decu izmestili iz središta poremećenih partnerskih odnosa i konflikta lojalnosti, te u tom pravcu omogućili održavanje ličnih odnosa maloletne dece sa ocem na način uređen odlukom suda.

Kriterijumi za određivanje izdržavanja propisani su članom 160. Porodičnog zakona, tako da se izdržavanje određuje prema potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja, pri čemu se vodi računa o minimalnoj sumi izdržavanja. Po oceni Vrhovnog suda, neosnovano se revizijom tužene ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava prilikom odlučivanja o visini doprinosa za izdržavanje maloletne dece od strane oca. Kod utvrđenog da deca ostvaruju dečiji dodatak u određenom iznosu, kao i majka materinski dodatak, te utvrđene mesečne potrebe maloletne dece, njihov uzrast i osnovne životne potrebe, pravilno je drugostepeni sud zaključio prema materijalnim mogućnostima oca kao dužnika izdržavanja, da će učešćem u izdržavanju maloletne dece iznosima od po 9.000,00 dinara mesečno biti adekvatno obezbeđene ukupne mesečne potrebe dece, pored učešća majke u izdržavanju dece prihodima koje ostvaruje i svakodnevnom brigom i staranjem o deci.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić