Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu protivnik predlagača je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Predlagač je dao odgovor na reviziju i predložio da se ista odbaci kao nedozvoljena ili odbije kao neosnovana, a protivnik predlagača obaveže na naknadu troškova postupka povodom tog pravnog leka.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u skladu sa članovima 408. i 420. stav 6. ZPP u vezi sa članovima 27. stav 2. i 30. stav 2. ZVP, Vrhovni sud je našao da revizija protivnika predlagača nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, koja se na osnovu člana 30. stav 2. ZVP shodno primenjuje u vanparničnom postupku i na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjima od 28.12.2020. godine koja su postala pravnosnažna 17.02.2021. godine eksproprisane su parcele .., .. i .. KO ..., vlasništvo predlagača. Eksproprijacija je izvršena u korist Republike Srbije a za potrebe protivnika predlagača, radi izgradnje državnog puta I b reda br. 27 Loznica – Valjevo – Lazarevac, (deonica Iverak – Lajkovac). Po proceni Poreske uprave, tržišna vrednost m2 poljoprivrednog zemljišta iznosi 300,00 dinara, a građevinskog zemljišta 600,00 dinara. Veštačenjem je utvrđena tržišna vrednost 1m2 eksproprisanog zemljišta, kao građevinskog zemljišta, u visini od 600,00 dinara.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava odredili naknadu u visini tržišne vrednosti eksproprisanog zemljišta kao građevinskog zemljišta.

Pravnosnažnim rešenjima predmetne parcele eksproprisane su radi izgradnje državnog puta. Pre donošenja tog rešenja, stupio je na snagu Prostorni plan područja posebne namene državnog puta I b reda br. 27 Loznica – Valjevo – Lazarevac, deonica Iverak – Lajkovac (veza sa auto-putem E 763 Beograd – Južni Jadran, deonica Beograd – Požega) od 15.01.2020. godine. Tim planom obuhvaćene su i predmetne parcele u okviru javnih parcela namenjenih izgradnji saobraćajne površine (puta). Pravni osnov za donošenje navedenog plana bio je Zakon o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09 sa kasnijim izmenama i dopunama).

Pravno dejstvo obuhvata određenog zemljišta planskim dokumentom propisana su odredbama navedenog zakona. Tim zakonom, pored ostalog, propisano je: da je građevinsko zemljište ono zemljište koje je određeno zakonom ili planskim dokumentom za izgradnju i korišćenje objekata, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom (član 82.); da stupanjem na snagu planskog dokumenta kojim je promenjena namena zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnici tog zemljišta stiču prava i obaveze propisane tim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu zakona, bez obzira na činjenicu što organ nadležan za upis nepokretnosti i prava na njima nije sproveo promenu u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i prava (član 83. stav 2.); da od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa tim zakonom (član 88. stav 9.).

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano. Zato je određivanje vrste eksproprisanog zemljišta od pravnog značaja za ispunjenje zakonske obaveze iz navedene odredbe, jer se naknada u novcu određuje i za poljoprivredno i za građevinsko zemljište prema njegovoj tržišnoj ceni, ali i ustavne obaveze iz člana 58. stav 2. Ustava, jer pravo svojine može biti oduzeto samo u javnom interesu, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Dakle, materijalna pretpostavka za ostvarenje naknade koja ne može biti niža od tržišne je tretiranje eksproprisanog zemljišta u skladu sa njegovim stvarnim statusom od strane nadležnih organa, jer od toga zavisi i visina naknade za eksproprisano zemljište.

Stupanjem na snagu planskog akta pre donošenja rešenja o eksproprijaciji izvršena je promena namene predmetne parcele iz poljoprivrednog zemljišta u građevinsko zemljište. Od tog dana predlagač ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu (član 88. stav 9. Zakona o planiranju i izgradnji). To znači da predlagač ima pravo na naknadu za eksproprisano zemljište prema tržišnoj ceni građevinskog zemljišta, bez obzira na to što organ nadležan za upis nepokretnosti i prava na njima nije sproveo promenu u katastru nepokretnosti (član 83. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji).

Visina naknade za eksproprisano zemljište određena je prema proceni tržišne vrednosti građevinskog zemljišta u označenoj katastarskoj opštini, a koja je i veštačenjem utvrđena kao tržišna vrednost eksproprisane parcele.

Iz navedenih razloga, po oceni revizijskog suda, nisu osnovani navodi protivnika predlagača da je u ovoj pravnoj stvari pogrešno primenjeno materijalno pravo. Eksproprisano zemljište je planskim dokumentom koji je stupio na snagu pre izvršene eksproprijacije postalo građevinsko zemljište jer je namenjeno za izgradnju i korišćenje objekata, u ovom slučaju objekata javne namene za koje je predviđeno utvrđenje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (član 2. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji). Zato predlagaču pripada pravo na naknadu u visini tržišne vrednosti građevinskog zemljišta, stvarnom statusu zemljišta u vreme eksproprijacije, bez obzira što u katastru nepokretnosti nije izvršena promena namene zemljišta i što je članom 88. stav 3. Zakona o planiranju i izgradnji propisano da se poljoprivredno zemljište kojem je planskim dokumentom promenjena namena u građevinsko zemljište, do privođenja zemljišta nameni, može koristiti za poljoprivrednu proizvodnju.

Sledstveno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP u vezi člana 30. stav 2. ZVP, odlučeno je kao u izreci.

Troškovi odgovora na reviziju, po oceni Vrhovnog suda, nisu bili nužni. Zbog toga je zahtev predlgača za njihovu naknadu odbijen i primenom člana 165. stav 1. i člana 154. ZPP u vezi sa članom 30. stav 2. odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić