Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u preinačujućem delu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408.u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11...10/23 –drugi zakon), Vrhovni sud je našao da revizija nije osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374.stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u listu nepokretnosti .. KO Veternik upisana je kat. parcela .. potes ..., površine 1081 m2 kao privatna svojina i to sa udelima tužioca AA od 1052/1081, a tužioca BB sa udelom od 29/1081, na osnovu sudskog poravnanja o razvrgnuću suvlasničke zajednice zaključenog između tužilaca pred Osnovnim sudom u Novom Sadu u predmetu R1 168/21 od 06.04.2021. godine, na kojoj parceli su tužioci pre zaključenja tog poravnanja imali veće udele. Kat. parcela .. nastala je deobom matične parcele .. KO Veternik, ukupne površine 64 ara 99 m2, kada je došlo do formiranja više novih parcela. Tužilac AA je kupio parcelu .. KO Veternik u viđenom stanju pre 12 do 13 godina, kada su nanjoj već bile izgrađene kuće, probijeni putevi, i nasuti tucanikom, tj. bili su već formirani placevi i ulice, a postojala je i interna parcelacija kupljene parcele. Tužilac BB je deo parcele .. KO Veternik kupio 2014. godine, kada je već postojala interna parcelacija na osnovu koje je on i kupio svoj idealni deo parcele, koji u prirodi predstavlja livadu do koje je dolazio nasut put, a deo tog nasutog puta je bio u sklopu dela predmetne parcele koju je kupio. Parcela .. obuhvaćena je Planom generalne regulacije naseljenog mesta Veternik i Planom detaljne regulacije prostora u produžetku ... ulice u Veterniku, prema kojem je celom svojom površinom predviđena za javne namene - kolovoz, ulice. Veštačenjem je utvrđeno da je predmetna parcela komunalno-infrastrukturno delimično opremljena, nalazi se u potezu ... KO Veternik, i celom svojom površinom je ušla u sastav ulice ..., nalazi se u građevinskom području Veternika i predstavlja izgrađeno građevinsko zemljište – javnu površinu. Od novosadskog puta udaljena je oko 1 km, u neposrednom okruženju je zastupljena gradnja porodičnih zgrada, a ređe poslovnih objekata. ulica ... asfaltirana, širine je 3,50 m. Postoji elektroenergetska i vodovodna mreža, gasna i PTTinstalacija, povezana je na gradsku infrastrukturu, ima i ulično osvetljenje. Nedostaje kanalizacija otpadnih voda. Tabla sa nazivom ulice je privremeno postavljena na banderu.

Prema proceni Poreske uprave, vrednost zemljišta u gradsko-građevinskom području koje je namenjeno za regulaciju ... ulice utvrđena je u iznosu od 37,41 evra po m2, tj. u dinarima 4.397,65 dinara po metru kvadratnom na dan 12.07.2021. godine. Prema nalazu i mišljenju veštaka građevinske struke tržišna vrednost parcele površine 10 ari i 81 m2 je 42,00 evra po metru kvadratnom, odnosno u dinarima 4.937,70 dinara po m2. Vrednost cele parcele prema ovoj proceni je 45.402,00 evra, odnosno 5.337.658,88 dinara. Prema suvlasničkim udelima tužilaca, i to prvotužioca u obimu od 1052/1018 vrednost iznosi 44.184,00 evra odnosno 5.194.465,44 dinara, a drugotužioca u obimu od 29/1081 iznosi 1.218,00 evra, odnosno 143.193,44 dinara. Tužiocima naknada po osnovu eksproprijacije nije isplaćena, niti je taj postupak ikada vođen.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev da se utvrdi pravo javne svojine tuženog Grada Novog Sada na traženoj kat. parceli .. upisanoj u listu nepokretnosti .. KO Veternik što bi tužioci bili dužni priznati i prema svojim suvlasničkim udelima smatrajući da tužioci nisu aktivno legitimisani za podnošenje tužbe u pogledu zahteva za upis prava javne svojine na ovoj parceli, jer tokom postupka nisu dokazali da su vlasnici ove parcele koju su označili kao faktički oduzetu. Odbio je i tužbeni zahtev tužioca za isplatu utuženih iznosa na ime naknade za faktički im oduzetu kat. parcelu za koju je utvrđeno da u stvari predstavlja kat. parcelu .. KO Veternik za koju je utvrđeno jer tužioci tokom postupka nisu dokazali da je u vreme kada su stekli pravo vlasništva na ovoj parceli, koja je nastala iz osnovne parcele .. KO Veternik, ona u prirodi predstavljala ulicu, iz čega sledi da neosnovano potražuju naknadu u novcu od tuženog na ime oduzimanja ove parcele. Prema njihovim iskazima, prvotužilac je kupio deo ove parcele pre 12 do 13 godina, koja se u katastru vodila kao poljoprivredno zemljište, ali je u prirodi već bila izgrađena, odnosno na istoj su bili formirani placevi i u ulici je postojala interna parcelacija, da bi nakon što su tužioci kupili parcelu došlo do preparcelacije i razvrgnuća imovinske zajednice. Navedeno ukazuje da tužioci, s obzirom na to da su na derivatni način – kupovinom stekli pravo svojine na predmetnim parcelama, izvode svoje prava iz prava svojih prethodnika, pa kako je to pravo svojine njihovih pravnog prethodnika već bilo ograničeno, oduzeto, to znači da njima nije ugroženo, niti povređeno pravo na mirno uživanje imovine u smislu citiranih propisa. Drugim rečima, aktivno legitimisano lice za podnošenje tužbe za isplatu naknade u slučaju fkatičke eksproprijacije može biti samo lice koje je bilo sopstvenik zemljišta u vreme kada se desilo ograničavanje ili oduzimanje prava vlasništva na način da je nasipan, odnosno građen put i izgrađeni infrastrukturni i drugi objekti od javnog i opšteg interesa, dok lice koje je zemljište steklo kada je u prirodi već bio formiran put, odnosno ulica, ne može za isto potraživati naknadu njegove vrednosti, jer istom ne može biti ograničeno, niti on može biti lišen prava koje nikad nije ni imao.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu u delu stava prvog izreke kojim su tužioci potraživali naknadu za faktički eksproprisano zemljište, nalazeći da su tužioci tokom postupka dokazali da su suvlasnici premetne kat. parcele (koju su omaškom označili kao kat. parcelu ..) i svoj udeo na tim parcelama, da su faktički onemogućeni u ostvarivanju zahtevanog prava na mirno uživanje imovine u smislu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao i člana 58. Ustava Republike Srbije, jer je sporno zemljište celom svojom površinom predviđeno za površinu javne namene – kolovoz – ulicu, upravo planskim aktima tuženog – Planom generalne regulacije naseljenog mesta Veternik („Službni list Grada Novog Sada“, br. 27/15 ... 35/19) i Planom detaljne regulacije prostora u produžetku ... ulice u Veterniku („Službeni list Grada Novog Sada“, br. 43/19), a postupak eksproprijacije nije vođen, niti je tužiocima isplaćena bilo kakva naknada. Pozvao se i na odluku Ustavnog suda Už 472/14 od 25.02.2016. godine, prema kojoj u situaciji kada je zemljište aktom jedinice lokalne samouprave određeno kao lokalni put, put drugog ili trećeg reda ili ulica, od tog momenta to zemljište više ne može da se smatra privatnim putem, već po sili zakona postaje zemljište u javnoj svojini jedinice lokalne samouprave. Stoga je tuženi obveznik naknade jer se zemljište na predmetnoj kat. parceli .., koje je u katastru nepokretnosti i dalje upisano kao susvojina tužilaca, koristi kao ulica – dobro u opštoj upotrebi i na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. U konkretnom slučaju nije od značaja okolnost kada je, odnosno u kojim godinama je faktički formirana ulica i da li je korišćena kao pristupni put u vreme kada su tužioci kupili spornu parcelu (koji stav je zauzeo i Vrhovni kasacioni sud u svojoj odluci Rev 5734/20 od 27.05.2021. godine). Kako su tužioci tokom postupka dokazali visinu naknade koja im pripada na ime faktički eksproprisane nepokretnosti, to im prema njihovim suvlasničkim udelima pripada i to prvotužioci prema udelu od 1052/1081 naknada od 44.184 evra, odnosno 5.194.465,64 dinara, a drugotužiocu prema udelu od 29/1081 naknada od 1.218 evra, odnosno 143.193,64 dinara, zbog čega je usvojio žalbu tužilaca u tom delu i preinačio prvostepenu presudu, dosudivši tužiocima i zakonsku zateznu kamatu od dana presuđenja do konačne isplate.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, po oceni Vrhovnog suda pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada je zaključio da tužioci imaju pravo na traženu novčanu naknadu zbog toga što su faktički lišeni poseda katastarske parcele .. KO Veternik koja je privedena urbanističkoj nameni – formiranju ulice u naseljenom mestu Veternik kao dobra od opšteg interesa, na koji način su kao suvlasnici iste onemogućeni da je koriste. Propust nadležnih organa tuženog da sprovedu postupak eksproprijacije ove katastarske parcele ne može tužiocima uskratiti pravu na imovinu, odnosno na zaštitu neometanog uživanja imovine na osnovu člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju o ljudskim pravima i slobodama (EKLJP). Kako su tužioci na ovaj način onemogućeni u vršenju vlasničkih prava na predmetnoj katastarskoj parceli time što im je ista faktički oduzeta pretvaranjem u ulicu kao opšte dobro, to im po pravilnom stanovištu drugostepenog suda pripada pravo na naknadu dosuđenu u visini njihove tržišne vrednosti, a srazmerno njihovim udelima.

Na odluku o ovoj pravnoj stvari nisu od uticaja revizijski navodi tuženog da on nije deposedirao tužioce u vlasništvu predmetne kat. parcele jer je ulice formirana pre donošenja njegovih planskih akata, a on je njihovim donošenjem samo prihvatio zatečeno faktičko stanje. Predmetna kat. parcela tužilaca je, bez obzira na navedenu hronologiju, formiranjem ulice u čiji sastav je ušla i ova kat. Parcela, po sili Zakona o javnim putevima („Služebni glasnik RS“, br.101/05 i 123/07) odnosno člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Služebni glasnik RS“, br.72/11...95/18) prešla u javnu svojinu, čime su tužioci lišeni prava svojine na ovoj imovini. To lišavanje prava svojine moglo je biti samo pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava kako to predviđa član 1. Protokola 1, zbog čega je tuženi u obavezi da im isplati dosuđenu novčanu naknadu.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu članova 153. stav 1. i 154. stav 2. ZPP.

Na osnovu izloženih razloga, Vrhovni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci presude.

Predsednik veća-sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić