U IME NARODA

Vrhovni sud u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u parnici tužilje- protivtužene AA iz ..., čiji je punomoćnik Tatjana Čaušević, advokat iz ..., protiv tuženog-protivtužioca BB, advokata iz ..., radi utvrđenja prava svojine po osnovu bračne tekovine po tužbi i protivtužbi, odlučujući o reviziji tuženog-protivtužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1041/2021 od 12.10.2021. godine, u sednici održanoj dana 14.09.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog-protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1041/2021 od 12.10.2021. godine u potvrđujućem delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Šapcu P 135/2017 od 01.02.2021. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je pravo svojine tužilje-protivtužene po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa udelom od 1/2 na dvosobnom stanu br. 1, površine 53 m2, koji se nalazi u stambenoj zgradi u ulici ... br. ..., u ..., izgrađenoj na kat.parceli ... u površini od 0.02.96 ha, list nepokretnosti ... KO ..., što je tuženi-protivtužilac dužan da prizna i trpi da se izvrši upis ovog prava kod Službe za katastar nepokretnosti u Šapcu. Stavom drugim izreke, utvrđeno je pravo svojine tužilje-protivtužene po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa udelom od 8,90% na vikend kući broj 1, površine 52 m2, kao i pravo svojine sa udelom od 4,45% na kat.parceli broj .../... (na kojoj je ovaj objekat izgrađen) površine 0.18,77 ha, od čega zemljište pod zgradom – objektom površine od 0.00,52 ha, zemljište uz zgradu – objekat u površini od 0.05,00 ha i njiva četvrte klase u površini od 0.13,25 ha, list nepokretnosti ... KO ..., što je tuženi-protivtužilac dužan da prizna i trpi da se izvrši upis ovog prava kod Službe za katastar nepokretnosti u Šapcu. Stavom trećim izreke, utvrđeno je pravo svojine tužilje-protivtužene po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa udelom od 1/2 na porodičnoj stambenoj zgradi broj 1, u ulici ... br. ... u ..., kao i pravo korišćenja sa udelom od 1/2 na kat. parceli br. .../... (na kojoj je ovaj objekat izgrađen) u površini od 0.07,01 ha, od čega zemljište pod zgradom – objektom broj 1, u površini od 0.00,80 ha, zemljište uz zgradu – objekat u površini od 0.05,00 ha i njiva prve klase 0.01,21 ha, list nepokretnosti ... KO ... – ..., što je tuženi- protivtužilac dužan da prizna i trpi da se izvrši upis ovog prava kod Službe za katastar nepokretnosti Koceljeva. Stavom četvrtim izreke, utvrđeno je pravo svojine tuženog-protivtužioca sa udelom od 14,28% po osvnovu sticanja u bračnoj zajednici na jednosobnom stanu koji se nalazi u ulici ... br. ..., u ..., površine 35 m2, broj stana 17, na drugom spratu zgrade KO ..., što je tužilja-protivtužena dužna priznati. Stavom petim izreke, odbijen je kao neosnovan veći deo tužbenog zahteva tužilje-protivtužene za utvrđenje prava svojine na nepokretnosti upisane u list nepokretnosti ... KO ..., preko dosuđenog udela stavom drugim izreke, a do traženog udela od 50% na objektu i do traženog udela od 25% na katastarskoj parceli. Stavom šestim izreke, odbijen je kao neosnovan veći deo protivtužbenog zahteva tuženog-protivtužioca za utvrđenje prava svojine na stanu broj ..., u ulici ... broj ..., u ..., preko dosuđenog udela stavom četvrtum izreke, do traženog udela od 50%. Stavom sedmim izreke, odbijen je kao preuranjeni protivtužbeni zahtev tuženog-protivtužioca da mu tužilja-protivtužena na ime naknade za zajedničke izdatke porodice koji su nastali pozajmiljivanjem novca od trećih lica isplati 15.250 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan plaćanja sa zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja do isplate. Stavom osmim izreke, odbijen je kao neosnovan predlog tuženog-protivtužioca da se odredi privremena mera kojom bi se zabranilo tužilji-protivtuženoj otuđenje i opterećenje stana broj ..., površine 35 m2 koji se nalazi na drugom spratu stambene zgrade u ulici ... broj ..., u ... . Stavom devetim izreke, obavezan je tuženi-protivtužilac da tužilji- protivtuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 135.550,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom desetim izreke, odbijen je veći deo zahteva tužilje-protivtužene za naknadu troškove parničnog postupka preko dosuđenog iznosa stavom devetim izreke, pa do traženog iznosa od 884.688,00 dinara, kao i za isplatu zakonske zatezne kamate od dana presuđenja do dana izvršnosti presude. Stavom jedanaestim izreke, odbijen je zahtev tužene-protivtužioca da se obaveže tužilja-protivtužena da mu naknadi troškove postupka u iznosu od 750.000,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1041/21 od 12.10.2021. godine, usvojena je u celosti žalba tužilje-protivtužene i delimično žalba tuženog- protivtužioca i potvrđena je prvostepena presuda u stavovima prvom, trećem, sedmom i osmom izreke i u tom delu žalba tuženog-protivtužioca je odbijena. Ista presuda je ukinuta u stavovima drugom, četvrtom, petom, šestom, devetom, desetom i jedanaestom izreke, te je u ovom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u potvrđujućem delu stavova prvog i trećeg izreke prvostepene presude, tuženi-protivtužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i neblagovremenu dopunu revizije.

Ispitujući pravilnog pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11...18/20) Vrhovni sud je našao da revizija nije osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge bitne povrede koje su bile ili mogle biti od uticaja na pravilnost i zakonitost pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su bile u braku od 1979. godine do 2017. godine, kada je brak prestao razvodom. U braku je rođeno dvoje dece (sin ... godine i ćerka ... godine). Tokom trajanja braka stranke su otkupom stekle pravo svojine na stanu u ... (...), gde su u to vreme živele. Taj stan je prodat 2005. godine za 30.000,00 evra, a novac ostvaren njegovom prodajom iskorišćen je za tekuće troškove zajednice života. Kao izbegla lica sa teritorije ... parnične stranke su se 1992. godine naselile u Republici Srbiji. Tužilja-protivtužena je po profesiji ..., ... . Radila je 11 godina u ..., a potom još 23 godine u ... ostvarujući po tom osnovu zaradu. Dodatne prihode je ostvarivala radeći i kao ... . Tokom trajanja braka tužilja-protivtužena je pretežno vodila poslove domaćinstva i starala se o zajedničkoj deci.Tuženi-protivtužilac se kao ..., po dolasku u ..., bavio ..., čime je nastavio da se bavi i nakon odlaska u penziju. Obe stranke su u penziji (tužilja-protivtužena od ...2016. godine, a tuženi- protivtužilac od ...2016. godine), s tim što su pravo na penziju ostvarile u ... i u Republici Srbiji. Svojim prihodima obe stranke su doprinosile sticanju zajedničke imovine. Tokom trajanja braka stranke su stekle više nepokretnosti, između ostalog, stan u ..., vikend kuću u ..., kuću u ... i stan u ... (koje su predmet ovog spora).

Sporni dvosoban stan u ..., ulici ... ..., površine 53 m2, kupljen je 2013.godine na ime tuženog-protivtužioca za iznos 32.000,00 evra (ugovor o kupoprodaji overen kod Osnovnog suda u Šapcu Ov3 .../... od.11.12.2013.godine). Za isplatu kupoprodane cene iskorišćena su delom sredstva u iznosu od 28.000,00 evra stečena prodajom drugog stana u ..., u ulici ... (površine 38 m2), a delom iz pozajmice (iznos od 5.000,00 evra je pozajmljen od zajedničkog sina, dok je iznos od 3.000,00 evra je tuženi-protivtužilac pozajmio od VV). Naime, stan u ..., u ulici ... kupljen je 2012.godine na ime tuženog- protivtužioca od GG (ugovor o kupoprodaji overen kod Osnovnog suda u Šapcu pod Ov3 .../... od 18.10.2012. godine), pri čemu je na ime kupoprodajne cene plaćeno 9.000,00 evra (koji iznos je poticao od prodaje posebne imovine tužilje-protivtužene u ..., stečene poklonom od njenog oca 1984.godine, po ugovoru o kupoprodaji od 19.07.2011. godine, za cenu od 79.000 KM što je predstavljalo protivvrednost od oko 39.000,00 evra), dok je razlika do pune cene ovog stana kompenzovana ... uslugama koje je tuženi-protivtužilac pružio prodavcu (što je konstatovano u ugovoru o kupoprodaji). Potom je tuženi- protivtužilac prodao taj stan DD za iznos od 22.500,00 evra, od kojeg je primio kaparu od 2.000,00 evra (o čemu je sačinjena priznanica), bez zaključenja pismenog ugovora o kupoprodaji, da bi nakon izvršenih ulaganja od strane kupca u stan tuženi- protivtužilac stan „otkupio“ za iznos od 25.000,00 evra. Nakon toga, došlo je do izlivanja vode u taj stan iz gornjeg stana (u vlasništvu ĐĐ), te je na osnovu mećusobnog dogovora tuženi-protivtužilac stan prodao štetniku ĐĐ u oštećenom stanju za iznos od 29.000,00 evra (ugovor o kupoprodaji overen kod Osnovnog suda u Šapcu pod Ov .../... od 22.11.2013. godine), na osnovu čega je kupac dao tuženom-protivtužiocu kaparu od 1.000 evra, a preostali iznos od 28.000,00 evra uplatio 22.11.2013. godine na njegov račun kod „...“. Sporna porodična stambena zgrada u ... (prizemlje i sprat, dimenzija 10 h 8 m), u ulici ... broj ..., sa pravom korišćenja kat.parcele .../..., površine 0.07,00 ha, na kojoj se zgrada nalazi kupljeni su 1997.godine na ime tuženog-protivtužioca (ugovor o kupoprodaji overen pred Opštinskim sudom u Koceljevu pod Ov .../... od 23.01.1997. godine) za iznos od 25.000,00 DM. Tuženi-protivtužilac je upisan kao vlasnik na ovim nepokretnostima u LN ... KO ... – ... .

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su usvojili tužbeni zahtev tužilje-protivtužene i utvrdili da stan u ... (u ulici ... broj ..., površine 53 m2) i porodična stambena zgrada u ... (u ulici ... broj ..., na kat.parceli .../..., površine 0.07,01 ha, upisana u list nepokretnosti ... KO ... – ...) predstavljaju njenu svojinu sa udelom od ½ dela po osnovu sticanja u bračnoj zajednici sa tuženim- protivtužiocem jer su stečene radom supružnika tokom trajanja zajednice života u braku i da zato predstavlja njihovu zajedničku imovinu na kojoj svako od supružnika ima svojinski udeo od po 1/2 dela, pozivajući se na odredbe člana 180. u vezi člana 171. stav 1. Porodičnog zakona. Prema stanovištu nižestepenih sudova svi prihodi koje je tuženi-protivtužilac kao advokat ostvarivao u toku trajanja braka sa tužiljom- protivtuženom predstavljaju njihovu zajedničku imovinu jer mu je u sticanju tih prihoda pomagala i tužilja-protivtužena, tako što je pretežno ona vodila poslove domaćinstva i starala se o zajedničkoj deci, pored toga što je i ona kao lekar ostvarivala prihode od zarade, a tuženi-protivtužilac nije dokazao da je njegov doprinos u sticanju ovih nepokretnosti veći od 1/2 dela.

Prema odredbi člana 168. stav 1. Porodičnog zakona imovina koju je supružnik stekao pre sklapanja braka predstavlja njegovu posebnu imovinu. Prema odredbi stava 2. istog člana, imovina koju je supružnik stekao u toku trajanja braka deobom zajedničke imovine odnosno nasleđem, poklonom ili drugim pravnim poslom kojim se pribavljaju isključiva prava predstavlja njegovu posebnu imovinu. Prema odredbi člana 171. stav 1. istog zakona imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku predstavlja njihovu zajedničku imovinu. Prema odredbi člana 176. stav 2. istog zakona smatra se da je upis izvršen na oba supružnika i kada je izvršen na ime samo jednog od njih, osim ako nakon upisa nije zaključen pismeni sporazum supružnika o deobi zajedničke imovine odnosno bračni ugovor ili o pravima supružnika i o nepokretnostima odlučivao sud. Prema odredbi člana 177. istog zakona, deobom zajedničke imovine, u smislu ovog zakona, smatraju se utvrđivanje suvlasničkog odnosno poverilačkog udela supružnika u zajedeničkoj imovini. Prema odredbi člana 180. stav 1. istog zakona, ako supružnici ne mogu da se sporazumeju o deobi zajedničke imovine, deobu zajedničke imovine vrši sud (sudska deoba), a prema odredbi stava 2. istog člana pretpostavlja se da su udeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki. Prema odredbi stava 3. ovog člana veći udeo jednog supružnika u sticanju zajedničke imovine zavisi od njegovih ostvarenih prihoda, vođenja poslova domaćinstva, staranja o deci, staranja o imovini i drugih okolnosti od zanačaja za održavanje i uvećavanje vrednosti zajedničke imovine. Prema odredbi stava 4. veći udeo u sticanju zajedničke imovine utvrđuje se istoj srazmeri za sva prava i obaveze u trenutku prestanka zajednice života u braku. Prema odredbi stava 5. veći udeo jednog supružnika u sticanju pojedinih prava iz zajedničke imovine može se utvrditi samo ako je to pravo ekonomski samostalno u odnosu na ostala prava iz zajednične imovine, a supružnik u sticanju tog prava učestvovao i prihodima od svoje posebne imovine.

Suprotno navodima revizije, nižestepeni sudovi su pravilno utvrdili da su predmetne nepokretnosti (dvosoban stan u ..., u ulici ... ..., površine 53 m2, i porodična stambena zgrada i plac u ..., u ulici ... broj ..., na kat.parceli .../...) stečene zajedničkim radom tokom trajanja bračne zajednice parničnih stranaka u čijem sticanju su učestvovali podjednako primanjima koja su ostvarivali po osnovu rada, te da su njihovi udeli, po osnovu bračne tekovine, u sticanju jednaki. Kada je reč o predmetnom stanu u ... drugostepeni sud je pravilno ocenio kao neosnovane žalbene navode tuženog- protivtužioca da njemu pripada veći udeo na tom stanu. Naime, utrđeno je da je kupoprodajna cena tog stana, između ostalog,obezbeđena i time što mu je stranka koju je zastupao prodala svoj stan u ..., u ulici ..., površine 38 m2, za koji je isplaćen samo deo kupoprodajne cene od 9.000 evra (koji novčani iznos je obezbedila tužilja-protivtužena prodajom njene posebne imovine), dok je razlika do pune kupoprodajne cene tog stana predstavljala nagradu tuženom-protivtužiocu za uspeh koji je postigao u zastupanju te stranke u sudskom postupku. Shodno članu 7. Zakona o advokaturi u imovinsko-pravnim predmetima advokat može, pored nagrade određene tarifnim brojem ove tarife, u pismenom obliku sa strankom ugovoriti nagradu za rad u srazmeri (procentu) sa uspehom u postupku odnosno sa uspehom u pravnim radnjama koje će za stranku preduzeti, s tim ugovoreni procenat ne može biti veći od 30%. Međutim, bez obzira na mogućnost ugovoranja ove nagrade, ona nema pravnu prirodu poklona koji stranka čini advokatu, već nagrade za njegov rad mimo nagrade određene tarifnim brojem ove tarife (Advokatske tarife), pa se dakle sve novčane vrednosti, pokretne i nepokretne stvari koje advokat primi po osnovu tako ugovorene nagrade od stranke smatraju nagradom za njegov rad i ulaze u zajednički stečenu imovinu supružnika po osnovu rada.

Suprotno navodima revizije, nižestepeni sudovi su pravilno utvrdili i da su kuća u ... i plac stečeni zajedničkim sredstvima stranaka pravilnom primenom pravila o teretu dokazivanja i na tako utvrđeno činjenično stanje pravilno primenili materijalno pravo.

Kako nepotpuno i pogrešno utvrđeno činjenično stanje ne može biti razlog za izjavljivanje revizije na osnovu člana 407. stav 2. ZPP, ostali navodi revizije nisu razmatrani.

Na osnovu izloženog i člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci ove presude.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić