Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava i predložio da se o reviziji odlučio kao o izuzetno dozvoljenoj na osnovu člana 404. ZPP.

Članom 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20, 10/23-drugi zakon), propisano je da je revizija izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija).

Po oceni Vrhovnog suda, u ovom slučaju je potrebno ujednačavanje sudske prakse u pogledu solidarne odgovornosti osnivača za dugove pravnih lica prema kojima se stečajni postupak ne sprovodi na osnovu člana 14. stav 1. Zakona o stečaju („Službeni glasnik RS“, br. 106/15 i 106/16), sa kojih razloga je odlučeno kao u stavu prvom izreke, primenom člana 404. stav 2. ZPP.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu u Zdravstvenom centru Vranje. Pravnosnažnim rešenjem Osnovnog suda u Vranju Ii 3768/2017 od 11.07.2017. godine određeno je izvršenje prema Zdravstvenom centru Vranje, radi naplate glavnog duga i troškova izvršnog postupka, koje sprovodi javni izvršitelj u predmetu Ii 1548/17, a postupak nije okončan i izvršni poverilac, ovde tužilac svoje potraživanje nije namirio. U postupku izvršenja u predmetu Ii 1548/17 tužilac nije naplatio svoje potraživanje, jer je račun izvršnog dužnika u blokadi, prema podacima Narodne banke Srbije počev od 11.05.2016. godine, neprekidno ukupno 1812 dana. Izvršni poverilac je 12.08.2019. godine podneo predlog za promenu sredstava izvršenja predlažući da se izvršenje sprovede na novčanom potraživanju izvršnog dužnika, o kom predlogu nije odlučeno. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka utvrđeno je da se Zdravstveni centar Vranje u najvećem obimu (pretežno) finansira iz ustupljenih javnih prihoda, tj. iz sredstava dobijenih od strane Republičkog fonda za zdrvstveno osiguranje – Filijale u Vranju i to procentualno u 2018. godini RFZO 96,60 %, budžet RS 1,28 %, ostali izvori 2,12 %, u 2019. godini RFZO 91,77 %, budžet RS 6,96 %, ostali izvori 1,27 % i u 2017. godini RFZO 97,86 %, budžet RS 0,94 % i ostali izvori 1,21 %.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili, kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca, sa obrazloženjem da bi do ispunjenosti uslova za solidarnu odgovornost osnivača došlo tek u situaciji ako zaposleni u izvršnom postupku ne bi mogao da naplati svoje potraživanje, odnosno ukoliko nastupi jedan od razloga propisanih članom 129. stav 1. tačka 4. i 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju, ako stranka koja je pravno lice prestane da postoji, a nema pravnog sledbenika ili ako je izvršenje postalo nemoguće ili ne može da se sprovede iz drugih razloga u kom slučaju se po službenoj dužnosti obustavlja izvršni postupak, što ovde nije slučaj, jer izvršni postupak protiv izvršnog dužnika Zdravstvenog centra Vranje još uvek je u toku, pošto nisu iscrpljena sva moguća sredstva izvršenja. Pri tome su smatrali da sama činjenica da je račun osnovnog subjekta nad kojim se ne sprovodi stečaj duži period u blokadi da ne dovodi automatski do primene člana 14. stav 1. Zakona o stečaju i stim u vezi odgovornosti tužene.

Po oceni Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo, zbog čega je činjenično stanje nepotpuno utvrđeno.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi prema Republici Srbiji, autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, fondovima i organizacijama obaveznog penzijskog, invalidskog, socijalnog i zdravstvenog osiguranja, pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, a koje se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, Narodnoj banci Srbije, Centralnom registru, depou i kliringu hartije od vrednosti, javnim agencijama. Za obaveze pravnog lica nad kojim se, u skladu sa stavom 1. ovog člana zakona, ne sprovodi stečajni postupak, solidarno odgovaraju njegovi osnivači odnosno vlasnici kao i članovi i akcionari (stav 3).

Solidarnost dužnika propisana je članom 414. Zakona o obligacionim odnosima, tako što svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće sve dok ne bude potpuno ispunjena, ali kad jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju (stav 1).

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je poverilac potraživanja koje ima prema dužniku Zdravstvenom centru Vranje, čiji račun je u blokadi neprekidno 1812 dana, nad kojim se stečajni postupak ne sprovodi, a čiji je osnivač Republika Srbija i koji se pretežno finansira iz Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Solidarna odgovornost osnivača za obaveze pravnog lica čiji je osnivač, postoji na osnovu člana 14. stav 3. Zakona o stečaju, u slučaju postojanja materijalno-pravnih uslova za otvaranje stečajnog postupka, što je između ostalog i trajnija nesposobnost dužnika za plaćanje, a prema utvrđenom činjeničnom stanju takva trajnija nesposobnost plaćanja Zdravstvenog centra Vranje postoji. Stoga su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo, kada su zaključili da je uslov za odgovornost tužene okončanje izvršnog postupka, odnosno njegova obustava iz razloga propisanih članom 129. stav 1. tačka 4. i 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

S obzirom na to da je zbog pogrešne primene materijalnog prava, činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, jer nižestepeni sudovi nisu ocenili prigovor zastarelosti koji je tužena istakla u odgovoru na tužbu, to je Vrhovni sud primenom člana 416. stav 2. ZPP ukinuo nižestepene presude i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje, a saglasno članu 165. ZPP ukinuta je i odluka o troškovima postupka.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će upotpuniti činjenično stanje u pogledu ocene prigovora zastarelosti tužiočevog potraživanja, nakon čega će, imajući u vidu pravno stanovište Vrhovnog suda iskazano u ovom rešenju, pravilnom primenom materijalnog prava doneti na zakonu zasnovanu odluku o tužbenom zahtevu, kao i o zahtevima stranaka za naknadu troškova postupka koja zavisi od ishoda spora.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić