Dopunskom presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P1 1465/18 od 04.03.2021. godine, dopunjena je prvostepena presuda tako što je u izreci u stavu četiri, pored već odbijenog iznosa dela tužbenog zahteva na ime naknade štete zbog pretrpljenih duševnih bolova za umanjenje životne aktivnosti od 350.000,00 dinara odbijen tužbeni zahtev tužilje i za iznos od još 50.000,00 dinara kao neosnovan.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž1 1896/21 od 04.11.2021. godine, odbijene su kao neosnovane žalbe tužilje i tužene i prvostepena presuda potvrđena u stavovima prvom, trećem, petom i šestom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavovima drugom, četvrtom i sedmom izreke i dopunska presuda, tako što je u tački 1. tužena obavezana da tužilji, pored dosuđenog iznosa stavom prvim izreke, na ime naknade štete zbog pretrpljenih duševnih bolova za umanjenje životne aktivnosti isplati iznos od još 400.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.02.2020. godine do isplate, u tački 2. odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila naknadu štete zbog pretpljenog straha za zdravlje i egzistenciju u iznosu od 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate i u tački 3. tužena je obavezana da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 502.525,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju u delu kojim je odbijena žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u stavu petom izreke, kao i u preinačujućem delu stava drugog, tačka 2. izreke, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...18/20 i 10/23 – drugi zakon) i utvrdio da je revizija tužilje delimično osnovana, a delimično nedozvoljena.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je do 31.12.2009. godine obavljala dužnost sudije Osnovnog suda u ..., kada je donošenjem jedinstvene odluke Visokog saveta sudstva od 25.12.2009. godine, konstatovan prestanak sudijske dužnosti zaključno sa 31.12.2009. godine. Navedena odluka zamenjena je pojedinačnom odlukom Visokog saveta sudstva od 14.06.2010. godine, kojom je utvrđeno da tužilja ne ispunjava uslove iz člana 45. Zakona o sudijama u pogledu stručnosti i osposobljenosti. Odlukom Visokog saveta sudstva od 22.07.2011. godine, izmenjena je odluka od 14.06.2010. godine, tako što je tužilja izabrana za sudiju Osnovnog suda u ... . Nakon objavljivanja odluke o prestanku sudijske dužnosti, kod tužilje je došlo do značajne narušenosti psihičke ravnoteže i jakog stresa koji je prouzrokovao bolest štitaste žlezde, koja je operativno lečena u periodu od 31.12.2009. godine do 22.07.2011. godine. Utvrđeno je da ne postoje drugi mogući uzroci nastanka ove bolesti, s obzirom na njenu prirodu i da je na nastajanje mogao uticati veći broj faktora, pa je u konkretnom slučaju isključena genetika, a uvidom u zdravstveni karton da ne postoji ni jedan podatak koji se odnosi na bolest štitaste žlezde. Nakon operacije kod tužilje je ostala naruženost srednjeg stepena u vidu ožiljka koji je lociran na prednjoj strani vrata, a takođe i trajno umanjenje životne aktivnosti od 20%. Veštačenjem je utvrđeno da je kod tužilje kao posledica stresa zbog gubitka posla postojao strah za egzistenciju i strah od budućnosti u rasponu od srednje teškog, preko teškog, zatim srednje teškog do blagog intenziteta, kao i strah zbog oboljenja štitaste žlezde, odnosno ishoda lečenja u rasponu od srednje teškog, preko srednje teškog do teškog i na kraju od blagog do srednje teškog intenziteta, te da ovaj strah može prezistirati čitavog života, pri čemu su strah generisali oboljenje štitaste žlezde, operacija i narušena funkcija.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da tužilji pripada pravo na naknadu nematerijalne štete koja je uzrokovana nezakonitom odlukom organa tužene u smislu člana 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, pa je primenom pravila iz člana 200. navedenog zakona odmerio novčanu naknadu za tražene vidove nematerijalne štete, nalazeći da pravična novčana naknada za pretrpljeni strah iznosi 50.000,00 dinara.

Drugostepeni sud je izrazio suprotno stanovište u pogledu zahteva za naknadu nematerijalne štete za pretrpljeni strah, nalazeći da oštećenom pripada novčana naknada nematerijalne štete samo kada je strah naročito intenzivan, a poremećaj izazvan njime trajnije prirode, što ovde nije slučaj, imajući u vidu intenzitet i trajanje straha koji kod tužilje nije izazvao poremećaj osećajne sfere sa trajnim posledicama. Zato je prvostepena presuda preinačena u usvajajućem delu i odbijen tužbeni zahtev za naknadu nematerijalne štete za pretrpljeni strah, a odbijena žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u delu kojim je preko dosuđenog odbijen tužbeni zahtev tužilje za ovaj vid nematerijalne štete.

Izloženo pravno stanovište drugostepenog suda, po shvatanju Vrhovnog suda nije pravilno.

Prema članu 200. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO), za pretpljene fizičke bolove, za pretrpljene duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, naruženosti, povrede ugleda, časti, slobode ili prava ličnosti, smrti bliskog lica kao i za strah sud će, ako nađe da okolnost slučaja, a naročito jačina bolova i straha i njihovo trajanje to opravdava, dosuditi pravičnu novčanu naknadu nezavisno od naknade materijalne štete, kao i u njenom odsustvu. Prilikom odlučivanja o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, kao i o visini njene naknade, sud će voditi računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom.

U konkretnom slučaju utvrđeno je da je tužilja zbog prestanka sudijske funkcije doživela jak stres koji je prouzrokovao bolest štitaste žlezde koja je operativno lečena, te da je trpela strah zbog oboljenja štitaste žlezde, odnosno ishoda lečenja u rasponu od srednje teškog, preko srednje teškog do teškog i na kraju od blagog do srednje teškog intenziteta. Pretrpljeni strah koji je tužilja trpela, može se dovesti u uzročno-posledičnu vezu sa nastankom oboljenja štitaste žlezde, pri čemu su ovo oboljenje i posledična operacija, kao i narušena funkcija generisali strah i strah može prezistirati čitavog života. Sledom navedenog pogrešno je stanovište drugostepenog suda da u konkretnom slučaju tužilja nema pravo na novčanu naknadu za pretpljeni strah, budući da utvrđeni intenzitet i trajanje straha opravdavaju dosuđivanje pravične novčane naknade koju je odmerio prvostepeni sud, vodeći računa o značaju povređenog dobra i cilju kome služi ta naknada, ali i o tome da se njome ne pogoduje težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i društvenom svrhom. Zato je Vrhovni sud preinačio drugostepnu presudu, odbio žalbu tužene i potvrdio prvostepenu presudu u usvajajućem delu tužbenog zahteva za naknadu nematerijalne štete za pretrpljeni strah u iznosu od 50.000,00 dinara.

Tužiljina revizija u preostalom delu nije dozvoljena po članu 403. stav 3. ZPP. Prema toj odredbi revizija nije dozvoljena u imovinsko-pravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe. Revizijom se pobija drugostepena presuda u delu kojim je odbijena žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u stavu petom izreke (odbijen je kao neosnovan deo tužbenog zahteva za razliku od dosuđenog do traženog iznosa na ime naknade štete zbog pretrpljenog straha u iznosu od 150.000,00 dinara). Vrednost predmeta spora pobijanog dela je niži je od revizijskog cenzusa zbog čega je revizija tužilje u tom delu nedozvoljena.

Primenom članova 165. stav 1. i 2, 153. stav 2. i 154. stav 1. ZPP, zahtev tužilje za naknadu troškova revizijskog postupka je odbijen, imajući u vidu njen delimičan uspeh u postupku po ovom vanrednom pravnom leku.

Na osnovu članova 416. stav 1. i 413 ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić