Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravnosnažnu presudu donetu u drugom stepenu u delu u kome se pobija revizijom, u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužioca neosnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u utuženom periodu obavljao poslove ... u smenama po unapred utvrđenom rasporedu. Ugovorima o radu od 08.06.2016. godine i od 07.06.2018. godine parnične stranke su ugovorile da se vrsta i stepen stručne spreme i posebna znanja za rad na određenim poslovima koji su određeni složenošću posla i odgovornošću za obavljanje posla i uslovima rada izražavaju koeficijentom posla koje zaposleni obavlja, i da iznosi 1,7; da se zarada za obavljeni rad sastoji od osnovne zarade, uvećane zarade i dela zarade za radni učinak. Kolektivnim ugovorom tuženog od marta 2011. godine ugovoreno je, između ostalog, da su koeficijentima poslova vrednovani i uslovi rada po osnovu: rada na terenu, rada u smenama i drugim poslovima štetnim po zdravlje zaposlenih (član 45.), a Pravilnikom o radu tuženog od 17.04.2015. godine i to članom 42. stav 2. tačka 2. propisano je da su u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Veštačenjem od strane veštaka ekonomske struke utvrđeno je da uvećana zarada tužioca po osnovu smenskog rada tokom spornog perioda odgovara pojedinačnim mesečnim iznosima bliže određenim stavom prvim izreke prvostepene presude.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je našao da tužiocu u spornom periodu (jul mesec 2016. godine zaključno sa julom mesecom 2019. godine) nije isplaćivana uvećana zarada koja mu, po stanovištu tog suda, pripada za rad u smenama. U skladu sa navedenim, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog da tužiocu isplati dugovane iznose na ime naknade uvećane zarade za smenski rad.

Drugostepeni sud smatra da je odluka prvostepenog suda doneta pogrešnom primenom materijalnog prava na ovako utvrđeno činjenično stanje. Stanovište drugostepenog suda je da, u skladu sa noveliranom odredbom člana 108. Zakona o radu, poslodavac ima ovlašćenje da svojim opštim aktom vrednuje rad u smenama kao element za utvrđivanje osnovne zarade. U situaciji kada je takav rad vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade, isključena je mogućnost primene uvećanja zarade, jer je smenski rad već vrednovan kroz utvrđenu osnovnu zaradu. Budući da je utvrđeno da je Kolektivnim ugovorom tuženog od 27.04.2011. godine i Pravilnikom o radu tuženog od 17.04.2015. godine smenski rad, kao uslov rada, vrednovan u okviru pripadajućih koeficijenata, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za isplatu uvećane zarade za rad u smenama za sporni period važenja ugovora o radu od 08.06.2016. godine i to do 31.122.016. godine i ugovora o radu od 07.06.2018. godine (kada je zaključen ugovor o radu na neodređeno vreme) počev od 1.07.2018. godine kojim ugovorima o radu nije ugovoreno pravo tužioca na uvećanje zarade po osnovu smenskog rada.

Suprotno navodima revizije, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je drugostepena odluka doneta pravilnom primenom materijalnog prava na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje.

Odredbom člana 108. stav 1. noveliranog Zakona o radu („Sl. Glasnik RS“ br. 24/05...sa izmenama i dopunama objavljenim u „Sl. Glasniku RS“ br. 75/2014 i 13/2017), propisano je da zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu i to za rad na dan praznika, za rad noću, za prekovremeni rad i za minuli rad. Prema odredbi stava 4. istog člana, opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao što je uvećanje zarade po osnovu rada u smenama.

Shodno citiranoj odredbi, poslodavac ima ovlašćenje da svojim opštim aktom i ugovorom o radu zaključenim sa zaposlenim utvrdi pravo zaposlenog na uvećanu zaradu i njenu visinu za rad u smenama, ali takođe može da svojim opštim aktom vrednuje rad u smenama kao element za utvrđivanje osnovne zarade.

U konkretnom slučaju, opštima aktima tuženog poslodavca - Kolektivnom ugovorom od 27.04.2011. godine, članom 45, i Pravilnikom o radu od 17.04.2015. godine, članom 42. stav 2. tačka 2, između ostalog propisano je da su u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani i uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Dakle, opštim aktma poslodavca pravo na uvećanu zaradu nije utvrđeno kao posebno pravo zaposlenih, a ugovorima o radu od 01.07.2016. godine i 07.06.2018.godine nije ugovoreno da tužilac ima pravo na uvećanu zaradu po osnovu smenskog rada, iako je takva mogućnost predviđena i nakon izmena i dopuna Zakona o radu od 29.07.2014. godine. U takvoj situaciji Vrhovni kasacioni sud nalazi da tuženi nije postupio suprotno zakonu i da je u svemu ispunio svoju obavezu prema tužiocu tako što mu je u utuženom periodu isplaćivana zarada uračunavanjem koeficijenta za smenski rad u osnovicu.

Revizijom tužioca osporava se upravo utvrđena činjenica da je smenski rad vrednovan kroz osnovnu zaradu, uz ukazivanje da se koeficijent za obračun zarade nije menjao od donošenja Kolektivnog ugovora iz 2011. godine. Pravilno je utvrđeno da su odredbom člana 42. stav 2. Pravilnika o radu tuženog od 17.04.2015. godine u okviru pripadajućih koeficijenata za sistematizovane poslove vrednovani i uslovi rada koji se odnose na rad u smenama. Tužiocu, kao i svim zaposlenima kod tuženog, zarada je morala biti obračunata na način kako to predviđa važeći opšti akt tuženog. Budući da je u pomenutom opštem aktu tuženog rad u smenama vrednovan kao element za utvrđivanje osnovne zarade, nema osnova za isplatu koeficijenta uvećanja od 26% prema obračunu veštaka, zbog čega je pobijanom drugostepenom odlukom pravilno odbijen kao neosnovan zahtev tužioca za isplatu uvećane zarade po osnovu smenskog rada.

Iz navedenih razloga, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić