.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev2 2252/2023
14.09.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AAiz ..., čiji je punomoćnik Milica Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog JKP „Gradsko saobraćajno preduzeće Beograd“ sa sedištem u Beogradu, koga u postupku po reviziji zastupa punomoćnik Ivan Rajković, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3794/22 od 16.12.2022. godine, u sednici održanoj 14.09.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3794/22 od 16.12.2022. godine.
ODBIJA SE zahtev tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 115/22 od 09.06.2022. godine, stavovima prvim i drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da sud obaveže tuženog da mu za period od januara 2019. godine zaključno sa oktobrom 2021. godine na ime razlike u visini predviđene i isplaćene naknade za troškove ishrane na radu koja se isplaćuje u gotovom novcu i u bonovima, isplati pojedinačne mesečne iznose bliže navedene u ovim stavovima izreke, sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačan iznos počev od označenih datuma dospelosti do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 1.900,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3794/22 od 16.12.2022. godine, stavovima prvim i drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda tako što je obavezan tuženi da isplati tužiocu za period od januara 2019. godine zaključno sa oktobrom 2021. godine na ime razlike u visini predviđene i isplaćene naknade za troškove ishrane na radu koja se isplaćuje u gotovom novcu i u bonovima, isplati pojedinačne mesečne iznose bliže navedene u ovim stavovima izreke, sa zakonskom zateznom kamatom na svaki pojedinačan iznos počev od označenih datuma dospelosti do isplate. Stavovima trećim i četvrtim izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova parničnog postupka i obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 37.200,00 dinara i troškove postupka po žalbi u iznosu od 27.400,00 dinara.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.
Tužilac je podneo odgovor na reviziju, sa zahtevom da mu se naknade troškovi za sastav odgovora.
Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18 i 18/20), Vrhovni sud je našao da je revizija tuženog dozvoljena, ali da nije osnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je u radnom odnosu kod tuženog i u utuženom periodu tuženi je tužiocu isplatio naknadu za ishranu u toku rada (topli obrok) na osnovu prisustva tužioca na radu, istovremeno sa konačnom isplatom zarade, delom u novcu, a delom u bonovima za ishranu, i to ukupno u mesečnom iznosu obračunatom primenom naknade od 500,00 dinara bruto po radnom danu. Tužilac je podnetom tužbom tražio isplatu razlike predmetne naknade u visini koja među stranaka nije sporna.
Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev sa obrazloženjem da naknada troškova za ishranu u toku rada predstavlja sastavni deo zarade zbog čega iznos od 500,00 dinara po radnom danu koji je propisan posebnim kolektivnim ugovorom tuženog, predstavlja bruto iznos po principu obračuna bruto zarade ustanovljenom u članu 105. Zakona o radu. Iz tog razloga, prvostepeni sud je smatrao da je tužiocu pravilno isplaćena naknada troškova za ishranu i u novcu i u bonovima za ishranu, sa dodatnom argumentacijom da u periodu do 01.01.2020. godine, zbog primene Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, tuženi nije mogao da primeni svoj izmenjeni kolektivni ugovor kojim je uvećana naknada troškova za ishranu u toku rada po radnom danu sa 300,00 na 500,00 dinara.
Drugostepeni sud nije prihvatio stanovište prvostepenog suda, smatrajući da tuženi nije mogao da tužiocu isplaćuje umanjenu naknadu troškova za ishranu u toku rada za poreze i doprinose koji se plaćaju iz zarade, već u iznosu predviđenom kolektivnim ugovorima. Pošto je ocenio da su isplatom naknade troškova za ishranu u manjem iznosu tužiocu kao zaposlenom data manja prava od prava utvrđenih kolektivnim ugovorima, suprotno pravilu iz člana 10. stav 2. Zakona o radu, drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i dosudio tužicu razliku između visine naknade troškova za ishranu u toku rada od 500,00 dinara po radnom danu (neto) i naknade koja mu je po tom osnovu isplaćena nakon umanjenja.
Po oceni Vrhovnog suda, pobijana drugostepena presuda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.
Odredbom člana 118. stav 1. tačka 5. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 95/18) propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način.
Posebnim kolektivnim ugovorom za javna preduzeća u komunalnoj i stambenoj delatnosti grada Beograda („Službeni list Grada Beograda“ broj 78/18) predviđeno je pravo zaposlenih na naknadu troškova za ishranu u toku rada u visini od 500,00 dinara po radnom danu (član 23.). Kolektivnim ugovorom tuženog („Službeni list Grada Beograda“ broj 96/18 od 11.10.2018. godine), koji se primenjuje u spornom periodu, zaposlenima je priznato pravo na naknadu troškova ishrane u toku rada u istom iznosu po radnom danu, s`tim što se deo u iznosu od 300,00 dinara isplaćuje u novcu, a deo u iznosu od 200,00 dinara u bonovima za ishranu (član 64. stav 1.).
U ovoj parnici je bilo sporno to da li je navedenim kolektivnim ugovorima koji su važili u utuženom periodu visina naknade troškova za ishranu u toku rada bila predviđena u bruto ili neto iznosu.
U konkretnom slučaju utvrđeno je da je tuženi ovu naknadu u spornom periodu isplaćivao u umanjenom iznosu. Polazeći od toga da je u spornom periodu Kolektivnim ugovorom kod tuženog poslodavca i Posebnim kolektivnim ugovorom bila jasno i nedvosmisleno ugovorena visina naknade troškova ishrane u toku rada koja će se isplatiti zaposlenima, Vrhovni sud nalazi da je tužilac imao pravo na isplatu naknade ovih troškova u tako ugovorenom iznosu bez umanjenja za poreze i doprinose. U situaciji kada se u kolektivnom ugovoru navede konkretan novčani iznos koji se ima isplatiti zaposlenom na ime naknade troškova ishrane po radnom danu, ne može se na štetu zaposlenog ta odredba tumačiti kao da je reč o principu obračuna bruto zarade ustanovljenom u članu 105. Zakona o radu jer je to protivno odredbi člana 118. stav 1. Zakona o radu koja propisuje pravo zaposlenog na naknadu troškova, pa i troškova ishrane u toku rada, u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu. Naime, kolektivnim ugovorom tuženog u konkretnom slučaju nije predviđeno da je visina naknade troškova za ishranu u toku rada ugovorena u bruto iznosu, pa isti treba primeniti upravo onako kako glasi njegova odredba iz člana 64. stav 1., zbog čega nije bilo mesta umanjenju po osnovu poreza i doprinosa i isplaćivanju tužioca nižih iznosa od ugovorene naknade. Takođe, u konkretnom slučaju sporna je primena, a ne izmena opšteg akta (kolektivnog ugovora), što je bez uticaja na primenu člana člana 4. Zakona o privremenom uređivanju osnovice za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, broj 116/14).
Sledstveno izloženom, bez obzira na princip bruto zarade koja u sebi sadrži poreze i doprinose koji se plaćaju iz zarade, pojedinačne odredbe kolektivnog ugovora i ugovora o radu se tumače onako kako glase zbog čega tužilac ima pravo na isplatu troškova ishrane u toku rada u ugovorenim iznosima.
Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.
Troškovi odgovora na reviziju po oceni Vrhovnog suda nisu bili potrebni tužiocu za vođenje ove parnice, te je primenom člana 154. stav 1. u vezi člana 165. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu drugom izreke.
Predsednik veća - sudija
Zvezdana Lutovac, s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
