.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 10007/2024
05.06.2024. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Stanković, predsednika veća, Radoslave Mađarov i Branke Dražić, članova veća, u parnici tužilaca AA, BB, VV, svih iz ..., čiji je punomoćnik Danica Vignjević, advokat iz ..., GG iz ..., čiji je punomoćnik Dragoslav Ristić, advokat iz ..., DD i ĐĐ, oboje iz ..., čiji je punomoćnik Aleksandar Moljac, advokat iz ..., protiv tuženih EE i ŽŽ, obojice iz ..., čiji je punomoćnik Mira Pejović, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o revizijama tužilaca izjavljenim protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1526/23 od 07.12.2023. godine, u sednici održanoj 05.06.2024. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJAJU SE kao neosnovane revizije tužilaca izjavljene protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1526/23 od 07.12.2023. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 707/2019 od 07.02.2023. godine, utvrđeno je da je ugovor o kupoprodaji nekretnine koji je overen pred Osnovnim sudom u Novom Sadu pod brojem Ov 14503/2010 od 07.04.2010. godine, sačinjen između tuženog prvog reda, kao prodavca i tuženog drugog reda, kao kupca, a čiji je predmet bila kupoprodaja parcele broj .. – njiva u ulici ... u Novom Sadu površine .. m2 KO Novi Sad 1, upisana u LN br ..u celosti ništav, te su obavezani tuženi da trpe da se u katastru nepokretnosti – Služba Novi Sad 1 poništi upis prava svojine u korist tuženog drugog reda u 6/8 delova, te da se nakon toga na tom delu parcele upišu kao vlasnici AA, ZZ kao naslednik ZZ i BB kao naslednik JJ, svako u po 2/8 dela, nakon čega će se steći uslovi da se okonča ostavinski postupak iza pokojnog ZZ, čiji su naslednici tužioci. Tuženi su obavezani da solidarno nadoknade parnične troškove tužiocima AA i BB u iznosu od 317.250,00 dinara, tužiocu GG u iznosu od 120.000,00 dinara, tužiocima DD i ĐĐ u iznosu od 58.875,00 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate, kao i da tužiocima naknadi troškove parničnog postupka na ime takse na tužbu i presudu u iznosu od 139.338,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1526/23 od 07.12.2023. godine, usvojena je žalba tuženog ŽŽ i preinačena prvostepena presuda, tako što je odbijen tužbeni zahtev sadržine kao u izreci te presude, te tužioci obavezani da tuženima nadoknade parnične troškove od 281.979,00 dinara i troškove žalbenog postupka od 189.918,00 dinara.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili revizije iz svih zakonom predviđenih razloga.
Revizije su dozvoljene po članu 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), pa je Vrhovni sud ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. ZPP i utvrdio da su revizije neosnovane.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revidenti ne konkretizuju druge povrede odredaba postupka koje su predviđene kao revizijski razlog po članu 407. ZPP.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, prvotuženi EE, kao investitor i tužilja AA, te pravni prethodnici ostalih tužilaca, kao ustupioci zaključili su 15.11.2000. godine ugovor, na kom su ugovarači overili potpise pred sudom. Ovim ugovorom ustupioci su preneli investitoru u svojinu stambenu zgradu u Novom Sadu u ulici ..., sagrađenu na parceli građevinskog zemljišta broj .. i pravo korišćenja na susednoj neizgrađenoj parceli građevinskog zemljišta broj .., radi izgradnje stambene zgrade, uz obavezu investitora da prenese u svojinu ustupiocima označene stanove u novosagrađenoj zgradi. Aneksom ugovora od 23.02.2001. godine, predviđeno je da svaki od ustupilaca ostaje vlasnik na po 1/24 idealnih delova nepokretnosti, a da investitor postaje vlasnik na 20/24 idealnih delova stambene zgrade. Investitor je izgradio višestambenu zgradu na parceli .. i ustupiocima preneo pravo svojine na stanovima, u skladu sa ugovorom. Parcela broj .. je ostala neizgrađeno građevinsko zemljište i koriste je tužioci kao baštu. Sproni ugovor od 07.04.2010. godine, zaključili su prvotuženi EE, kao prodavac i drugotuženi ŽŽ, kao kupac. Predmet ovog ugovora je prenos prava korišćenja na parceli ..., za kupoprodajnu cenu od 200.000 evra. Potpisi na ugovoru su sudski overeni. Rešenjem od 19.04.2013. godine, po zahtevu tužilje VV izvršena je konverzija prava sukorišćenja u pravo svojine na parceli .. . Rešenjem od 10.05.2013. godine, upisano je pravo susvojine drugotuženog ŽŽ na 6/8 delova parcele broj .. . Osim drugotuženog, suvlasnici ove parcele su KK i LL, obe u po 1/8 dela.
Prvostepeni sud nalazi da je sporni ugovor ništav u smislu odredbi članova 47. i 109. Zakona o obligacionim odnosima, pošto prvotuženi nije imao stvarno pravo kojim je teretno raspolagao u korist drugotuženog. Naime, 15.11.2000. godine, kada je zaključen ugovor o ustupanju korišćenja na parceli neizgrađenog građevinskog zemljišta broj .. prvotuženom, kao investitoru, ugovor je bio ništav, kao posledica zabrane prometa u smislu tada važećih odredbi članova 33. i 34. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik RS“ br. 44/95 i 16/97) i članova 27. i 29. Zakona o građevinskom zemljištu („Službeni glasnik SRS“ br. 23/90, „Službeni glasnik RS“ br. 3/93 ... 48/94).
Po stanovištu drugostepenog suda prvostepeni sud je na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje nepravilno primenio materijalno pravo.
Zabrana raspolaganja neizgrađenim građevinskim zemljištem koja je postojala u vreme zaključenja ugovora od 15.11.2000. godine, ukinuta je za ranije sopstvenike zemljišta Zakonom o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br. 47/03), čije odredbe članova 79. i 84. predviđaju da je pravo korišćenja na ovom zemljištu u prometu, kao i pod kojim uslovima se zemljištem može prometovati. Nakon tog zakona, istoimeni Zakon („Službeni glasnik RS“ br. 72/09 ... 24/11) u članu 101. stav 1. propisuje da licima koja su upisana kao nosioci prava korišćenja na izgrađenom građevinskom zemljištu u državnoj svojini u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i pravima na njima prestaje pravo korišćenja na građevinskom zemljištu i prelazi u pravo svojine bez naknade. Ceneći navedenu liberalizaciju pravnog prometa, drugostepeni sud zaključuje da se u konkretnom slučaju ima primeniti odredba člana 107. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima, kojom je propisano da se ništavost ne može isticati ako je zabrana bila manjeg značaja, a ugovor izvršen. Ugovor je u celosti izvršen za parcelu broj .. tako što je umesto stare sagrađena nova višestambena zgrada i ustupiocima preneto pravo svojine na stanovima u toj zgradi, pa je isticanje ništavosti od strane tužilaca suprotno načelima savesnosti i poštenja i zloupotrebe prava iz članova 12. i 13. Zakona o obligacionim odnosima. Proizilazi da je prvotuženi imao punovažan pravni osnov za sticanje prava korišćenja, stečeno pravo preneo je drugotuženom spornim ugovorom zaključenim 07.04.2010. godine - kada zabrane prometa više nije bilo, zbog čega je tužbeni zahtev neosnovan.
Po stanovištu Vrhovnog suda pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo, ceneći da tužioci u konkretnom slučaju postavljenim tužbenim zahtevom postupaju protivno načelima imovinskog prava sadržanim u članovima 12. i 13. Zakona o obligacionim odnosima.
U vreme zaključenja ugovora kojim su tužilja AA i pravni prethodnici ostalih tužilaca prvotuženom EE teretno preneli sva stvarna prava koja su imali na parcelama br. .. i .., primenjivao se Zakon o prometu nepokretnosti („Službeni glasnik RS“ br. 42/98 i 111/09). Po članu 4. stav 1. tog zakona ugovor o prometu nepokretnosti zaključuje se u pisanoj formi, a potpisi ugovorača overavaju se od strane suda. Teretni ugovor zaključen je u zakonom predviđenoj formi i realizovan. Sporni ugovor zaključen je 10 godina nakon što je prvotuženi, kao investitor stekao pravo korišćenja građevinskog zemljišta parcele broj ..., u koje vreme zabrana prometa ovim zemljištem više nije postojala. Po Zakonu o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br. 72/09 ... 64/10) – u sadržini važećoj na dan zaključenja ugovora, građevinsko zemljište može biti u svim oblicima svojine (član 84. stav 1.) i ono je u prometu (član 85. stav 1.). Konverzija prava korišćenja u pravo svojine na ovoj parceli izvršena je 2013. godine, a na osnovu spornog ugovora drugotuženi je upisan u javnoj evidenciji nepokretnosti kao suvlasnik 6/8 delova nepokretnosti.
Sve iznete okolnosti, kako to nalazi i drugostepeni sud, vode zaključku da sporni ugovor nije protivan prinudnim propisima, javnom poretku i dobrim običajima, pa tužioci u smislu člana 103. Zakona o obligacionim odnosima neosnovano traže da se on ukloni iz pravnog poretka.
Pravilno je odlučeno i parničnim troškovima na osnovu odredbi člana 165. stav 2., u vezi članova 153. i 154. ZPP.
Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.
Predsednik veća – sudija
Vesna Stanković, s.r.
Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković
