Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Umešač na strani tuženih je podneo odgovor na reviziju.

Ispitujući pravilnog pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o prničnom postupku - ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11...10/23) Vrhovni sud je našao da revizija nije osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a bez uticaja su revizijski navodi da je učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz tačka 12. istog člana jer ona ne može biti razlog za izjavljivanje revizije na osnovu člana 407. stav 1. ZPP. Nije osnovan revizijski navod da je donošenjem pobijane presude učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 1. u vezi člana 396. stav 1. ZPP, jer je drugostepeni sud cenio bitne žalbene navode.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, odlukom Komisije za konfiskaciju FNRJ od 21.08.1946. godine, sada pok. ĐĐ i EE, čiji je jedini pravni sledbenik umešač na strani tuženih DD, konfiskovana je imovina - njihovi suvlasnički delovi od po 1/2 na nepokretnostima upisanim u zk.ul. .. KO Zemun - kat. čestica .. (za koju drugostepeni sud usled očigledne omaške navodi da je u pitanju kat. čestica .. vinograd u ulici ... br. ..) u korist države FNRJ. Rešenjima Višeg suda u Beogradu Reh 136/13 od 15.05.2011. godine (pravnosnažno 14.07.2014. godine) i Reh br. 81/16 od 27.05.2016. godine (pravnosnažno 07.07.2016. godine,) usvojeni su zahtevi za rehabilitaciju sada pok. ĐĐ i sada pok. EE, podneti od strane umešača na strani tuženih DD, i utvrđeno da je odluka Komisije za konfiskaciju 21.08.1946. godine u odnosu na njih ništava od trenutka donošenja i da su ništave pravne posledice konfiskacije. Umešač na strani tuženih DD je pred Agencijom za restituciju pokrenula postupak vraćanja oduzete imovine, odnosno obeštećenja svojih prethodnika ĐĐ i EE i to kuće na kojoj su bili suvlasnici sa po 1/2 dela, pomoćnih objekata i građevinskog zemljišta, sve na gruntovnoj parceli br. .. upisanoj u zk.ul. .. KO Zemun, stari premer, odnosno kat. parceli .. upisanoj u listu nepokretnosti .. KO Novi Beograd i kat. parceli .. upisanoj u listu nepokretnosti .. KO Novi Beograd, obe novog premera, koji postupci su prekinuti zaključcima Agencije za restituciju od 27.02.2018. godine do pravnosnažnog okončanja ovog postupka.

U međuvremenu, objekti koji su se nalazili na kat. parceli .., površine 498 hvati, upisanoj u zk.ul. .. KO Zemun, su bili predmet višestrukog raspolaganja. Pre svega, predmet prometa je bila kuća koja se nalazila na ovoj parceli na osnovu kupoprodajnog ugovora zaključenog 31.05.1954. godine između NO Novi Beograd kao prodavca, pravnog prethodnika ovde tužene Gradske opštine Novi Beograd, i neparničara ŽŽ kao kupca, s tim što je u ugovoru određeno da zemljište na kome se kuća nalazi ostaje u društvenoj svojini i isto se u površini od 500 m2 daje kupcu na besplatno i trajno korišćenje. Na osnovu ugovora o kupoprodaji zaključenog 12.05.1981. godine između neparničara ZZ kao prodavca i neparničara II kao kupca, preneto je sa prodavca na kupca pravo svojine na dvorištu i dvorišnoj stambenoj zgradi (sa šupom) u ulici ... br. .., na kat. parceli .. sa pravom trajnog korišćenja zemljišta. Pored toga, na osnovu kupoprodajnog ugovora od 02.06.1986. godine zaključenog između ZZ kao prodavca i neparničara JJ kao kupca preneto je sa prodavca na kupca pravo svojine na uličnoj porodičnoj stambenoj zgradi k. br. .., u ulici ..., na kat. parceli .. u društvenoj svojini, sa pravom korišćenja zemljišta dok se na njemu nalazi kuća. Ugovorom o poklonu od 10.09.1991. godine, zaključenim između JJ, kao poklonodavca, i njegovih kćerki sada pok. KK (čiji je pravni sledbenik VV) i GG kao poklonoprimca (čiji su pravni sledbenici tužilje VV i GG) preneto je pravo svojine sa poklonodavca na poklonoprimca sa određenim udelima na uličnoj zgradi br. .. u ulici ..., koja se u to vreme nalazila na parceli br. .., sa pravom korišćenja navedene katastarske parcele. Ugovorom o kupoprodaji zaključenim 25.01.1993.godine (overenim pod Ov 1138/93) između II kao prodavca i AA kao kupca, ovde tužioca, preneto je pravo svojine na dvorišnoj zgradi br. .. u ulici ..., na kat. parceli .. (kao i jednoj šupi i metalnoj garaži).

Geodetskim veštačenjem (nalaz i mišljenje od 30.12.2016. godine sa dopunom nalaza i mišljenja od 23.10.2020. godine) je utvrđeno (a što proizilazi i iz više uverenja o identifikaciji RGZ SKN) da su od matične parcele br. .. preparcelacijom formirane tri gruntovne parcele: br. .. (586 hvati), br. .. (498 hvati što odgovara površini od 17 ari 96m2) i br. .. (498 hvati) KO Zemun, da su novom preparcelacijom od gruntovne parcele br. .. i dela gruntovne parcele br. .. KO formirane kat. parcele: br. .. (površine 3 ara i 49m2), deo br. .. (površine ari i 39m2) i deo br. .. (površina od 1 ar i 17m2) starog premera, KO Novi Beograd, da kat. parceli br. .. starog premera odgovara kat. parcela br. .. novog premera (koja nije predmet spora), da delu kat. parcela br. .. i br. .. starog premera odgovara kat. parcela br. .. novog premera (koja je predmet spora), a da kat. parcelama br. .. i br. .. starog premera odgovara kat. parcela br. .. novog premera (koja nije predmet spora).

Kat. parcela br. .. (koja nije predmet spora), ukupne površine 3 ara i 38 m2 (koja se nalazi u ulici ...), upisana je u Listu nepokretnosti .. KO Novi Beograd, kao državna svojina - vlasništvo ovde tužene Republike Srbije, sa pravom korišćenja tužilaca i to: AA sa 4/8 dela, GG sa 2/8 dela, BB i VV sa po 1/8 idealna dela, koji su upisani i kao vlasnici i držaoci objekata koji se nalaze na ovoj katastarskoj parceli (dve porodične stambene zgrade i tri pomoćne zgrade), od čega: na zgradi br. 1 sa istim udelima, a na pomoćnim zgradama br. 2, br.3 i br. 4 i porodičnoj stambenoj zgradi br. 5, kao vlasnici i držaoci sa gore navedenim udelima, s tim što je upisano pravo korišćenja na zemljištu pod zgradom i koje služi za njenu redovnu upotrebu u korist sopstvenika zgrade, dok ista postoji na tom zemljištu. Kat. parcele br. .. (koja je predmet spora) i br. .. (obe u ulici ...), predstavljaju šumu prve i druge klase, upisane su u Listu nepokretnosti .. KO Novi Beograd (izvod od 28.10.2014. godine) kao državna svojina - vlasništvo ovde tužene Republike Srbije, sa pravom korišćenja ovde tužene Gradske opštine Novi Beograd, pri čemu je evidentirano da se na kat. parceli br. .. (čija je površina 14 ari i 58 m2) nalazi zgrada nepoznate namene, čiji je držalac nepoznat.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev zbog nepotpune pasivne legitimacije. Ovo stoga što je predmet spora u ovoj pravnoj stvari utvrđenje prava korišćenja tužilaca na kat. parceli .. na kojoj je kao korisnik upisana prvotužena Gradska opština Novi Beograd, a kao vlasnik drugotužena Republika Srbija, pa su tužioci u skladu sa članovima 110. i 211. st. 1. ZPP tužbom kao tuženog morali obuhvatiti i Grad Beograd, kao učesnika materijalno – pravnog odnosa, što nisu učinili, a što je prema navedenim zakonskim odredbama preduslov za odlučivanje po tužbi u situaciji kada se radi o nužnim suparničarima.Ovo stoga što je prema odredbama članova 8., 18. stavovi 1. i 2. u vezi člana 84. stavovi 1. i 3. Zakona o javnoj svojini i člana 100. stavovi 1., 3., 4. i 6. Zakona o planiranju i izgradnji i člana 102. stavovi 1. 2. i 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o planiranju i izgradnji, po sili zakona došlo do promene pravnog režima sporne kat. parcele br. .., koja je gradsko građevinsko zemljište, tako što je iz režima državne svojine – vlasništvo Republike Srbije sa pravom korišćenja prvotužene Gradske opštine Novi Beograd prešla u režim javne svojine Grada Beograda kao jedinice lokalne samouprave sa pravom korišćenja prvotužene Gradske opštine Novi Beograd koja je u sastavu Grada Beograda, počev od 12.09.2009. godine, kao dana stupanja na snagu Zakona o planiranju i izgradnji, po sili zakona.

Dodatno je prvostepeni sud smatrao da je tužbeni zahtev tužilaca neosnovan i iz razloga što iz dostavljenih pravnih osnova za sticanje prava svojine njihovih pravnih prethodnika – kupoprodajnih ugovora i ugovora o poklonu, proizlazi da su pravni prethodnici tužilaca prometovali samo pravo svojine na objektima u ulici ... br. .. i da su stekli pravo korišćenja ne zemljištu pod objektima i koje služi upotrebi objekta, pri čemu iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka i njegovog izjašnjenja proizilazi da se spornih 500 m2 koji su pravni prethodnici tužilaca dobili na trajno korišćenje preko kupovine kuće u ulici ... br. .. nalazilo na kat. parceli br. .., a ne na spornoj kat. parceli br. .. koja je predmet spora, shodno čemu tužioci ni po tom osnovu nisu stekli pravo korišćenja ove kat. parcele (usled očigledne greške u pisanju navedeno da predmetna katastarska parcela ima površinu od 1 ar i 62 m2 što se odnosi na kat parcelu br. ..), niti je ista mogla da bude predmet prometa shodno Zakonu o građevinskom zemljištu iz 1979. godine, budući da je bila u režimu društvene svojine.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilnom primenom materijalnog prava je odlučeno o tužbenom zahtevu tužioca tako što je odbijen.

Prema članu 211. stav 1. Zakona o parničnom postupku propisano je da nužno suparničarstvo postoji ako po zakonu ili zbog prirode pravnog odnosa tužbom moraju da se obuhvate sva lica koja su učesnici materijalno pravnog odnosa, a stavom 2. da ako sva lica iz stava 1.ovog člana nisu obuhvaćena tužbom kao stranke, sud će da odbije tužbeni zahtev kao neosnovan.

Prema članu 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ...105/14) koji je bio na snazi u vreme podnošenja tužbe (podneta 19.12.2014. godine), javnu svojinu čini pravo svojine Republike Srbije – državna svojina, pravo svojine autonomne pokrajine – pokrajinska svojina i pravo svojine jedinice lokalne samouprave – opštinska, odnosnog Gradska uprava. Prema članu 3. u javnoj svojini su, između ostalog, stvari koje koristi organi i organizacije Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, ustanove, javne agencije i druge organizacije čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina, jedinica loaklne samouprave i druge stvari koje su, u skladu sa zakonom u javnoj svojini. Prema članu 8. pravni režim građevinskog zemljišta, poljoprivrednog zemljišta, vodnog zemljišta, šuma i šumskog zemljišta u javnoj svojini uređuje se posebnim zakonom. Prema članu 18. stav 1. nosioci prava javne svojine su Republika Srbija, autonomna pokrajina i opština, odnosno Grad (jedinica lokalne samouprave). Prema stavu 2. istog člana gradska opština ima pravo korišćenja na stvarima u svojini grada u čijem je sastavu. Prema stavu 3. na stvarima koje pribavlja gradska opština, pravo svojine stiče grad u čijem je sastavu gradska opština, a gradska opština ima pravo korišćenja. Prema članu 72. stav 1. koji je smešten u glavi III koja nosi naziv „uspostavljanje javne svojine Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave ovog zakona“, nepokretnosti, pokretne stvari i druga sredstva koja su, na osnovu Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije („Službeni glasnik RS“ br. 53/95, 3/96 – ispravka, 54/96, 32/97, 101/05 – drugi zakon) na dan stupanja na snagu ovog Zakona u državnoj svojini, postaju sredstvo u javnoj svojini Republike Srbije, ako ovim zakonom nije drukčije određeno.

Prema članu 82. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br. 72/09 ... 145/14) koji je bio na snazi u vreme podnošenja tužbe u ovoj pravnoj stvari, građevinsko zemljište je ono zemljište koje je određeno zakonom ili planskim dokumentom za izgradnju i korišćenje objekta, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom. Prema članu 84. stav 1. građevinsko zemljište može biti u svim oblicima svojine. Prema stavu 2. istog člana pravo svojine na građevinskom zemljištu u javnoj svojini ima Republika Srbija, autonomna pokrajina, odnosno jedinica lokalne samouprave. Prema članu 87. građevinsko zemljište može biti izgrađeno i neizgrađeno (tačka 1.); uređeno i neuređeno (tačka 2.). Prema članu 90. stav 1. građevinsko zemljište može biti izgrađeno i neizgrađeno. Prema stavu 2. istog člana izgrađeno građevinsko zemljište je zemljište na kome su izgrađeni objekti namenjeni za trajnu upotrebu u skladu sa zakonom. Prema stavu 3. istog člana neizgrađeno građevinsko zemljište je zemljište na kome nisu izgrađeni objekti, na kome su izgrađeni objekti bez građevinske dozvole i privremeni objekti. Prema članu 102. stav 1. pravo korišćenja na građevinskom zemljištu se pretvara u pravo svojine bez naknade. Prema stavu 2. pravo svojine iz stava 1. ovog člana stiče se danom stupanja na snagu ovog zakona, a upis prava svojine vrši organ nadležan za poslove državnog premera i katastra, po službenoj dužnosti. Prema stavu 4. ovog člana, Republici Srbiji, autonomnoj pokrajini, odnosno jedinici lokalne samouprave, koji su upisani kao nosioci prava korišćenja na neizgrađenom i izgrađenom zemljištu u državnoj svojini u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i pravima na njima, dana 11.09.2009. godine, kao danom stupanja na snagu Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, br.72/09) prestaje pravo korišćenja na tim nepokretnostima i prelazi u pravo javne svojine, u korist Republike Srbije, autnomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, bez naknade.

Kod činjenice da je sporna katastarska parcela br. .., upisana u List nepokretnosti .. KO Novi Beograd, na kojoj se tužbenim zahtevom traži utvrđenje prava korišćenja, po vrsti zemljišta gradsko građevinsko zemljište, pravilno je stanovište nižestepenih sudova da je tužbom kao nužni suparničar na strani tuženih shodno članu 211. ZPP morao da bude obuhvaćen i Grad Beograd, s obzirom na to da je ova parcela po sili zakona stupanjem na snagu Zakona o javnoj svojini 12.09.2009. godine postala javna svojina Grada Beograda, što je ovde izostalo. Po stavu Vrhovnog suda, ovo je neophodno i zbog toga što bi se utvrđenjem prava korišćenja na gradskom građevinskom zemljištu u korist tužilaca promenio pravni režim korišćenja na tom zemljištu ne samo u pogledu titulara prava korišćenja (sa opštine kao nosioca prava korišćenja u korist tražioca takve pravne zaštite – u konkretnom slučaju tužilaca fizičkih lica), već i u pogledu prava koja postoje na tom zemljištu jer bi se pravo korišćenja u tom slučaju, u smislu člana 102. stavovi 1. i 2. Zakona o planiranju i izgradnji, po sili zakona pretvorilo u pravo svojine bez naknade u korist tužilaca - fizičkih lica, što bi dalje imalo za pravnu posledicu prestanak prava korišćenja opštine i prestanak prava javne svojine grada (ovde Grada Beograda), koji tužbom nije obuhvaćen kao nužni suparničar. U tom smislu, tužioci su tužbenim zahtevom tražili da tuženi priznaju i trpe da tužioci, na osnovu presude, upišu svoje pravo u registre nepokretnosti.

Kod nepotpune pasivne legitimacije, Vrhovni sud nije razmatrao druge razloge koje su nižestepeni sudovi dali za odbijanje tužbenog zahteva (na koje se ukazuje u reviziji). Pri tome, u reviziji se ponavljaju svi navodi koji su isticani u žalbi i koji su bili predmet pravilne ocene od strane drugostepenog suda.

Iz navedenog razloga, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci ove presude.

Prilikom donošenja odluke Vrhovni sud je imao u vidu da očigledne pogreške u pisanju svoje odluke (na koje je ukazano na strani 6. revizijske odluke) drugostepni sud može da otkloni donošenjem rešenja o ispravci, shodno članu 362. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković