U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, dok se zbog bitne povrede iz člana 361. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju revizija ukazuje tvrdnjom o nejasnim i protivrečnim razlozima, ovo vanredno pravno sredstvo ne može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je položila devizni štedni ulog u američkim dolarima, nemačkim markama i švajcarskim francima kod Beogradske banke, Poslovnica u ..., po osnovu štednje knjižice br. .. . Tužilja se prvi put u toku 2014. godine obratila Vojvođanskoj banci, zahtevom za isplatu stare devizne štednje, a od strane banke je 22.06.2015. godine konstatovano da na ime tužilje postoje dva uloga, čiji su iznosi niži od iznosa navedenih u deviznoj štednoj knjižici br. .. . Vojvođanska banka poseduje elektronsku evidenciju stare devizne štednje o čemu je obavešteno Ministarstvo finansija. Prenos elektronske evidencije u portal stare devizne štednje izvršen je 19.08.2002. godine i svi štedni ulozi građana u ekvivalentnim iznosima konvertovani su u valutu evro. Štedna knjižica tužilje nikada nije konvertovana u obveznice Republike Srbije.

Polazeći od utvrđenih činjenica, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev za isplatu iznosa od 11.116,32 evra sa zakonskom zateznom kamatom, na osnovu odredbe člana 1. Zakona o regulisanju javnog duga SRJ po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ br. 36/02, „ Službeni glasnik RS“ br. 80/04, 101/05 i 108/16). Tom odredbom je propisano da se Zakonom uređuju uslovi i način regulisanja obaveze po osnovu devizne štednje građana iz člana 2. Zakona o izmirenju obaveze po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ br. 59/98, 44/99, 53/2001) i čl. 17. i 18. Zakona o obligaconim odnosima. Po oceni prvostepenog suda postoji punovažno potraživanje tužilje prema banci na osnovu neisplaćene stare devizne štednje, imajući u vidu prirodu štedne knjižice, koja proizlazi iz člana 1044. ZOO, prema kojoj su u istoj morale biti unete sve uplate i isplate, kao i da su svi upisi u štednu knjižicu morali biti potvrđeni pečatom banke i potpisom ovlašćenih lica, kao dokaz o uplatama odnosno podizanju novca. U odnosu na postojaće neslaganje stanja u štednoj knjižici i evidencije uloga štednje, sud se pozvao na pretpostavku o istinitosti podataka u štednoj knjižici kao javnoj ispravi, te na pravilo o teretu dokazivanja, nalazeći da tužena nije dokazala da je tužilja eventualno podigla bilo kakav iznos novca sa štedne knjižice, zbog čega je potraživanje tužilje osnovano za iznos tražen tužbom. Osim toga, radi se o štednji koja je bila položena kod Beogradske banke – poslovnica u ... koja je otišla u stečaj i da je upravo zbog toga uplatu te devizne štednje, shodno citiranim zakonskim odredbama preuzela Republika Srbija. Imajući u vidu da je u vreme preuzimanja duga od strane Republike Srbije tužilja bila državljanin SRJ, potom državljanin Državne zajednice Srbije i Crne Gore, a nakon što je Crna Gora u junu 2006. godine proglasila nezavisnost, tužilja ostala srpski državljanin, to tužilja osnovano potražuje od tužene isplatu po istaknutom zahtevu prema nalazu veštaka koji je izvršio konverziju stare devizne štednje u valutu evro.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev, nalazeći da je reč o staroj deviznoj štednji građana položenoj do 18. marta 1995. godine na devizne račune i devizne štedne knjižice kod ovlašćenih banaka na teritoriji SR Jugoslavije, da je stara devizna štednja pretvorena u oročeni depozit kod ovlašćene banke i da je postala obaveza – javni dug SRJ za koje SRJ izdaje obveznice koje glase na valutu nemačke marke na osnovu Zakona o izmirenju obaveza po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ broj 59/98, 44/99 i 53/01); da je stupanjem na snagu Zakona o regulisanju javnog duga Republike Jugoslavije po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ br. 36/02, „Službeni glasnik RS“ br. 80/2004 i 101/2005), utvrđen javni dug u iznosu od 4,2 milijarde evra i njegova struktura (član 2. Zakona) i propisano da obaveze SRJ po osnovu javnog duga postaju dug Republike Srbije i Republike Crne Gore srazmerno visini devizne štednje građana čije je prebivalište na teritoriji tih republika (član 3.); te da je radi regulisanja javnog duga SRJ Jugoslavije propisana dužnost navedenih republika da emituju obveznice koje glase na evro koje se isplaćuju u evrima, ili, na zahtev vlasnika tih obveznica, u dinarima (član 5.). Imajući u vidu da je navedenim odredbama zakona regulisan pravni put za konvertovanje iznosa stare devizne štednje građana s jedne strane, a sa druge strane i obaveza države da reguliše dug kroz emitovanje obveznica u nematerijalnom obliku, putem kojih se izmiruje javni dug Republike Srbije prema deviznim štedišama u skladu sa dinamikom predviđenom odredbom člana 4. citiranog zakona, odnosno konverzijom štednih uloga građana u obveznice, po oceni drugostepenog suda tužilja neosnovano traži isplatu iznosa upisanog u štednu knjižicu koji nije konvertovan u obveznice u skladu sa pravilima predviđenim posebnim zakonom. Po oceni drugostepenog suda devizna štedna knjižica ne može biti osnov isplate, odnosno zahtev tužilje ne može uživati sudsku zaštitu, imajući u vidu da su štedni ulozi tužilje upisani kao štedni ulog izražen u nemačkim markama, američkim dolarima i švajcarskim francima u određenim iznosima, da tužilja u rokovima dospeća po dinamici utvrđenoj odredbom člana 4. Zakona po osnovu devizne štednje građana nije zahtevala isplatu godišnje rate od pravnog sledbenika banke kod koje je imala položenu deviznu štednju, te da se, pošto se obratila Vojvođanskoj banci, uspostavilo da postoji nesaglasnost stanja visine deviznog štednog uloga upisanog u deviznoj štednoj knjižici i iznosa konvertovanog u evre u skladu sa obavezom banke iz člana 8. navedenog zakona po osnovu devizne štednje građana. Imajući u vidu utvrđenu nesaglasnost stanja štednog uloga na štednoj knjižici i stanja iz evidencije banke kod koje tužilja ima položen štedni ulog, drugostepeni sud je dodao da bi tužilja imala osnov za isplatu utuženog potraživanja samo ukoliko se utvrdi istinitost isprave – devizne štedne knjižice, da bi potom osnovu iste, ona pred sudom mogla da ostvari pravnu zaštitu tužbom za utvrđenje prava na konverziju štednih uloga građana u obveznice prema Republici Srbiji. Po eventualnom utvrđenju prava na konverziju, dospela bi i obaveza na isplatu koju su dužne da sprovedu ovlašćene banke.

Vrhovni sud prihvata pravno stanovište drugostepenog suda.

Zakonom o izmirenju obaveza po osnovu devizne štednje građana („Službeni list SRJ“ broj 59/98, 44/99 i 53/01) i od stupanja na snagu Zakona o regulisanju javnog duga Savezne Republike Jugoslavije po osnovu devizne štednje građana – Zakon („Službeni list SRJ“ br. 36/02, „Službeni glasnik RS“ br. 80/2004 i 101/2005), obaveza iz uloga na deviznu štednju građana postala je javni dug i zakonska obligacija. Zbog toga potraživanje po osnovu neisplaćene stare devizne štednje ne potiče iz štedne knjižice, kao javne isprave o evidenciji štednih uloga u smislu člana 1044. ZOO, kako je to ocenio prvostepeni sud, a u pogledu zahteva za isplatu stare devizne štednje i načina isplate iste, opšta pravila ugovornog prava se ne mogu primeniti van procedure predviđene navedenim odredbama posebnog Zakona. Posebnim Zakonom propisana obaveza države da javni dug reguliše emitovanjem obveznica, istovremno stvara poveriocima obavezu podnošenja zahteva da se njihov štedni ulog pretvori u javni dug kroz izdavanje obveznica. Iz navedenog, proizlazi zaključak da zahtev tužilje za isplatu u valuti evro ne uživa sudsku zaštitu jer je bila u obavezi da utvrdi istinitosti podataka u svojoj štednoj knjižici (u situaciji neslaganja stanja u štednoj knjižici i evidencije ovlašćene banke) i da potom zahteva da se njen štedni ulog pretvori u javni dug kroz obveznice. Suprotno revizijskim navodima, prvostepeni sud nije mogao da utvrđuje visinu duga konverzijom u valutu evro, jer je to nedozvoljena konverzija, izvršena suprotno navedenim posebnim propisima.

Kako se ni sadržinom ostalih revizijskih navoda ne dovodi u pitanje pravilnost primene materijalnog prava, na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić