Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž1 4439/22 od 23.02.2023. godine, stavom prvim izreke, delimično je preinačena prvostepena presuda u pobijanom usvajajućem delu, tako što je odbijen zahtev tužilaca za isplatu razlike između isplaćene i pripadajuće zarade za period od decembra 2017. godine zaključno sa decembrom 2020. godine preko iznosa i sa zateznom kamatom u visini i na način kako je to određeno po mesecima u ovom stavu izreke. Stavom drugim izreke, delimično je preinačeno rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u prvostepenoj presudi, tako što je odbijen zahtev tužilaca za naknadu troškova parničnog postupka preko iznosa od 58.672,00 dinara sa zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Stavom trećim izreke, u preostalom delu žalba tuženog i žalba tužilaca u celosti su odbijene i prvostepena presuda potvrđena u preostalom usvajajućem delu. Stavom četvrtim izreke, tužioci su obavezani da tuženom naknade troškove žalbenog postupka od 23.460,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, u delu kojim je preinačena prvostepena presuda, tužioci su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba postupka, pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju tužioca, zahtevajući naknadu troškova.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11... 18/20) i našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, a povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku na koju se revizijom ukazuje, ne predstavlja razlog zbog koga se revizija može izjaviti prema članu 407. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su u utuženom periodu bili u radnom odnosu kod tuženog. Koeficijentom za obračun zarade do aprila 2020. godine im je bio 2,20 a od maja 2020. godine za tužioca BB je iznosio 2,40. U oktobru 2014. godine, tuženi je isplatio osnovnu zaradu po vrednosti boda od 32,10 dinara, a u novembru osnovnu zaradu po vrednosti boda od 28,77 dinara. Vrednost boda od 28,77 dinara isplaćivana je do decembra 2018. godine, a u 2019. godini vrednost boda je bila 30,41 dinara, a počev od 2020. godine vrednost boda je iznosila 32,10 dinara. Tuženi je primenom odredbi člana 111. Zakona o radu i člana 5. Zakona o privremenom uređivanju osnovica zaposlenima sa nižim koeficijentom korigovao vrednost boda do visine minimalne zarade. Tuženi za oktobar 2014. godine nije iskoristio sredstva planirana svojim Programom poslovanja za 2014. godinu. U toku 2018. godine i 2019. godine tuženi je imao veći broj zaposlenih od broja koji je ograničen Programom poslovanja, dok je u 2020. godini tokom cele godine imao manji broj zaposlenih od broja koji je limitiran Programom poslovanja. U 2017, 2018, i 2019. godini isplatio je veći iznos na ime zarada od iznosa koji mu je odobren Programom poslovanja iz razloga što je imao veći broj zaposlenih od broja koji mu je odobren Programom poslovanja i što je isplatu naknade troškova na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora isplaćivao naknadno. Iz navedenih razloga tuženi nije dobio sagasnost osnivača na ZIP obrascima, jer je naknadnim isplatama premašio masu sredstava odobrenih Programom poslovanja. Tužioci zahtevju isplatu razlike između pripadajuće i isplaćene zarade u spornom periodu. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, primenom cene rada spram planirane mase sredstava i realizovane mase zarada utvrđena je razlika za oktobar 2014. godine koja nije iskorišćena u iznosu od 762.544,00 dinara. Pored osnovne varijante obračuna prema kojoj potraživanje tužilaca primenom navedenog metoda obračuna sa korekcijom prema Zakonu o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava za sporni period iznosi ukupno 37.416,76 dinara za tužioca AA, odnosno 44.077,50 dinara za tužioca BB, sudski veštak je dao i dopunsku varijantu obračuna uzimajući u obzir činjenicu da je u tom mesecu kod tuženog bilo 27 više zaposlenih u odnosu na broj planiran Programom poslovanja tuženog. Prema toj varijatni obračuna, na iznos neiskorišćenih sredstava za oktobar 2014. godine od 762.544,00 dinara dodat je i iznos od 1.794.852,00 dinara koji predstavlja obračun prosečne zarade za 27 više zaposlenih u tom mesecu i tako je dobijena ukupna masa neiskorišćenih sredstava od 2.557.396,00 dinara. Polazeći od tog iznosa kao preostale mase sredstava za zarade, potraživanje tužilaca sa korekcijom na dan stupanja na snagu navedenog Zakona iznosi 140.406,48 dinara za tužioca AA i 160.432,79 dinara za tužioca BB.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je tužiocu AA dosudio 140.406,48 dinara, a tužiocu BB 160.432,79 dinara, prihvatajući varijantu iz dopunskog nalaza sudskog veštaka, a prema kojoj su tužioci opredeli tužbeni zahtev.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev preko pojedinačno određenih novčanih iznosa, sa traženom zateznom kamatom, polazeći od obračuna po kome su svi zaposleni kod tuženog imali pravo na zaradu u skladu sa opštim aktima i zakonom, pa se radi utvrđenja prava na neisplaćenu razliku u utvrđenoj visini raspoloživih, a neisplaćenih sredstava za oktobar 2014. godine, ne može dodati ono što je isplaćeno prekobrojnim zaposlenim u odnosu na planirani broj zaposlenih, kao i da svi zaposleni nezavisno od toga da li je ispoštovano planirano smanjenje ili nije i da li je naknada za regres za 2014. godinu isplaćena u narednoj godinu imaju pravo na istu vrednost boda (na istu cenu sata rada). Po ovom obračunu visina razlike neisplaćene zarade je 37.416,76 dinara za tužioca AA i 44.077,50 dinara za tužioca BB.

Po oceni Vrhovnog suda, odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Prema odredbama članova 104, 105.-107. i 110. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 95/18), tužiocima pripada odgovarajuća zarada u skladu sa zakonom, opštim aktima i ugovorima o radu.

Tuženi je u skladu sa odredbama članova 1, 4. i 5. Zakona o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS“, br. 116/14) od 01.11.2014. godine bio u obavezi da osnovice za obračun i isplatu plata umanji za 10%, te mu je bilo zabranjeno da povećava osnovice, koeficijente i druge elemente, odnosno uvodi nove elemente na osnovu kojih se povećava iznos plata i drugih stalnih primanja.

Odredbom člana 62. Zakona o javnim preduzećima („Službeni glasnik RS“, br. 15/2016 i 88/2019) propisano je da ukoliko u javnom preduzeću do početka kalendarske godine nije donet godišnji, odnosno trogodišnji program poslovanja, do donošenja tog programa zarade se obračunavaju i isplaćuju na način i pod uslovima utvrđenim godišnjim, odnosno trogodišnjim programom poslovanja za prethodnu godinu.

Po Posebnom kolektivnom ugovoru za javna komunalna i druga javna preduzeća Grada Novog Sada i Kolektivnom ugovoru tuženog od 03.03.2014. godine, zaposleni imaju pravo na odgovarajuću zaradu sa polazištem na vrednost radnog časa, koja se za sve zaposlene utvrđuje za tekući mesec na osnovu planiranih sredstava za isplatu zarada za odgovarajući mesec. Utvrđena vrednost radnog časa može se promeniti u skladu sa izmenjenim okolnostima, o čemu poslodavac i sindikat kod poslodavca zaključuju sporazum.

Imajući u vidu citirane odredbe, pravilno je drugostepenom presudom tužiocima priznata razlika zarada obračunata primenom cene rada prema planiranoj masi sredstava koja je tuženom odobrena Programom poslovanja za zarade za oktobar 2014. godine sa umanjenjem po Zakonu o privremenom uređivanju osnovica za obračun i isplatu plata, odnosno zarada i drugih stalnih primanja kod korisnika javnih sredstava, koji je tada stupio na snagu.

Neosnovani su navodi revizije da je nezakonito postupanje tuženog u raspolaganju sredstvima zarada trebalo sankcionisati tako što bi se tužiocima priznala razlika koja za osnov obračuna ima i isplaćene zarade prekobrojnim zaposlenima. Ovo stoga što su svi zaposleni kod tuženog imali pravo na zaradu u skladu sa opštima aktima i zakonom, odnosno pravo na istu vrednost boda, pa se kao što je to drugostepeni sud pravilno zaključio, ne mogu uzeti u obzir kao preostala neiskorišćena masa sredstava za zarade planirane Programom iznosi isplaćeni prekobrojnim zaposlenim kod tuženog, odnosno za 27 više zaposlenih u oktobru 2014.godine.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je odbio zahtev tuženog za naknadu troškova odgovora na reviziju, s obzirom da nisu bili nužni za vođenje ove parnice, u smislu člana 154. stav 1. Zakona o parničnom postupku, zbog čega je u smislu odredbe člana 165. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković