Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u vanparničnom predmetu predlagača AA iz ..., čiji je punomoćnik Marko Radojković, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača – krajnjeg korisnika „Koridori Srbije“ d.o.o. Beograd, čiji je punomoćnik u postupku po reviziji Dragana Nikolić Jovanović, advokat iz ..., radi određivanja naknade za eksproprisanu nepokretnost, odlučujući o reviziji protivnika predlagača izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Kruševcu Gž 2929/23 od 24.08.2023. godine, u sednici održanoj 04.07.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

ODBIJA SE kao neosnovana revizija protivnika predlagača izjavljena protiv rešenja Višeg suda u Kruševcu Gž 2929/23 od 24.08.2023. godine.

ODBIJA SE zahtev predlagača za naknadu troškova odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Osnovnog suda u Kruševcu R1 19/22 od 20.04.2023. godine, stavom prvim izreke, utvrđena je naknada za izuzeto građevinsko zemljište upisano u list nepokretnosti br. .. KO ... i to: deo kp.br. .. u površini od 19a 78m2 u iznosu od 1.585.000,00 dinara i deo kp.br. .. u površini od 44a 14m2 u iznosu od 3.550.000,00 dinara i na ime naknade za biljne zasade u iznosu od 157.500,00 dinara. Stavom drugim izreke, protivnik predlagača je obavezan da ranijem vlasniku AA na ime naknade za predmetne parcele bliže navedene u stavu prvom izreke isplati iznos od 5.135.000,00 dinara i na ime naknade za biljne zasade u iznosu od 157.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 20.04.2023. godine kao dana donošenja rešenja do isplate. Stavom trećim izreke, protivnik predlagača je obavezan da predlagaču naknadi troškove vanparničnog postupka od 571.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate.

Rešenjem Višeg suda u Kruševcu Gž 2929/23 od 24.08.2023. godine, odbijena je kao neosnovana žalba protivnika predlagača – krajnjeg korisnika i potvrđeno prvostepeno rešenje.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, protivnik predlagača je blagovremeno izjavio reviziju iz svih zakonom predviđenih razloga u smislu odredbe člana 404. ZPP.

Predlagač je podneo odgovor na reviziju, zahtevajući naknadu za troškove njenog sastava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. u vezi sa članom 420. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, 72/11... 18/20 i 10/23 – drugi zakon), pa je našao da revizija nije osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjem Odeljenja za komunalno stambene i imovinsko-pravne poslove Gradske uprave Grada Kruševca od 13.05.2019. godine, izuzet uz naknadu, u korist Republike Srbije, a za potrebe krajnjeg korisnika „Koridori Srbije“ d.o.o. Beograd, deo kp.br. .. u površini od 19a 78m2 u iznosu od 1.585.000,00 dinara i deo kp.br. .. u površini od 44a 14m2, upisane u LN br. .. KO ..., čiji je vlasnik predlagač, a radi izgradnje dela autoputa E-761 Pojate – Preljina, deonica Pojate – Kruševac (Koševi) saglasno javnom interesu za eksproprijaciju utvrđenom članom 74. stav 1. Zakona o putevima („Službeni glasnik RS“, br. 41/18) i Uredbe o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E-761, deonica Pojate – Preljina („Službeni glasnik RS“, br. 98/13), kojim je utvrđen javni interes za eksproprijaciju, odnosno administrativni prenos nepokretnosti. Pred nadležnim organom uprave nije došlo do sporazumnog određivanja naknade. Utvrđeno je da je prenamena predmetnog zemljišta iz poljoprivrednog u građevinsko izvršena Odlukom Skupštine grada o obuhvatu zemljišta, a osnov za to predstavlja Uredba Vlade RS o uređivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E- 761, deonica Pojate – Preljina („Službeni glasnik RS“, br. 98/13), da na istoj nije predviđena izgradnja stambenih ili poslovnih objekata, budući da je odgovarajućim planskim aktom unapred definisana namena istog, te da se ista ne može menjati. U postupku određivanja naknade za eksproprisane nepokretnosti od Poreske uprave sektor izdvojenih aktivnosti, odeljenje za kontrolu Kruševac pribavljen je izveštaj u kome je utvrđena tržišna vrednost za navedene katastarske parcele od 200,00 dinara po 1m2 i u kome je navedeno da je tržišna vrednost utvrđena za poljoprivredno zemljište, uz navođenje da je ova vrednost utvrđena po osnovu pravnosnažno realizovanih procena u predmetima (parifikati) za istu ili sličnu nepokretnost na istoj ili sličnoj lokaciji. Ocenom nalaza i mišljenja i izjašnjenja sudskog veštaka građevinske struke, utvrđena je tržišna vrednost za navedene katastarske parcelu od 6,83 evra po 1m2 (1 evro – 117,7589 dinara), i to kao za građevinsko zemljište jer je eksproprisana za potrebe izgradnje priključne saobraćajnice i nalaze se unutar zaštitnog pojasa koridora autoputa E-761. Sudski veštak je tržišnu vrednost predmetnog zemljišta odredio komparativnom metodom sa parcelama u blizini, pa s obzirom na ukupnu površinu vrednost eksproprisanih nepokretnosti je 5.135.000,00 dinara, dok je u pogledu visine naknade za biljni zasad oraha, na saglasan predlog predlagača i protivnika predlagača vrednost utvrđena u iznosu od 157.000,00 dinara, u skladu sa ponudom učinjenom u upravnom postupku, a koji je zasnovan na nalazu i mišljenju veštaka poljoprivredne struke.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su utvrdili naknadu za izuzeto građevinsko zemljište i biljne zasade i obavezali predlagača - krajnjeg korisnika da predlagaču isplati i to: na ime naknade za eksproprisano zemljište ukupno 5.135.000,00 dinara (u visini tržišne vrednosti prema nalazu i mišljenju veštaka za građevinsko zemljište) i na ime naknade za biljne zasade u iznosu od 157.000,00 dinara sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, primenom članova 41, 42, 70. i 71. Zakona o eksproprijaciji, člana 2. stav 1. tačka 19 i stav 4. Zakona o planiranju i izgradnji, i članova 82. i 88. Zakona o planiranju i izgradnji, kao i člana 1. stav 2. Zakona o poljoprivrenom zemljištu.

Po oceni Vrhovnog suda, suprotno navodima revizije, pobijano rešenje zasnovano je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 1. Zakona o eksproprijaciji („Sl. glasnik RS“, br.53/95... 20/09 i 55/13) propisano je da se nepokretnosti mogu eksproprisati ili se svojina na njima može ograničiti samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Prema odredbi člana 41. stav 2. istog zakona, visina naknade u novcu za eksproprisanu nepokretnost određuje se po tržišnoj ceni prema okolnostima u vreme zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u vreme donošenja odluke o naknadi. Odredbom člana 42. istog zakona propisano je da se naknada za eksporprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije dugačije propisano (stav 1), da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima (stav 2).

Saglasno navedenom, visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje se prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno Poreska uprava. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje visine tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku, kada se visina naknade utvrđuje ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka odgovarajuće struke, koji prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti uzima u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore. Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog suda pravilan je zaključak nižestepenih sudova da se u konkretnom slučaju ima prihvatiti procena koju je dao sudski veštak građevinske struke, s obzirom da Poreska uprava vrši samo procenu tržišne vrednosti nepokretnosti što predstavlja najniži iznos naknade za eksproprisanu nepokretnost, a ne određuje njenu tržišnu cenu na osnovu kriterijuma od kojih zavisi tržišna cena eksproprisanog zemljišta.

Neosnovani su navodi revizije protivnika predlagača da se u konkretnom slučaju radi o poljoprivrednom, a ne građevinskom zemljištu. Naime, pravnosnažnim rešenjem Odeljenja za komunalno stambene i imovinsko-pravne poslove Gradske uprave Grada Kruševca od 13.05.2019. godine, od predlagača su eksproprisane deo kp.br. .. u površini od 19a 78m2 u iznosu od 1.585.000,00 dinara i deo kp.br. .. u površini od 44a 14m2, upisane u LN br. .. KO ..., u korist Republike Srbije, a za potrebe krajnjeg korisnika „Koridori Srbije“ d.o.o. Beograd, radi izgradnje saobraćajnice dela autoputa E-761 Pojate – Preljina, deonica Pojate – Kruševac (Koševi) saglasno javnom interesu za eksproprijaciju utvrđenom članom 74. stav 1. Zakona o putevima („Službeni glasnik RS“, br. 41/18) i Uredbe o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E- 761, deonica Pojate – Preljina („Službeni glasnik RS“, br. 98/13), kojim je utvrđen javni interes za eksproprijaciju, odnosno administrativni prenos nepokretnosti. Takođe, prenamena predmetnog zemljišta iz poljoprivrednog u građevinsko izvršena je Odlukom Skupštine grada o obuhvatu zemljišta, a osnov za to predstavlja Uredba Vlade RS o uređivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E-761, deonica Pojate – Preljina („Službeni glasnik RS“, br. 98/13), dakle pre izvršene eksproprijacije, zbog čega predmetna katastarska parcela predstavlja građevinsko zemljište, kako to pravilno zaključuju nižestepeni sudovi.

Naime, odredbom člana 82. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, br.72/09... 83/18) propisano je da građevinsko zemljište je zemljište koje je određeno zakonom i planskim dokumentom kao građevinsko, koje je predviđeno za izgradnju i redovno korišćenje objekata, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom. Odredbom člana 83. stav 2. istog zakona propisano je da stupanjem na snagu planskog dokumenta kojim je promenjena namena zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnici tog zemljišta stiču prava i obaveze propisane ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu zakona, bez obzira na činjenicu što organ nadležan za upis na nepokretnostima i pravima na njima nije sproveo promenu u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i prava. Odredbom člana 88. stav 9. istog zakona propisano je da od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom.

Sledom ovih razloga, Vrhovni sud nalazi da je nižestepenim rešenjima pravilno određena naknada za eksproprisane nepokretnosti kao za građevinsko zemljište u visini utvrđenoj ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, te da na ovako dosuđenu naknadu predlagač ima pravo na zakonsku zateznu kamatu od 20.04.2023. godine u smislu odredbe člana 277. Zakona o obligacionim odnosima. Takođe, pravilno su nižestepeni sudovi odredili naknadu za biljne zasade u iznosu od 157.000,00 dinara, budući da je navedena vrednost utvrđena na saglasan predlog predlagača i protivnika predlagača, u skladu sa ponudom učinjenom u upravnom postupku, a koji je zasnovan na nalazu i mišljenju veštaka poljoprivredne struke.

Na osnovu iznetog, Vrhovni sud je, na osnovu člana 414. stav 1. u vezi sa članom 420. stav 6. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je odbio zahtev predlagača za naknadu troškova za sastav odgovora na reviziju, s obzirom da nisu bili nužni za vođenje ovog postupka, u smislu člana 154. stav 1. ZPP, zbog čega je u smislu odredbe člana 165. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković