U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i Dragane Boljević članova veća, u parnici tužilje Republike Srbije – Republičke direkcije za imovinu Republike Srbije, koju zastupa zakonski zastupnik Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, protiv tužene Socijalističke partije Srbije sa sedištem u Beogradu, čiji je punomoćnik Ivica Čolak advokat iz ..., radi sticanja bez osnova, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 692/22 od 23.03.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 25.01.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 692/22 od 23.03.2022. godine – preinačenog dela stava prvog izreke.

ODBACUJE SE kao nedozvoljena revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 692/22 od 23.03.2022. godine – potvrđujućeg dela stava prvog izreke.

ODBIJA SE zahtev tužene za naknadu troškova po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Zrenjaninu P 287/19 od 30.11.2021. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev. Stavom drugim izureke, obavezana je tužena da tužilji isplati iznos od 2.678.318,80 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 15.09.2011. godine i iznos od 6.098.194,72 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 03.03.2007. godine do isplate u roku od 15 dana. Stavom trećim izreke, delimično je odbijen tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužena da tužilji isplati iznos od 4.194.804,00 dinara za period od 06.10.2004. godine do 05.10.2005. godine sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.10.2004. godine pa do isplate, iznos od 12.000,00 dinara za period od 19.02.2008. godine do 18.07.2008. godine sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.02.2008. godine do isplate, iznos od 356.619,10 dinara za period od 27.02.2010. godine do 15.09.2011. godine, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 27.02.2010. godine pa do isplate, kao i za dosuđenje zakonske kamate na iznose i za period bliže označen u stavu trećem izreke.

Stavom četvrtim izreke, odbijen je prigovor prebijanja istaknut od strane tužene do visine od 759.396,70 dinara sa pripadajućom zateznom kamatom od 13.02.2009. godine pa do isplate, a stavom petim određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 692/22 od 23.03.2022. godine, stavom prvim izreke, žalba tužilje je odbijena, a žalba tužene delimično usvojena, i delimično odbijena, i presuda Višeg suda u Zrenjaninu P 287/19 od 30.11.2021. godine preinačena u usvajućem delu, tako što je odbijen tužbeni zahtev preko iznosa od 2.573.443,57 dinara do dosuđenih 2.678.318,80 dinara sa zakonskom zateznom kamatom i preko iznosa od 5.279.446,88 dinara do dosuđenih 6.098.194,72 dinara sa zakonskom zateznom kamatom, a u preostalom nepreinačenom delu navedena presuda je potvrđena. Stavom drugim izreke, odbijeni su zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog svih zakonom propisanih razloga.

Tužena je podnela odgovor na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu u preinačenom delu, u smislu odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je našao da revizija tužilje nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Tužilja se u reviziji ne poziva na ostale bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom Opštinskog suda u Zrenjaninu od 29.12.1992. godine (pravnosnažna 12.02.1993. godine), utvrđeno je da je tužena vlasnik posebne zgrade u ulici JNA broj 4, koja je izgrađena na parceli top. 1019- 1020/2/1/1, kat. parcela 4364/1 od 35ari i 94m2, sa pravom korišćenja zemljišta na kome je ta zgrada sazidana i zemljišta pod top. broj 1019-1020/2/2, kat. parcela 4364/4 dvorište od 7ari i 66m2 i top. broj 1019-1020/2/1/2, kat. parcela 4364/5 njiva od 8ari i 19m2, po pravnom osnovu sopstvene gradnje što su tuženi Opština Zrenjanin i Javno stambeno preduzeće iz Zrenjanina dužni trpeti da se tužena uknjiži kao vlasnik navedene zgrade sa pravom korišćenja zemljišta u ZKUL 3899 K.O. Zrenjanin, na osnovu čega se tužena upisala kao vlasnik navedene poslovne zgrade i ovakvo stanje upisa u zemljišnim knjigama je postojalo na dan 10.02.2003. godine. Tužena je dana 07.04.2003. godine zaključila ugovor o zakupu poslovnih prostorija sa DOO „Impel“ iz Zrenjanina, kojim je izdala u zakup ovom preduzeću na period od 10 godina poslovne prostorije koje se nalaze u navedenom objektu, i to 300m2 u prizemlju i na prvom spratu, sa prostorom letnje bašte u prizemlju od 115m2, kao i veliku salu površine 600m2 sa pratećim prostorijama, za potrebe kulture, filma i zabave, sa početkom zakupa od 01.06.2003. godine i uz ugovorenu zakupninu od 780 evra u dinarskoj protivvrednosti. Aneksom ovog ugovora od 05.07.2005. godine ugovoren je zakup u trajanju od 11 godina, a zakupac oslobođen obaveza plaćanja zakupnine za jedanaestu godinu zakupa na ime ulaganja za zamenu krova na zakupljenoj sali, koju je zakupac izvršio u toku leta 2004. godine. Presudom Opštinskog suda u Zrenjaninu od P 772/03 od 06.10.2004. godine utvrđeno je da je tužilac DZ Srbija i Crna Gora, na osnovu člana 13. stav 1. Zakona o finansiranju političkih stranaka, stekao pravo svojine na nepokretnostima upisanom u ZKUL 1410 K.O. Zrenjanin, zgradi sazidanoj na parceli 7563-7664/273 zemljište od 27ari i 58m2 i na nepokretnostima uz ZKUL broj 31593 K.O. Zrenjanin, parcela broj 1019-1020/2/2 dvor od 7ari i 66m2, parcela broj 1019-1020/2/1/1 zemljište od 35ari i 94m2 sa poslovnom zgradom u ulici JNA broj 4 i parcela broj 1019-1020/2/1/2 od 8ari i 19m2 što je tužena dužna da prizna i trpi i obavezana da tužilji preda u posed navedene nepokretnosti slobodne od lica i stvari. Presudom Okružnog suda u Zrenjaninu Gž 1395/05 od 18.10.2015. godine navedena prvostepena presuda je potvrđena u delu koji se odnosi na utvrđenje prava svojine na poslovnoj zgradi u ulici JNA broj 4 i na predaju poseda. U postupku za izvršenja prvostepene presude, koja je postala izvršna dana 18.11.2005. godine, doneto je rešenje o izvršenju I 469/06 od 23.02.2006. godine ali nije izvršena predaja poseda ove stambene zgrade tužilji. Dana 12.02.2009. godine tužena je sa preduzećem D.O.O. „Impel“ iz Zrenjanina zaključila sporazum uz izmirenje obaveza i potraživanja po osnovu ugovora o zakupu, sa sadržinom bliže navedenom u tom ugovoru. Prostorije koje su bile predmet zakupa po ugovoru o zakupu zakupac je renovirao i pretvorio u bioskopsku salu sa pratećim prostorijama. Prostorije koje je ovo preduzeće koristilo, zajedno sa prostorijom kod kotlarnice, predate su Gradu Zrenjaninu dana 07.04.2015. godine. Poslovna zgrada koja je predmet spora sada je upisana u LN 22068 K.O. Zrenjanin 1, i to kao tri objekta sagrađena na parceli 4361/1, objekat broj 1 – zgrada poslovnih usluga sa prizemljem, tri sprata i potkrovljem, objekat broj 2 – zgrada zgrada poslovnih usluga u prizemlju i objekat broj 3 – pomoćna zgrada u prizemlju. Zaključkom Vlade Republike Srbije od 25.08.2011. godine izvršen je prenos prava korišćenja bez naknade na nepokretnostima vlasnika i korisnika Republike Srbije, koja se nalazi u Zrenjaninu u ulici Kralja Petra I broj 4 (ranije ulica JNA), takozvana zgrada „Komiteta“ sa pravom korišćenja zemljišta pod objektom i zemljišta koje je služilo za redovnu upotrebu objekta, sa Republike Srbije na Grad Zrenjanin radi smeštaja i obezbeđenja prostora za rad Gradske uprave, organa lokalne samouprave i republičkih organa. Na ovim nepokretnostima u javnim knjigama o evidenciji nepokretnosti i pravima na njima kao korisnik upisan je Grad Zrenjanin, sa teretom prava zakupa. Republičko javno pravobranilaštvo – Odeljenje u Zrenjaninu obavezano je da reguliše način korišćenja i naplate zakupnine za poslovne prostorije koje se nalaze u ovoj nepokretnosti i koje se koriste po osnovu zakupa od dana pravnosnažnosti presude Opštinskog suda u Zrenjaninu od 16.10.2004. godine do dana zaključenja ugovora o prenosu prava korišćenja. Grad Zrenjanin je u katastru nepokretnosti upisan kao korisnik navedene zgrade sa pravom korišćenja zemljišta, a kao oblik svojine na objektima i zemljištu upisana je državna svojina. Dana 07.04.2015. godine Grad Zrenjanin je sa tuženom zaključio ugovor o zakupu poslovnog prostora na određeno vreme u trajanju od 5 godina, za poslovni prostor koji se nalazi u navedenoj poslovnoj zgradi površine od 117,57m2, i to 4 prostorije na prvom spratu, za mesečnu zakupninu od 4.820,00 dinara. U ugovoru je konstatovano da se zakupac u trenutku zaključenja ugovora nalazi u državini nepokretnosti, čiji deo predstavlja predmet zakupa, te da zaključenjem ovog ugovora nastavlja državinu po osnovu zakupa bez prethodnog napuštanja prostora. Veštačenjem je utvrđena struktura sporne nepokretnosti i visina naknade – zakupnine za korišćenje poslovnog prostora, prema odlukama o visini naknade – zakupnine za korišćenje poslovnog prostora na kome je nosilac prava korišćenja Opština Zrenjanin, a koje su važile u spornom periodu. U prirodi predmetna poslovna zgrada je sačinjena od tri objekta, i to objekta broj 1 koji ima prizemlje površine 430m2, tri sprata neto površine od po 353m2 i potkrovlje neto površine 353m2 ukupno 1.842m2, objekta broj 2 neto površine od 421m2 i objekta broj 3 koji predstavlja prizemnu garažu površine 10m2, sve ukupne neto površine 2.273m2.

Prvostepeni sud je, primenom člana 219. ZOO, obavezao tuženu da tužilji isplatu naknadu za neovlašćeno korišćenje poslovnog prostora koji je predmet spora za period od 06.10.2004. godine (od donošenja presude kojom je pravni prethodnik tužilje stekao pravo svojine na ovim nepokretnostima) do dana 14.09.2011. godine (kada je pravo korišćenja preneo na Grad Zrenjanin) u visini od 2.678.318,80 dinara, prema korišćenoj površini od 117,52m2 i važećim cenama iz Odluke o visini naknade – zakupnine za korišćenje poslovnog prostora na kome je nosilac prava korišćenja Opština Zrenjanin. Primenom člana 219. Zakona o obligacionim odnosima prvostepeni sud je zaključio da je tužena u obavezi da tužilji isplati iznos od 6.098.194,72 dinara na ime primljene zakupnine za period od 06.10.2004. godine do 02.03.2007. godine po osnovu ugovora o zakupu koji je tužena zaključila sa DOO „Impel“ iz Zrenjanina. U preostalom delu prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev iz razloga što tužena, s obzirom na stanje spornog objekta, isti nije koristila preko površine od 117,57m2.

Drugostepeni sud je prvostepenu presudu u usvajajućem delu (stav prvi izreke) preinačio i dosuđene iznose po oba osnova umanjio za iznos potraživanja koje je zastarelo.

Kako je tužena u podnesku od 18.01.2016. godine istakla prigovor zastarelosti, to je pravilno drugostepeni sud pobijanu presudu preinačio i tužbeni zahtev na ime naknade za neovlašćeno korišćenje poslovnog prostora za period od 06.04.2004. godine zaključno sa februarom 2005. godine odbio, kao i tužbeni zahtev na ime naknade koristi koju je tužena kao držalac stvari ostvarila u smislu odredbe člana 219. Zakona o obligacionim odnosima za period od 06.10.2004. godine zaključno sa februarom 2005. godine.

Odredbom člana 371. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da potraživanja zastarevaju za deset godina, ako zakonom nije određen drugi rok zastarelosti.

Odredbom člana 360. Zakona o obligacionim odnosima propisano je zastarelošću prestaje pravo zahtevati ispunjenje obaveze i zastarelost nastupa kad protekne zakonom određeno vreme u kome je poverilac mogao zahtevati ispunjenje obaveza. U stavu 3. istog člana zakona, izričito je propisano da se sud ne može obazirati na zastarelost ako se dužnik nije na nju pozvao.

Tužba u ovoj parnici podneta je dana 26.02.2015. godine, pa su potraživanja tužilje koja su dospela pre 26.02.2005. godine zastarela po oba dosuđena iznosa. U slučaju potraživanja koje se odnosi na korišćenje površine od 117,57m2 potraživanje je zastarelo za iznos od 104.675,23 dinara, a u slučaju potraživanja po osnovu stečenog po ugovoru o zakupu sa DOO „Impel“ iz Zrenjanina u visini od 818.747,00 dinara.

Neosnovano je pozivanje tužilje u reviziji da je držalac stvari- tužena dužna da vlasniku stvari tužilji preda sve plodove i da joj nadoknadi vrednost ubranih plodova koje je potrošio, otuđio ili uništio, kao i vrednost plodova koje je propustio da ubere obzirom da je sticalac nesavestan. Ovo stoga što je tužena postala nesavesni držalac spornog prostora podnošenjem tužbe u predmetu Opštinskog suda u Zrenjaninu P 772/03, što je utvrđeno u sprovedenom postupku (Rev 2794/18 od 21.11.2018. godine).

Sa iznetih razloga, saglasno odredbi člana 414. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom.

Ispitujući dozvoljenost revizije tužilje izjavljene protiv stava prvog izreke pobijane drugostepene presude u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda u smislu odredbe člana 410. stav 2. tačka 5. ZPP, Vrhovni sud je našao da revizija nije dozvoljena.

Odredbom člana 403. stav 3. ZPP propisano je da revizija nije dozvoljena u imovinskopravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba u ovoj parnici podneta je 26.02.2015. godine, a vrednost predmeta spora pobijanog dela (kojim je potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom izreke) iznosi ukupno 4.503.483,00 dinara, odnosno 37.386,20 evra (srednji kurs evra na dan podnošenja tužbe 26.02.2015. godine iznosio je 120,4584 dinara).

Imajući u vidu da je ovo imovinskopravni spor u kome se tužbeni zahtev odnosi na novčano potraživanje koje ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, to revizija tužilje u tom delu nije dozvoljena na osnovu odredbe člana 403. stav 3. ZPP.

Sa iznetih razloga odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Kako troškovi odgovora na reviziju koju je podneo tuženi nisu bili potrebni radi vođenja ove parnice, to je sud na osnovu odredbe člana 153. ZPP odlučio kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković