Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 26232/2023
24.01.2024. godina
Beograd

U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa Andrej Tovarišin, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, čiji je zakonski zastupnik Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1573/23 od 15.06.2023. godine, u sednici održanoj 24.01.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1573/23 od 15.06.2023. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 1907/18 od 24.02.2023. godine, prvim i drugim stavom izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev i obavezan tuženi da na ime naknade za eksproprisano zemljište na kp. br. .. KO Novi Sad IV tužiocu isplati 244.278,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 24.02.2023. godine do isplate. Trećim stavom izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade za eksproprisano zemljište na kp. br. .. KO Veternik tužiocu isplati 20.568.279,92 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 24.02.2023. godine do isplate. Četvrtim stavom izreke, obavezan je tuženi da na ime naknade za eksproprisano zemljište na kp. br. .. KO Veternik tužiocu isplati 624.626,64 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 24.02.2023. godine do isplate. Petim stavom izreke, utvrđeno je da je tuženi stekao pravo svojine na kp. br. .. KO Novi Sad IV sa udelom od 556/2076 idealnih delova, na kp. br. .. KO Veternik sa udelom od 3529/71928 idealnih delova i na kp. br. .. KO Veternik sa udelom od 44716/71928 idealnih delova, dok je tužbeni zahtev u delu kojim je traženo utvrđenje da je tuženi titular prava svojine na kp. br. .. KO Veternik preko utvrđenog, a do traženog udela od 44716/71928 delova odbijen kao neosnovan. Šestim stavom izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi parnične troškove u iznosu od 578.789,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1573/23 od 15.06.2023. godine, prvim stavom izreke, odbijena je žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 1907/18 od 24.02.2023. godine u usvajajućem delu i u delu odluke o troškovima parničnog postupka. Drugim stavom izreke, odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je pobijanu presudu ispitao na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, sa izmenama i dopunama), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP nije razlog zbog koga se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, na kp. br. .. površine 133m², koju je kupio 1999. godine, tužilac je u listu nepokretnosti .. KO Novi Sad IV upisan kao nosilac prava svojine sa 556/2074 idealna dela – ostalo građevinsko zemljište, što odgovara površini od 36m². Nakon interne parcelacije, tužilac je zemljište prodavao bez postojećih poljskih puteva između katastarskih parcela. Navedena katastarska parcela u celosti je deo ulice ..., delimično opremljene infrastrukturom (gasna, vodovodna, kanalizaciona, elektro i telefonska mreža) i prekrivene tucanikom, locirane u zoni namenjenoj za porodično stanovanje i planskim dokumentima (Plan generalne regulacije naseljenog mesta Veternik objavljen je u „Službenom listu Grada Novog Sada“, broj 27/15... 13/21, a Plan detaljne regulacije dela područja planiranog za poslovanje sekundarnog i tercijarnog sektora severoistočno od planirane obilaznice u Veterniku objavljen je u „Službenom listu Grada Novog Sada“, broj 5/22), namenjena je za saobraćaj.

Na kp. br. .. i .., nastalim parcelacijom kp. br. .. KO Veternik koju je krajem ´80-tih godina kupio tužiočev otac, tužilac je u listu nepokretnosti .. KO Veternik upisan kao vlasnik sa udelom od 44716/71928 idealnih delova. Navedene katastarske parcele privedene su nameni i predstavljaju deo ulice ... (nasuta tucanikom) u površini od 1200m² i zeleni pojas površine 1632m² (kp. br. ..), odnosno deo ulice ... (asfaltirane, jedne od glavnih ulica) u površini od 86m².

Deo kp. br. .. KO Novi Sad IV, koji je prema suvlasničkom udelu tužioca priveden nameni, iznosi 36m², deo kp. br. .. koji je prema suvlasničkom udelu tužioca priveden nameni iznosi 1760m² i deo kp. br. .. KO Veternik koji je prema suvlasničkom udelu tužioca priveden nameni iznosi 53,46m². Veštačenjem zasnovanim na kriterijumima od uticaja na formiranje tržišne vrednosti konkretnog zemljišta, tržišna cena za kp. br. .. utvrđena je u visini od 6.785,50 dinara/m², a za preostale dve katastarske parcele u iznosu od po 11.684,00 dinara/m², dok je prema izveštaju Poreske uprave, datom na niži iznos cene prema podacima o ostvarenom prometu, za prvu katastarsku parcelu cena utvrđena u visini od 3.964,25 dinara po m², a za preostale dve po 4.795,47 dinara/m².

Postupak eksproprijacije nije vođen i tužiocu naknada, za javnim saobraćajnicama zauzeti i planskim dokumentima obuhvaćeni deo zemljišta, nije isplaćena.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su ocenili da se u konkretnom slučaju radi o faktičkoj eksproprijaciji do koje je došlo formiranjem ulica na delu tužiočevog zemljišta, što je saglasno i postojećoj planskoj dokumentaciji, kao aktu ograničenja prava privatne svojine u dužem vremenskom periodu nalazeći da je tužilac dokazao svoje pravo svojine na zemljištu privedenom opštoj upotrebi, pa su tužbeni zahtev opredeljen prema nalazu veštaka usvojili i tuženog obavezali na isplatu tržišne naknade sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate.

Protivno navodima revizije, Vrhovni sud nalazi da je pobijana presuda doneta uz pravilnu primenu materijalnog prava.

Članom 58. Ustava Republike Srbije zajemčeno je mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1) i propisano da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2). Prema stavu 3. te odredbe zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine.

Članom 1. Protokola 1 uz Konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda, propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava (stav 1). Prema odredbi stava 2. istog člana državi je dopušteno da primenjuje zakone koje smatra potrebnim kako bi regulisala korišćenje imovine s tim što takvo regulisanje, korišćenje ili upotreba imovine mora biti u skladu sa opštim interesom (ili da bi se obezbedila naplata poreza i drugih dažbina ili kazni).

Uređenjem dela tužiočevih katastarskih parcela kao javnih saobraćajnica, u celini ili delimično opremljenih infrastrukturom, realno je došlo do deposediranja tužioca kao suvlasnika zemljišta, čime je protivno članu 3. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa on lišen prava da svoju imovinu drži, koristi i da njome raspolaže. Kod nesporne činjenice da nadležni upravni organ tuženog nije sproveo postupak eksproprijacije regulisan članom 42. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“, broj 53/95 sa izmenama i dopunama) i da za zauzetu površinu navedenih katastarskih parcela saglasno njegovom suvlasničkom udelu tužiocu nije isplaćena novčana naknada, sudovi su pravilno tuženog obavezali da prema tržišnim cenama nepokretnosti utvrđenim od strane sudskog veštaka primenom komparativne metode (šira i uža lokacija, pogodnost korišćenja u vezi sa okolinom, stepen opremljenosti, saobraćajne veze i stanje na tržištu nekretnina) tužioca pravično obešteti prema cenama na dan presuđenja. Primenom člana 277. ZOO tužiocu je pravilno dosuđena i zakonska zatezna kamata od zaključenja glavne rasprave do isplate.

Na osnovu izloženog, shodno članu 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.