Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž2 99/24 od 28.02.2024. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog DD i potvrđena presuda Osnovnog suda u Vršcu P2 264/23 od 31.10.2023. godine u stavovima prvom i petom izreke. Stavom drugim izreke, odbačena je kao nedozvoljena žalba tužene GG izjavljena protiv prvog i petog stava izreke prvostepene presude. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tuženih za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, stava prvog i trećeg izreke, tuženi DD je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilje su odgovorile na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao drugostepenu presudu u pobijanom delu na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20) i utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku pred nižestepenim sudovima nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju sud u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Revizijom, izjavljenom i iz razloga predviđenog članom 407. stav 1 tačka 3. ZPP, posebno se ne ukazuje na konkretnu procesnu odredbu koju drugostepeni sud nije primenio ili je pogrešno primenio. Navodi u reviziji o izostanku jasnih i nedvosmislenih razloga u drugostepenoj presudi ukazivali bi na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, koja nije razlog za reviziju.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena GG je od 01.05.2022. godine u braku sa VV, sinom tužilje AA i majka tužilje maloletne BB, rođene ... godine u tom braku. Tuženi DD je otac tužene GG. Od zaključenja braka tužena GG i njen suprug živeli su u ..., gde je VV bio ... . Između bračnih drugova javila su se neslaganja u koje su bili uključeni i njihovi roditelji. Nakon sukoba bračnih drugova dana 23.01.2023. godine tužena GG, u pratnji oca i sestre, napustila je bračnu zajednicu i usled nervnog rastrojstva smeštena je na hospitalno lečenje. Na lečenju je provela 28 dana, u periodu od 27.01.2023. godine do 23.02.2023. godine. U tom periodu VV je maloletnu BB preuzeo i doveo u ..., i o njoj se faktički brinula njegova majka i ... koje je angažovao. Tužena GG se vratila u zajedničko domaćinstvo deset dana po izlasku sa bolničkog lečenja, a tada je u tom domaćinstvu bila i njena svekrva, tužilja AA. Porodični sukobi su se nastavili, a tužena GG je ponašanje supruga doživela kao psihičko nasilje, zbog čega je protiv njega podnela prijavu policiji. Povodom podnete prijave tužene GG, VV je naređenjem Policijske stanice Vršac od 06.04.2023. godine, izrečena hitna mera privremenog udaljenja učinioca iz stana u ... i privremena zabrana da kontaktira žrtvu nasilja i da joj prilazi u trajanju od 48 časova, a radi zaštite žrtava – tužiene GG i tužilje maloletne BB, i od njega je istog dana oduzeto oružje i municija. Po udaljenju VV iz porodičnog stana, tužena GG se sa svojim ocem, koji je u međuvremenu po njenom pozivu došao u ..., vratila u stan u koju su ih uveli radnici Centra za socijalni rad Vršac. Sutradan, u večernjim časovima, nastao je verbalni sukob tužilje AA i tuženog DD. Tuženi je sve vreme vikao na tužilju AA, agresivno joj prilazeći i obraćajući joj se, nakon čega je tužilja izašla iz stana i pozvala policiju. Po prijavi tužilje, Policijska stanica Vršac je naredbama od 07.04.2023. godine, tuženoj GG izrekla hitnu meru privremenog udaljenja učinioca iz stana i privremenu zabranu da kontaktira žrtvu nasilja i prilazi joj u trajanju od 48 sati, a radi zaštite žrtava - tužilje AA i maloletne BB, a tuženom DD hitnu meru privremenog udaljenja učinioca iz stana u mestu ... ... i privremenu zabranu da kontaktira žrtvu nasilja i prilazi joj u trajanju od 48 časova, a radi zaštite žrtve - tužilje AA. Tužena GG i tuženi DD trenutno žive u Republici ..., mestu ..., Opština ..., a tužilje u ... .

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja i odredbi članova 197. stav 1, 2. i 3, člana 198. stav 1, 2. i 3, člana 284. stav 1. i 2, člana 286. stav 1. Porodičnog zakona, prvostepeni sud je zaključio da je tuženi DD svojim ponašanjem ugrozio duševno zdravlje i spokojstvo tužilje AA i da se u opisanim radnjama tuženog prema tužilji AA stiču elementi nasilja u porodici, obzirom da je tuženi DD otac tužiljine snahe „prijatelj u tazbinskom srodstvu“, zbog čega je celishodno da se prema njemu odrede predložene mere zaštite od nasilja u porodici radi zaštite žrtve nasilja - tužilje AA.

Drugostepeni sud je prihvatio pravno stanovište prvostepenog suda.

Vrhovni sud smatra da tuženi DD u reviziji osnovano ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev tužilje AA prema tuženom DD.

Član 198. stav 1. Porodičnog zakona propisuje da protiv člana porodice koji vrši nasilje sud može odrediti jednu ili više mera zaštite od nasilja u porodici, kojom se privremeno zabranjuje ili ograničava održavanje ličnih odnosa sa drugim članom porodice.

Članovima porodice u smislu člana 197. stav 3. Porodičnog zakona smatraju se: 1) supružnici ili bivši supružnici; 2) deca, roditelji i ostali krvni srodnici, te lica u tazbinskom ili adoptivnom srodstvu, odnosno lica koja vezuje hraniteljstvo; 3) lica koja žive ili su živela u istom porodičnom domaćinstvu; 4) vanbračni partneri ili bivši vanbračni partneri; 5) lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj ili seksualnoj vezi, odnosno koja imaju zajedničko dete ili je dete na putu da bude rođeno, iako nikad nisu živeli u istom porodičnom domaćinstvu.

Srodstvo je pravna veza, zakonom priznata veza, između dva ili više lica između kojih uvek postoje određena prava i obaveze. Kao zakonom priznata pravna veza postoje tri oblika srodstva: krvno srodstvo, adoptivno srodstvo i tazbinsko srodstvo. Osim ovih zakonom priznatih oblika srodstva, u našem narodu je poznato i prijateljsko srodstvo i duhovno srodstvo (srpski srodnički odnosi).

Krvno srodstvo zasniva se rođenjem. Adoptivno srodstvo se zasniva pravnim putem – usvojenjem. Tazbinsko srodstvo zasniva se zaključenjem braka i predstavlja odnos jednog bračnog druga i krvnih srodnika drugog bračnog druga. Tazbinsko srodstvo ne postoji između samih bračnih drugova niti između srodnika jednog i srodnika drugog bračnog druga, što proizilazi iz člana 21. Porodičnog zakona kojim je tazbinsko srodstvo u prvom stepenu prave linije ( svekar i snaha; zet i tašta; očuh i pastorak; maćeha i pastorak) propisano kao smetnja za zaključenje braka.

Imajući u vidu navedene odredbe materijalnog prava i utvrđene činjenice da tužilja AA i tuženi DD nikada nisu živeli niti žive u istom porodičnom domaćinstvu, i ne nalaze se u tazbinskom srodstvu, isti se ne smatraju članovima porodice u smislu člana 197. stav 3. Porodičnog zakona, koja lica imaju pravo da traže izricanje mera zaštite od nasilja u porodici u smislu člana 198. stav 1. ZPP, pa je tužbeni zahtev tužilje AA prema tuženom DD kojim traži određivanje mera zaštite od nasilja u porodici, neosnovan.

Vrhovni sud je zbog iznetog preinačio drugostepenu i prvostepenu presudu u osporenom delu, i odbio tužbeni zahtev tužilje AA prema tuženom DD.

Preinačene su i drugostepena odluka o troškovima postupka u stavu trećem izreke, u odnosu na tuženog DD i prvostepena odluka o troškovima postupka u stavu petom izreke. Tuženi DD je uspeo u sporu i zato ima pravo na naknadu nužnih troškova. Prilikom obračuna troškova ovaj sud je imao u vidu da je tuženog i tuženu GG u jednoj fazi postupka zastupao zajednički punomoćnik advokat i da su tuženoj GG pravnosnažno dosuđeni troškovi postupka od 337.249,00 dinara. Punomoćnik tuženih je u skladu sa članom 163. stav 2. i 3. ZPP do zaključenja glavne rasprave pred prvostepenim sudom za radnje do tada preduzete, tražio da se tuženima dosude troškovi postupka koje je opredelio na ročištu održanom 31.10.2023. godine i to: za sastav 4 obrazložena podneska po 43.875,00 dinara, za sastav žalbe 49.500,00 dinara i za zastupanje na 5 održanih ročišta po 37.125,00 dinara. Prema preduzetim radnjama u postupku i činjenici da je zajednički punomoćnik advokat zastupao dvoje tuženih, koji su uspeli u sporu, tuženima prema AT pripadaju sledeći nužni troškovi postupka: za sastav 4 obrazložena podneska po 27.000,00 dinara uvećano za 50% za zastupanje drugog tuženog, za zastupanje na 5 održanih ročišta po 31.500,00 dinara uvećano za zastupanje drugog tuženog i za sastav žalbe od 10.07.2023. godine traženi iznos od 49.000,00 dinara, što sve ukupno čini iznos od 447.250,00 dinara. Kako je tuženoj GG na ime troškova postupka pravnosnažno dosuđen iznos od 337.249,00 dinara, proizilazi da je, od do tada pripadajućih troškova postupka, ostao neizmiren iznos od 110,001,00 dinara. Punomoćnik tuženih je za sastav žalbe od 29.12.2023. godine tražio da se tuženima dosudi 49.500,00 dinara uvećano za 50% za zastupanje dvoje tuženih ali je žalbu izjavio na stav prvi i peti izreke prvostepene presude koji se odnose samo na tuženog DD, pa je za sastav ove žalbe tuženom priznat samo iznos od 49.500,00 dinara. U reviziji je traženo za sastav revizije 49.500,00 dinara. Zbog toga je tuženom DD na ime troškova postupka, pored iznosa od 110,001 dinara, dosuđeno za sastav žalbe od 29.12.2023. godine iznos od 49.500,00 dinara i za sastav revizije iznos od 49.500,00 dinara, ukupno 209.001,00 dinara.

Sa svega navedenog, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP i člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. istog zakona, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Troškovi odgovora na reviziju, po oceni Vrhovnog suda, nisu bili nužni. Zato je zahtev tužilja za njihovu naknadu odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi sa članom 154. stav 1. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković