U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Slavica Gavrić, advokat iz ..., protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Radmila Bjeletić, advokat iz ..., radi utvrđenja i činidbe, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1131/20 od 02.07.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 11.04.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1131/20 od 02.07.2021. godine.

ODBIJAJU SE zahtevi stranaka za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1131/20 od 02.07.2021. godine, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 22161/19 od 28.10.2019. godine u stavu prvom izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je tužilac u odnosu na tuženu vlasnik nepokretnosti – stana broj .., korisne površine 23 m2, na drugom spratu stambene zgrade u Ulici ... broj .. u Beogradu, postojeće na katastarskoj parceli .. KO ..., upisano u ln broj .. KO ..., što bi tužena bila dužna da prizna i trpi uknjižbu prava svojine tužioca u nadležnom katastru nepokretnosti na osnovu ove presude (stav prvi izreke). Preinačena je prvostepena presuda u stavu drugom izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tužena da stan broj .., korisne površine 23 m2, na drugom spratu stambene zgrade u Ulici ... broj .. u Beogradu, postojeće na katastarskoj parceli .. KO .., upisano u ln broj .. KO ..., isprazni od svih lica i stvari i preda u državinu tužiocu (stav drugi izreke). Preinačena je prvostepena presuda u stavu trećem izreke, tako što je obavezan tužilac da tuženoj naknadi troškove postupka u iznosu od 218.475,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do konačne isplate (stav treći izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu člana 407. Zakona parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23 – drugi zakon), Vrhovni sud je utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužena je u vreme dok je bila maloletna kupila vanknjižni stan u Beogradu po kupoprodajnom ugovoru overenom pred Opštinskim sudom u Beogradu Ov. 398/2000 dana 02.06.2000. godine, obeležen brojem .., korisne površine 23 m2, na drugom spratu stambene zgrade u Ulici ... broj .. u Beogradu. Tuženu je u pravnom poslu zastupala njena majka VV kao zakonska zastupnica. Prodavci po navedenom kupoprodajnom ugovoru bili su GG iz ..., DD iz ... koju je zastupala GG i ĐĐ iz ..., koju je zastupala EE. Prodavci su se legitimisali kao vlasnici predmetnog stana na osnovu pravnosnažnog rešenja o nasleđivanju Trećeg opštinskog suda u Beogradu O 297/2000 od 07.04.2000. godine po kome su oglašene za naslednice pok. ŽŽ, koja je preminula ...1999. godine, a po osnovu zakonskog reda nasleđivanja, kao sestre preminule ostavilje. Predmetni stan pok. ŽŽ stekla je na osnovu ugovora o otkupu i bila je vanknjižni vlasnik. Tužilac je godinu dana nakon sprovedenog ostavinskog postupka pokrenuo postupak radi utvrđivanja prava svojine na predmetnom stanu na osnovu pismenog testamenta pred svedocima, koji je sačinila pok. ŽŽ dana 21.10.1999. godine. Pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 5057/2010 od 25.05.2011. godine odbijen je tužbeni zahtev tužilja GG i EE kojim su tražile da se utvrdi da je ništav pismeni testament sačinjen pred svedocima dana 21.10.1999. godine, kojim je pok. ŽŽ svu svoju pokretnu i nepokretnu imovinu i to stan broj .., površine 22 m2, u Ulici ... broj .. u Beogradu, i pokretne stvari u njemu posle svoje smrti ostavila AA. Istom presudom je utvrđeno da je tuženi –protivtužilac vlasnik tog stana što su tužilje – protivtužene GG i EE dužne da priznaju i trpe, kao i uknjižbu protivtužioca AA na osnovu te presude, a tužilje – protivtužene obavezane su da isprazne stan od svih lica i stvari i predaju ga u posed i državinu tuženom – protivtužiocu. Presuda je postala pravnosnažna odlukom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1352/12 od 06.11.2013. godine.

Tužilac, nakon što je dobio presudu Apelacionog suda u Beogradu 2013. godine hteo je da uđe u predmetni stan, a pošto nije uspeo, dobio je saznanje od predsednika Kućnog saveta zgrade u kojoj se stan nalazi da je vlasnik stana izvesna žena koja ga izdaje. Nakon saznanja za tuženu, tužilac je pokrenuo parnični postupak protiv tužene tužbom od 30.07.2014. godine tražeći da se utvrdi da je kupoprodajni ugovor zaključen dana 02.06.2000. godine Ov. br. 398/2000 pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu ništav, da je u odnosu na tuženu vlasnik stana, te da se tužena sa svim licima i stvarima iseli i stan tužiocu preda. Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 3506/18 od 06.02.2019. godine ugovor o kupoprodaji zaključen 02.06.2000. godine Ov. br. 398/2000 pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu zaključen između GG, DD i ĐĐ kao prodavaca sa jedne strane i kupca BB1 sada BB sa druge strane, oglašen je apsolutno ništavim, jer je BB predmetni stan kupila od nevlasnika, jer je stan kojim je raspolagano tim ugovorom bio vlasništvo pok. ŽŽ na osnovu ugovora o otkupu koja ga je testamentom sačinjenim pred svedocima 21.10.1999. godine posle svoje smrti ostavila u vlasništvo tužiocu. Tužena BB je rešenjem RGZ od 25.10.2013. godine na predmetnom stanu uknjižena.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je, odlučujući o zakonitosti i savesnosti državine, zaključio da tužena nema punovažni pravni posao za sticanje prava svojine, na kom bi zasnivala zakonitost državine, jer je njen kupoprodajni ugovor zaključen 2000. godine sa prodavcima stana i na osnovu koga je po isplati kupoprodajne cene ušla u posed stana oglašen apsolutno ništavim, što znači da nikada nije bio zaključen, s obzirom na dejstvo apsolutne ništavosti ugovora. Tužena nema pravni osnov jer ugovor na osnovu koga je stan kupljen oglašen apsolutno ništavim po pravnosnažnoj sudskoj odluci, pa nema uslova za redovan održaj prema odredbi člana 28. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Međutim, ovakav zaključak nije prihvatio drugostepeni sud kao pravilan, jer je donet pogrešnom primenom člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Po oceni Vrhovnog suda, nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava od strane drugostepenog suda u pogledu ispunjenosti uslova za sticanje prava svojine održajem.

Odredbom člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da savestan i zakoniti držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem, protekom roka od 10 godina (stav 2.), a savestan držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina (stav 4.).

Članom 30. stav 1. i 2. navedenog Zakona propisano je da vreme potrebno za održaj počinje teći onoga dana kada je držalac stupio u državinu stvari, a završava se istekom poslednjeg dana vremena potrebnog za održaj.

Članom 72. stav 1. ovog Zakona propisano je da je državina zakonita ako se zasniva na punovažnom pravnom osnovu koji je potreban za sticanje prava svojine i ako nije pribavljena silom, prevarom i zloupotrebom poverenja, a stavom 2. da je državina savesna ako držalac ne zna i ne može znati da stvar koju drži nije njegova, dok je stavom 3. propisano da se savesnost državine pretpostavlja.

Održaj predstavlja konsolidaciju pravnog stanja sa faktičkim stanjem. Redovni održaj postoji kada je državina bila savesna i zakonita i kada je protekao zakonom određeni rok. Po proteku zakonskog roka se faktički samo deklariše ispunjenost pravnih pretpostavki za održaj. Tužilja je predmetnu nepokretnost kupila na osnovu overenog ugovora 398/2000 dana 02.06.2000. godine. Predmetni ugovor je zaključen u zakonom propisanoj formi, overen i ispunjen u celosti, kupoprodajna cena isplaćena, a tužilja stupila u državinu nepokretnosti i uknjižila pravo svojine. Ovaj ugovor predstavlja osnov za zakonitu državinu, a okolnost da je ugovor kasnije proglašen ništavim, jer je kupljen od nevlasnika, bez uticaja je, s obzirom na to da je tužena u državinu stupila na osnovu ugovora koji predstavlja zakonit pravni osnov za državinu. Suština instituta redovnog održaja upravo je mogućnost da lica koja su stupila u državinu neporketnosti po osnovu zakonitog pravnog osnova, koji međutim ne može predstavljati osnov za sticanje prava svojine, steknu pravo svojine pod uslovom da su u savesnoj dražvini te nepokretnosti 10 godina. U konkretnom slučaju, tužena je bila u mirnoj i nesmetanoj državini od 2000. godine do 2013. godine, na osnovu ugovora koji predstavlja zakonit pravni osnov za državinu.

Iz svega iznetog odlučeno je kao u stavu prvom izreke presude, na osnovu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Odluka o zahtevima stranaka za naknadu troškova postupka po reviziji, sadržana u drugom stavu izreke, doneta je primenom članova 153. stav 1, 154. i 165. stav 1. ZPP. Tužilac nije uspeo u postupku po reviziji i zato nema pravo na naknadu troškova tog postupka, a troškovi tužene za odgovor na reviziju, po oceni Vrhovnog suda, nisu bili neophodni za vođenje ove parnice.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković