U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović, Vladislave Milićević, Tatjane Miljuš i Jasmine Stamenković, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Vladan Kostić advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije - Ministarstvo zdravlja, koju zastupa Državno pravobranilaštvo - Odeljenje u Leskovcu, radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 1783/2023 od 18.05.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 21.02.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

PRIHVATA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž1 1783/2023 od 18.05.2023. godine.

USVAJA SE revizija tužilje i PREINAČUJU presuda Apelacionog suda u Nišu Gž1 1783/2023 od 18.05.2023. godine i presuda Osnovnog suda u Vranju P1 605/21 od 07.03.2023. godine tako što SE OBAVEZUJE tužena da na ime potraživanja koje tužilja ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 3499/2017 od 11.07.2017. godine, isplati neplaćene troškove prevoza za dolazak i odlazak sa rada i to: za maj 2013. godine u iznosu od 1.242,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.07.2013. godine, za jun 2013. godine u iznosu od 1.232,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.08.2013. godine, za jul 2013. godine u iznosu od 945,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.09.2013. godine, za avgust 2013. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.10.2013. godine, za septembar 2013. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.11.2013. godine, za oktobar 2013. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.12.2013. godine, za novembar 2013. godine u iznosu od 1.380,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.01.2014. godine, za decembar 2013. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.02.2014. godine, za januar 2014. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.03.2014. godine, za februar 2014. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.04.2014. godine, za mart 2014. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.05.2014. godine, za april 2014. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.06.2014. godine, za maj 2014. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.07.2014. godine, za jun 2014. godine u iznosu od 1.450,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.08.2014. godine, za avgust 2014. godine u iznosu od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.10.2014. godine, za septembar 2014. godine u iznosu od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.11.2014. godine, za oktobar 2014. godine u iznosu od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.12.2014. godine, za novembar 2014. godine u iznosu od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.01.2015. godine, za decembar 2014. godine u iznosu od 1.600,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 01.02.2015. godine sve do konačne isplate, troškove parničnog postupka u predmetu P1 754/16 u iznosu od 41.850,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 11.06.2017. godine do isplate, troškove izvršenja u predmetu II 3499/17 u iznosu od 6.967,00 dinara i izvršnog postupka u predmetu II 3116/2017 u iznosu od 10.468,00 dinara, a ODBIJA zahtev tužene za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 40.500,00 dinara.

OBAVEZUJE SE tužena da na ime troškova postupka isplati tužilji iznos od 168.451,00 dinara u roku od 8 dana od prijema prepisa presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Vranju P1 605/21 od 07.03.2023. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena na isplatu novčanog potraživanja koje ima prema Zdravstvenom centru u Vranju po rešenju Osnovnog suda u Vranju II 3499/2017 od 11.07.2017. godine, u novčanim iznosima navedenim u ovom stavu izreke sa zakonskom zateznom kamatom na svaki novčani iznos počev od dospelosti do isplate. Stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da naknadi tuženoj troškove parničnog postupka u iznosu od 40.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž1 1783/2023 od 18.05.2023. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je, zbog pogrešne primene materijalnog prava, blagovremeno izjavila reviziju predviđenu članom 404. ZPP (posebna revizija).

Po oceni Vrhovnog suda, u ovom sporu potrebno je dozvoliti odlučivanje o tužiljinoj posebnoj reviziji jer priložene odluke revizijskog suda u istim ili bitno istovetnim činjenično-pravnim sporovima potvrđuju neujednačenu sudsku praksu.

Iz tog razloga, na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11... 18/20), Vrhovni sud je našao da je revizija tužilje osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je pokrenula izvršni postupak protiv izvršnog dužnika Zdravstvenog centra u Vranju radi naplate novčanog potraživanja iz radnog odnosa (troškovi prevoza) utvrđenog pravnosnažnom i izvršnom odlukom (poravnanjem) Osnovnog suda u Vranju P1 754/16 od 11.05.2017. godine i troškova parničnog postupka dosuđenih tim poravnanjem. Predloženo izvršenje određeno je rešenjem o izvršenju Osnovnog suda u Vranju II 3499/17 od 11.07.2017. godine kojim su troškovi izvršenja određeni iznosom od 6.967,00 dinara. Izvršenje sprovodi javni izvršitelj koji je 17.07.2017. godine doneo zaključak o sprovođenju izvršenja (II 3116/2017) prenosom novčanih sredstava sa računa izvršnog dužnika. Tužilja u izvršnom postupku nije naplatila svoje novčano potraživanje jer je račun izvršnog dužnika u blokadi na osnovu prinudne naplate prema podacima NBS neprekidno počev od maja 2016. godine (1797 dana). Zdravstveni centar Vranje je idirektni korisnik sredstava Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, a osnivač Republika Srbija - Minstarstvo zdravlja. Izvršni dužnik se finansira pretežno iz ustupljenih javnih prihoda-doprinosa za obavezno socijalno osiguranje od strane Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje Filijala Vranje, iz budžeta Republike Srbije, sopstvenih sredstava (participacija) i eventualnih donacija.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su ocenili da je neosnovan tužbeni zahtev tužilje, nalazeći da nema mesta primeni člana 14. stav 3. Zakona o stečaju i obavezi tužene države (osnivača Zdravstvenog centra Vranje) na isplatu tužiljinog novčanog potraživanja jer nisu ispunjeni uslova za solidarnu odgovornost osnivača, obzirom da nisu nastupili razlozi propisanih u članu 129. stav 1. tačke 4. i 6 Zakona o izvršenju i obezbeđenju, zbog čega činjenica da je račun osnovanog subjekta nad kojim se ne sprovodi stečaj duži period u blokadi ne dovodi do automatizma do primene odredaba Zakona o stečaju i odgovornosti osnivača. Osim toga, tužilja nije dokazala da su iscrpljena sva sredstva izvršenja u izvršnom postupku propisana Zakonom o izvršenju i obezbeđenju. Nižestepeni sudovi nisu ocenili prigovor zastarelosti koji je tužena istakla u odgovoru na tužbu.

Po oceni Vrhovnog suda stanovište nižestepenih sudova zasnovano je na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 14. stav 1. Zakona o stečaju, pored ostalog, propisano je da se stečajni postupak ne sprovodi ni prema pravnim licima čiji je osnivač Republika Srbija, Autonomna pokrajina ili Jedinica lokalne samouprave, a koja se isključivo ili pretežno finansiraju kroz ustupljene javne prihode ili iz republičkog budžeta, odnosno budžeta autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Prema stavu 3. navedene odredbe, za obaveze pravnog lica nad kojim se u skladu sa stavom 1. tog člana ne sprovdi stečajni postupak, solidarno odgovaraju njihovi osnivači.

Poštujući ovu zakonsku odredbu, kod utvrđene činjenice da tužilja svoje novčano potraživanje ne može naplatiti jer se izvršni dužnik nalazi u neprekidnoj blokadi od maja 2016. godine (1797 dana) i da se nad njim ne može sprovesti postupak stečaja, tužena solidarno odgovara za dugove izvršnog dužnika čiji je osnivač i koji se pretežno finansira kroz ustupljene javne prihode iz Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje. Dakle, solidarna odgovornost tužene za obaveze Zdravstvenog centra u Vranju, čiji je osnivač, postoji na osnovu citirane odredbe Zakona o stečaju u slučaju kada su ispunjeni materijalno-pravni uslovi za otvaranje stečajnog postupka, što je i trajnija nesposobnost dužnika za plaćanje. Zbog toga su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo kada su zaključili da je uslov za odgovornost tužene okončanje izvršnog postupka, odnosno njegova obustava iz razloga predviđenih članom 129. stav 1. tačke 4. i 6. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

Prigovor zastarelosti tužiljinog potraživanja koji je tužena, sa pozivom na član 196. Zakona o radu, istakla tokom postupka nije osnovan. Označenom odredbom propisano je da sva novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze. Rok zastarelosti propisan odredbom bitna je samo do momenta podnošenja tužbe sudu ili zahteva drugom nadležnom organu radi ostvarenja potraživanja iz radnog odnosa. Međutim, ovde je reč o situaciji kada je pravnosnažnom sudskom odlukom to potraživanje utvrđeno, zbog čega više ne važi rok zastarelosti samog potraživanja radi čijeg ostvarenja je zahtevana sudska zaštita. Ovde se primenjuje poseban rok zastarelosti od 10 godina propisan članom 379. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima za sva potraživanja utvrđena pravnosnažnom sudskom odlukom i odlukom drugog nadležnog organa ili poravnanjem, pa i za ona za koja zakon inače predviđa kraći rok zastarelosti.

Tužiljino novčano potraživanje utvrđeno je poravnanjem Osnovnog suda u Vranju P1 754/16 od 11.05.2017. godine kojim je određen rok za ispunjenje obaveze u trajanju od 30 dana od dana njegovog zaključenja. Tužba u ovom sporu podneta je 13.09.2021. godine, što je pre isteka roka zastarelosti predviđenog članom 379. stav 1. ZOO, zbog čega tužiljino potraživanje prema tuženoj nije zastarelo.

Na osnovu iznetog, primenom člana 416. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u drugom stavu izreke.

Odluka o troškovima postupka, sadržana u trećem stavu izreke, doneta je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi sa članovima 153. stav 1. i 154. stav 1. ZPP. Tužilji su prema opredeljenom zahtevu dosuđeni troškovi i to: za sastav tužbe i jednog obrazloženog podneska iznos od po 9.000,00 dinara, žalbe od 18.000,00 dinara i revizije od 27.000,00 dinara, zastupanja na tri održana ročišta od po 10.500,00 dinara i tri neodržana od po 6.000,00 dinara prema Advokatskoj tarifi važećoj u vreme preduzimanja tih radnji i troškova veštačenja u iznosu od 7.000,00 dinara Tužilji su priznati i troškovi na ime sudske takse za tužbu, prvostepenu presudu, žalbu i drugostepenu presudu u iznosu od po 5.439,00 dinara, reviziju od 10.878,00 dinara i odluku po reviziji od 16.317,00 dinara. Visina troškova određena je prema vrednosti predmeta spora, primenom Advokatske i Taksene tarife.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković