Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović, Vladislave Milićević, Tatjane Matković Stefanović i Jasmine Stamenković, članova veća, u parnici tužioca-protivtuženog „Gračanica Komerc“ DOO Ribare, čiji su punomoćnici Zvezdana Matejić i Slavoljub Mirosavljević, advokati iz ..., protiv tužene-protivtužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Popović, advokat iz ..., radi sticanja svojine, odlučujući o reviziji tužene-protivtužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1523/23 od 06.06.2023. godine, u sednici održanoj 20.06.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

NE PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužene-protivtužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1523/23 od 06.06.2023. godine u potvrđujućem delu, kao izuzetno dozvoljenoj.

ODBACUJE SE kao nedozvoljena revizija tužene-protivtužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1523/23 od 06.06.2023. godine u potvrđujućem delu.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Jagodini P 1774/20 od 29.12.2022. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev pa je utvrđeno da tužilac-protivtuženi ima pravo svojine kao vanknjižni vlasnik na objektu – lokalu „BB“, korisne površine 41 m2, na kat. parceli .. KO Jagodina, List nepokretnosti .., broj objekta 1, u Jagodini, u ulici ... br. .., izgrađenog bez odobrenja za gradnju, po osnovu sudskog poravnanja, zaključenog pred Opštinskim sudom u Jagodini R 722/08 od 18.04.2008. godine, kojim poravnanjem je DP „Palas“ Jagodina ustupio svoje pravo korišćenja i vanknjižnog vlasništva na lokalu tužiocu, kao i da je tužilac vlasnik zemljišta pod objektom na kat. parceli .., bruto površine 47 m2, što je tužena-protivtužilja dužna da prizna i trpi da se navedeno pravo svojine na lokalu i zemljištu pod zgradom površine 47 m2, i na kat. parceli .. KO Jagodina, List nepokretnosti ... ispiše sa njenog imena, a upiše na ime tužioca-protivtuženog u svim javnim knjigama. Stavom drugim izreke, odbijen je protivtužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je tužena- protivtužilja na osnovu savesne gradnje vanknjižni vlasnik na objektu – lokalu „BB“, izgrađenog na kat. parceli .. KO Jagodina u površini od 47 m2, što bi tužilac-protivtuženi bio dužan da prizna i trpi da tužena-protivtužilja ovo pravo upiše u javne knjige. Stavom trećim izreke, odbijen je eventualni protivtužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je tužena-protivtužilja po osnovu održaja, savesne i zakonite državine vanknjižni vlasnik na objektu – lokalu „BB“ izgrađenom na kat. parceli .. KO Jagodina, u površini od 47 m2, što bi tužilac-protivtuženi dužan bio da prizna i trpi da tužena-protivtužilja ovo pravo upiše u javne knjige. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena-protivtužilja da tužiocu-protivtuženom naknadi sve parnične troškove u iznosu od 385.050,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1523/23 od 06.06.2023. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužene-protivtužilje i potvrđena prvostepena presuda u delu stava prvog izreke kojim je utvrđeno da tužilac-protivtuženi ima pravo svojine kao vanknjižni vlasnik na objektu – lokalu „BB“ korisne površine 41 m2, na kat. Parceli .. KO Jagodina, List nepokretnosti .., broj objekta 1, u Jagodini, ulica ... br. .., izgrađenog bez odobrenja za gradnju, po osnovu sudskog poravnanja zaključenog pred Opštinskim sudom u Jagodini R 722/08 od 18.04.2008. godine, kojim poravnanjem je DP „Palas“ u Jagodini ustupio tužiocu- protivtuženom svoje pravo korišćenja i vanknjižnog vlasništva na navedenom lokalu, kao i u stavovima drugom i trećem izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog izreke i u stavu četvrtom izreke tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi da je tužilac-protivtuženi vlasnik zemljišta pod objektom na kat. parceli .., bruto površine 47 m2, što bi tužena-protivtužilja bila dužna da prizna i trpi da se navedeno pravo svojine na zemljištu pod zgradom, površine 47 m2, na kat. parceli .. KO Jagodina, List nepokretnosti .., ispiše sa njenog imena, a upiše na ime tužioca- protivtuženog u svim javnim knjigama. Stavom trećim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu u potvrđujućem delu (stav prvi izreke), tužena-protivtužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa pozivom na odredbu člana 404. ZPP.

Tužilac-protivtuženi je blagovremeno dao odgovor na reviziju.

Prema odredbi člana 404. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ...10/23-drugi zakon), revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). Prema stavu 2. istog člana o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava prvog ovog člana odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Odlučujući o dozvoljenosti izjavljene revizije na osnovu člana 404. stav 2. ZPP Vrhovni sud je našao da nisu ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji kao izuzetno dozvoljenoj, na osnovu člana 404. ZPP. Predmet tužbenog zahteva (o kome je odlučeno drugostepenom presudom koja se revizijom pobija) je utvrđenje prava vanknjižne svojine tužioca-protivtuženog na predmetnom objektu -lokalu (površine 41m2 neto) po osnovu sudskog poravnanja zaključenog pred Opštinskim sudom u Jagodini R 722/08 od 18.04.2008. godine sa DP „Palas“ Jagodina. Predmet glavnog protivtužbenog zahteva je utvrđenje vanknjižne svojine tužene - protivtužilje na ovom objektu (površine 47m2 bruto) po osnovu savesne gradnje, a eventualnog protivtuženog zahteva utvrđenje vanknjižne svojine tužene – protivtužilje na istom objektu po osnovu održaja, što bi tužilac-protivtuženi bio dužan da prizna i trpi da tužilja-protivtužena ovo pravo upiše u javne knjige. Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem SO Svetozarevo br. 474-130/67-3 od 15.06.1967. godine kat. parcela .. (na kojoj se nalazi predmetni objekt) dodeljena je (u postupku izuzimanja) pravnom prethodniku tužioca-protivtuženog Ugostiteljsko preduzeće „Palas“ Svetozarevo kao nacionalizovano (neizgrađeno) građevinsko zemljište. Nakon donošenja presude Vrhovnog suda Srbije Up 9360/67 od 25.12.1967. godine kojom se ništi rešenje SO Svetozarevo br.474-130/67 od 15.06.1967. godine i rešenja Skupštine opštine Svetozarevo br.474-130/67 od 01.08.1967. godine kojim je oglašeno ništavim rešenje SO Svetozarevo br.474-130/67 od 01.08.1967. godine o određivanju naknade za nacionalizovano građevinsko zemljište (potvrđenog rešenjem drugostepenog organa br.474-130/67-3 od 09.04.1968. godine) parcela je vraćena ranijem vlasniku VV (što je pratio odgovarajući upis na njegovo ime u zemljišnoj knjizi, Posedovni list .., uz promenu kulture zemljišta). Nakon toga, ovo preduzeće (koje je i dalje bilo u državini parcele) izgradilo je 1975-1976. godine bespravno predmetni objekat-lokal na ovoj parceli. Nosilac prava na zemljištu VV nije se protivio izgradnji lokala, niti je tražio njegovo uklanjanje, a nakon 1979. godine to nisu tražili ni njegovi pravni sledbenici GG, DD i ĐĐ. Veštačenjem preko veštaka geodetske struke utvrđeno je da bruto površina lokala iznosi 47m2 (koliko iznosi i površina parcele .. ), dok neto površina lokala (nakon preuređenja enterijera i postavljanja gipsanih ploča do zidova) iznosi 41 m2 neto, od čega korisna površina iznosi 39,13 m2 neto, da se lokal većim prodajnim delom (butik) nalazi u objektu br. .. na parceli .., dok se manjim pomoćnim delom (kancelarijski prostor i toalet) nalazi u objektu br. .. na susednoj kat. parceli .. KO Jagodina.

Odlukom o određivanju gradskog građevinskog zemljišta u Svetozarevu („Službeni glasnik Opštine“ br 2/89 od 22.02.1989. godine) parcela je postala gradsko građevinsko zemljište a potom na osnovu Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije („Službeni glasnik RS“ br. 53/95) parcela je upisan kao državna svojina Republike Srbije, korisnika GG, DD i ĐĐ sa po 1/3 idealna dela. Radi legalizacije predmetnog lokala, pravni prethodnik tužioca-protivtuženog DP „Palas“ Jagodina je sa GG i DD, kao sunosiocima prava korišćenja zemljišta (na kojem se objekat nalazi) sa udelima od ukupno 2/3 zaključio ugovor o trajnom zakupu (Ov 1639/04 od 19.04.2004. godine), dok sa trećim sukorisnikom ĐĐ nije uspeo da zaključi takav ugovor. Tužena-protivtužilja je bila u državini lokala od 2006. godine na osnovu ugovora o zakupu zaključenog sa AD „Palas“ Jagodina kao zakupodovcem. DP „Palas“ Jagodina i tužena-protivtužilja su zaključili predugovor o kupoprodaji lokala 15.08.2007. godine, po kome kupoprodajna cena nije isplaćena, niti je došlo do zaključenja ugovora. U postupku privatizacije 2007. godine ovaj lokal (koji nije bio legalizovan) uvršten je u kapital DP „Palas“ Jagodina. Poravnanjem zaključenim pred Opštinskim sudom u Jagodini R 722/08 od 18.04.2008. godine AD „Palas“ Jagodina (u svojstvu protivnika predlagača) ustupio je ovde tužiocu-protivtuženom „Gračanica Komerc“ DOO Ribare (u svojstvu predlagača) na ime njegovog nespornog potraživanja u iznosu od 2.022.011,92 dinara pravo korišćenja i vanknjižnog vlasništva na predmetnom lokalu (površine 41m2) i pravo trajnog zakupa na 2/3 dela parcele na kojoj se lokal nalazi, kao i pravo legalizacije predmetnog lokala, dok se ovde tužilac-protivtuženi obavezao da mu na ime razlike do ukupno procenjene vrednosti lokala od 3.352.578,56 dinara isplati iznos od 1.330.566,64 dinara putem ugovora o asignaciji br. 1/08 od 17.04.2008. godine (radi uplate doprinosa za socijalno osiguranje i zarade zaposlenih kod protivnika predlagača). Učesnici poravnanja su ispunili obaveze preuzete poravnanjem. Nakon toga, tužena-protivtužilja bila je u državini lokala do 2013. godine (kada je iseljena iz lokala) u svojstvu zakupca na osnovu ugovora sa ovde tužiocem- protivtuženim kao zakupodavcem. Ulaganja u lokal vršila je na osnovu ugovora o zakupu, s tim da ga po prestanku trajanja ugovora vrati u prvobitno stanje.

Nižestepeni sudovi su pravilnom primenom relevantnog materijalnog prava odlučili o zahtevima stranaka. Graditelj koji na tuđem zemljištu izgradi objekat, čijoj izgradnji se vlasnik zemljišta (ovde je to bio VV) nije protivio, niti tražio njegovo uklanjanje, a ni njegovi pravni sledbenici, stiče izgradnjom pravo svojine na objektu primenom pravila o građenju na tuđem zemljištu i vlastan je da sa objektom raspolaže (što je u konkretnom slučaju učinjeno sudskim poravnanjem u korist tužioca-protivtuženog) na osnovu članova 21., 22. i 24. u vezi člana 20. stav 2. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa S druge strane, zakupac objekta ne može po osnovu adaptacije objekta steći svojinska prava na njemu na osnovu članova 21. i 22. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa. Pored toga, državina zakupca nepokretnosti ne može voditi sticanju prava svojine primenom pravila o održaju iz člana 28. Zakona o osnovama svojinsko pravnh odnosa jer zna da nepokretnost drži po osnovu zakupa.

Imajući u vidu vrstu spora i sadržinu tražene sudske zaštite parničnih stranaka, utvrđeno činjenično stanje, način presuđenja i razloge koji su nižestepeni sudovi dali za svoje odluke, u konkretnom slučaju ne postoji potreba za razmatranjem pravnih pitanja od opšteg interesa ili pravnih pitanja u interesu ravnopravnosti građana. Tužena-protivtužilja u reviziji nije pružila dokaze o postojanju različite sudske odluke o istoj činjenično-pravnoj situaciji kao u konkretnom slučaju sticanje svojine stvaranjem nove stvari, kao i sticanje svojine građenjem na tuđem zemljištu koje je u privatnoj svojini, a priložene odluke Vrhovnog kasacionog suda (Rev 1953/19 i Rev 1983/20) se ne odnose se na istu činjeničnu i pravnu situaciju.

Kako na osnovu iznetog proizilazi da u konkretnom slučaju nisu ispunjeni uslovi iz člana 404. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke.

Ispitujući dozvoljenost revizije na osnovu člana 410. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je našao da je revizija nedozvoljena.

Prema članu 403. stav 3. ZPP revizija nije dozvoljena u imovinsko-pravnim sporovima ako vrednost predmeta spora pobijanog dela ne prelazi dinarsku protivvrednost od 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe.

Tužba radi utvrđenja prava svojine u ovom sporu podneta je 18.06.2018. godine sa označenom vrednošću spora vrednost predmeta spora je 2.000.000,00 dinara, dok je protivtužba za utvrđenje prava svojine podneta 12.03.2021. godine (preinačena 24.03.2022. godine) sa označenom vrednošću spora 10.000,00 dinara.

Kako se u konkretnom slučaju radi o imovinsko-pravnom sporu u kome vrednost pobijanog dela predmeta spora ne prelazi dinarsku protivvrednost 40.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe, Vrhovni sud je našao da revizija tužioca nije dozvoljena.

Na osnovu člana 413. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković