Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji u skladu sa članom 408. ZPP, Vrhovni sud je našao da revizija tuženog nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se posebno ne ukazuje na druge bitne povrede odredaba parničnog postupka zbog kojih se, pod uslovima iz člana 407. stav 1. tačka 2. i 3. ZPP, taj pravni lek može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je uknjižen kao vlasnik katastarske parcele broj .. iz lista nepokretnosti broj .. KO Novi Sad 1, površine 1 ar i 38 m2 u ulici ... u Novom Sadu, koja je po vrsti upisana kao gradsko-građevinsko zemljište, a po načinu korišćenja kao njiva 1. klase. Tužilac je pravo svojine nepokretnosti na katastarskoj parceli broj .. površine 3 ara i 47 m2, stekao na osnovu ugovora o zameni nepokretnosti od 23.11.1996. godine i kupoprodajnog ugovora od 23.01.2004. godine. Nakon što je stare objekte porušio i izvršio deobu zemljišta pod katastarskom parcelom broj .. (na katastarsku parcelu broj .. površine 2 ara i 36 m2 i katastarsku parcelu broj .. površine 1 ar i 38 m2), tužilac je potom na parceli broj .. kao investitor sagradio stambenu zgradu. Katastarska parcela broj .. se od 2006. godine u naravi – prirodi delom koristi kao saobraćajnica ulica ..., dok se u preostalom delu koristi kao parkovna površina (park ...). Ulica ... je opremljena vodnom, elektroenergetskom, telekomunikacionom, toplifikacionom i gasnom infrastrukturom, dok je saobraćajna površina delom izgrađena od asfaltnog, a delom tucaničkog zastora. Nalazi se u delu grada pod nazivom ... . Prilaz predmetnoj parceli je ... ili ulicom ... koja izlazi na ... ulicu. ... ulica je jedna od najstarijih ulica u delu grada ... i spada u zonu nasleđenih ambijentalnih celina. U neposrednom okruženju su porodične stambene zgrade sa kraja XIX veka ili višespratne stambeno- poslovne zgrade. Prema Odluci o utvrđenju doprinosa za uređenje građevinskog zemljišta predmetna katastarska parcela nalazi se u ekstra zoni. Prema planu generalne regulacije novog gradskog centra sa okruženjem u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 39/11, 43/19) i Planu detaljne regulacije parkovne površine i višeporodičnog stanovanja „...“ u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 44/08) planska namena katastarske parcele broj .. KO Novi Sad je parkovna površina i saobraćajnica. U pravilima građenja navedeno je da je katastarska parcela namenjena za javnu površinu – regulaciju ulice ..., kao i za parkovnu površinu – park ... . Tržišna vrednost predmetnog zemljišta je na dan 12.07.2023. godine iznosila 75.705,79 dinara po m2, prema proceni stalnog sudskog veštaka. Visina pravične naknade tužiocu iznosi 10.447.399,02 dinara. Postupak eksproprijacije nije vođen, nije doneta odluka o oduzimanju zemljišta i određivanju pravične naknade primenom Zakona o eksproprijaciji, niti je tužiocu isplaćeno novčano obeštećenje.

Polazeći od tako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom člana 1. stav 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 58. Ustava Republike Srbije usvojili tužbeni zahtev i obavezali tuženog na isplatu naknade za zemljište koje je faktički eksproprisano – privedeno planskoj nameni i koristi se kao javna površina. Po stanovištu sudova, tužilac je faktičkim privođenjem zemljišta planiranoj nameni lišen prava svojine i zato ima pravo na naknadu u visini tržišne vrednosti zemljišta. Istovremeno, utvrđeno je pravo javne svojine tuženog na tom zemljištu, stečeno na osnovu donetog planskog akta i faktičkim privođenjem zemljišta nameni predviđenoj tim aktom.

Po oceni Vrhovnog suda, nisu osnovani navodi revidenta da je u ovom sporu pogrešno primenjeno materijalno pravo.

Odredbom člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 sa kasnijim izmenama i dopunama) propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr). Istom odredbom propisano je da svako ima pravo da dobra u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa ili pravnog lica kome su ta dobra data na upravljanje (stav 5.), kao i da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda, koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta I i II reda) i trgova i javnih parkova, koji su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji se nalaze (stav 10).

Parcele u svojini tužioca su dobro u opštoj upotrebi, jer se koriste kao ulica – javni put u naselju koji saobraćajno povezuje delove naselja (član 2. tačka 7. Zakona o putevima) i parkovna površina, a planiranoj nameni su privedene bez sprovedenog postupka oduzimanja zemljišta koje je planskim aktom određeno za dobro u opštoj upotrebi, u smislu člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini. Naj taj način spovedena je faktička eksproprijacija koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi i infrastrukturni ili drugi javni objekti, iako ne postoji rešenje o oduzimanju zemljišta kojim se tužilac lišava prava svojine na delovima označenih parela.

Na osnovu izloženog, tužiocu pripada pravo na naknadu za predmetne parcele u visini njihove tržišne vrednosti, što je u skladu sa članom 58. stav 2. Ustava Republike Srbije. Naknada se određuje po tržišnoj vrednosti građevinskog zemljišta, jer je parcela u katastru nepokretnosti upisana kao gradsko građevinsko zemljište. Visina naknada je veštačenjem utvrđena u visini od 75.705,789 dinara po 1m2 odnosno ukupno 10.447.399,02 dinara. Tuženi je obveznik isplate naknade, jer je sporna parcela planskim aktom predviđene za saobraćajnu površinu – ulicu i park i u potpunosti privedena planiranoj nameni, a takvo zemljište je u svojini tuženog, saglasno članu 10. stav 10. Zakona o javnoj svojini.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković