U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dragane Marinković, predsednika veća, Marine Milanović i Zorice Bulajić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Milenko Todoreskov, advokat iz ..., protiv tužene Opštine Alibunar, Opštinske uprave Alibunar iz Alibunara, čiji je punomoćnik Danica Pešić, advokat iz ..., radi isplate, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1071/23 od 16.03.2023. godine, u sednici održanoj 13.12.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1071/23 od 16.03.2023. godine.

ODBIJA SE zahtev tužene za naknadu troškova odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Pančevu P1 626/21 od 30.11.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan osnovni tužbeni zahtev u delu kojim je tužilja tražila da se obaveže tužena da joj isplati na ime razlike između pripadajuće i isplaćene minimalne zarade za period od 01.08.2018. godine do 31.07.2020. godine iznos od 177.270,09 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 14.07.2021. godine do konačne isplate, kao i iznos od 21.567,27 dinara na ime posebno obračunate zakonske zatezne kamate do 13.07.2021. godine. Stavom drugim izreke, usvojen je eventualni tužbeni zahtev tužilje, pa je obavezana tužena da tužilji isplati na ime naknade troškova za ishranu u toku rada za period od 01.08.2018. godine do 31.07.2021. godine iznos od 90.604,25 dinara sa zakonskom zateznom kamatom obračunatom od 14.07.2021. godine do konačne isplate, kao i iznos od 10.941,19 dinara na ime posebno obračunate zakonske zatezne kamate do 13.07.2021. godine, na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.08.2018. godine do 31.07.2021. godine iznos od 86.665,84 dinara sa zakonskom zateznom kamatom obračunatom od 14.07.2021. godine do konačne isplate, kao i iznos od 10.626,08 dinara na ime posebno obračunate zakonske zatezne kamate od 13.07.2021. godine. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužilji isplati na ime troškova postupka iznos od 91.052,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do dana isplate.

Stavom četvrtim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužilje za oslobađanje od plaćanja sudskih taksi u ovoj pravnoj stvari.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 1071/23 od 16.03.2023. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu drugom izreke, pa je odbijen eventualni tužbeni zahtev tužilje da se obaveže tužena da tužilji naknadi troškove za ishranu za period od 01.08.2018. godine do 31.07.2021. godine u iznosu od 90.604,25 dinara sa zakonskom zateznom kamatom obračunatom od 14.07.2021. godine do isplate, kao i iznos od 10.941,19 dinara na ime posebno obračunate zakonske zatezne kamate do 13.07.2021. godine i na ime regresa za korišćenje godišnjeg odmora za period od 01.08.2018. godine do 31.07.2021. godine iznos od 86.665,84 dinara sa zakonskom zateznom kamatom obračunatom od 14.07.2021. godine do konačne isplate, kao i iznos od 10.626,08 dinara na ime posebno obračunate zakonske zatezne kamate do 13.07.2021. godine, kao neosnovan. Stavom drugim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu trećem izreke prvostepene presude i odbijen zahtev tužilje za naknadu troškova parničnog postupka u iznosu od 91.052,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate, pa je obavezana tužilja da tuženoj naknadi troškove postupka koje je imala pred prvostepenim sudom u iznosu od 66.000,00 dinara, a iznad dosuđenog iznosa odbijen je, kao neosnovan zahtev tužene za naknadu troškova prvostepenog postupka. Stavom trećim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 18.000,00 dinara, a iznad dosuđenog iznosa odbijen je kao neosnovan zahtev tužene za naknadu troškova žalbenog postupka. Stavom četvrtim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužena je podnela odgovor na reviziju, zahtevajući naknadu troškova odgovora na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku, u smislu odredbe člana 408, u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je zaposlena kod tužene na osnovu ugovora o radu na neodređeno vreme. Tužilja je obavljala poslove radnog mesta ... sa koeficijentom 6,93. U utuženom periodu plata tužilje bila je niža od minimalne zarade te joj je tužena vršila dopunu isplativši joj za sporni period platu u visini minimalne zarade. Na obračunskim listama plate tužilje nisu iskazani posebno troškovi za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora, niti deo koeficijenta koji se odnosi na ove naknade. Sudski veštak ekonomsko – finansijske oblasti je utvrdio visinu traženih naknada spram parametara propisanih Posebnim kolektivnim ugovorom za škole („Službeni glasnik RS“ broj 53/1999), spram parametara propisanih Opštim kolektivnim ugovorom, spram trenutno važećim najpovoljnijim kriterijumima prema Posebnim kolektivnim ugovorima u RS i spram uvećanja koeficijenata u momentu stupanja na snagu Zakona o platama, u visini od 3,02.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, nalazeći da u minimalnoj zaradi, koja je isplaćivana tužilji u spornom periodu, nije sadržana naknada predmetnih troškova. Stoga tužilja ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora u visini koja je utvrđena veštačenjem spram najpovoljnijih kriterijuma za tuženog.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev iz razloga što su u skladu sa članom 4. stav 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama, koji je poseban zakon u odnosu na Zakon o radu ove naknade sadržane u koeficijentu kao jednom od elemenata plate.

Po oceni Vrhovnog suda, odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Zakon o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS“, br. 34/01... 157/20), propisuje način utvrđivanja plata, dodataka, naknada i ostalih primanja zaposlenih lica u organima i organizacijama teritorijalne autonomije i lokalne samouprave (član 1. stav 1. tačka 2.). Odredbom člana 3. stav 1. tog Zakona, propisano je da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije. Na osnovu odredbe člana 4. stav 1. istog Zakona, propisano je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu, a stav 2. istog člana, da koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.

Zakonom o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05... 95/18), u odredbi člana 111. stav 1. i 2. propisano je da zaposleni ima pravo na minimalnu zaradu za standardni učinak i vreme provedeno na radu, a da se minimalna zarada određuje na osnovu minimalne cene rada utvrđene u skladu sa ovim zakonom, vremena provedenog na radu i poreza i doprinosa koji se plaćaju iz zarade; članom 118. stav 1. propisano je da zaposleni ima pravo na naknadu troškova u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu i to, između ostalog, za ishranu u toku rada, ako poslodavac ovo pravo nije obezbedio na drugi način (tačka 5) i regres za korišćenje godišnjeg odmora (tačka 6), a prema stavu 2. istog člana, visina troškova iz stava 1. tačka 5. ovog člana mora biti izražena u novcu. Odredbe ovog Zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drugačije određeno, na osnovu odredbe člana 2. stav 2. tog zakona.

U konkretnom slučaju, tužilja je zaposlena u organu lokalne samouprave, pa se na utvrđivanje i obračun njene plate, kao i naknada i dodataka po osnovu rada primenjuju propisi kojima se uređuju plate, naknade i druga primanja zaposlenih u javnim službama. Primena Zakona o radu propisana je samo za slučaj kada posebnim zakonom položaj, prava, obaveze i odgovornostim zaposlenih nisu drugačije uređeni. Pošto poseban zakon – Zakon o platama u državnim organima i javnim službama propisuje da koeficijent za obračun plate sadrži i dodatak za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, sledi da ta odredba posebnog Zakona isključuje primenu opšte norme iz Zakona o radu. Dakle, kako na osnovu člana 4. stav 2. citiranog Zakona o platama u državnim organima i javnim službama kao lex specialis, proizlazi da su primanja po osnovu naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora sadržana u koeficijentu kao jednom od elemenata plate, to ne postoji pravni osnov za ostvarivanje predmetnog prava tužilje. Stoga je pravilan zaključak drugostepenog suda da tužilji ne pripada pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada i za regres za korišćenje godišnjeg odmora pošto su te naknade sadržane u koeficijentu njene plate, pa činjenica da joj je u spornom periodu isplaćivana minimalna zarada (kao ona osnovna plata koja se isplaćuje u toj visini i u situaciji kada je bila niža od minimalne zarade) po oceni Vrhovnog suda bez uticaja je na drugačiju odluku jer ona ne aktivira prava iz Zakona o radu kao opšteg zakona.

Pravilno je odlučeno i o naknadi troškova postupka na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je odbio zahtev tužene za naknadu troškova odgovora na reviziju, s obzirom da nisu bili nužni za vođenje ove parnice, u smislu člana 154. stav 1. Zakona o parničnom postupku, zbog čega je u smislu odredbe člana 165. stav 1. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković