Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Miljuš i Tatjane Matković Stefanović, članova veća, u parnici po tužbi tužioca AGROŽIV AD Žitište – u stečaju, čiji je punomoćnik Biljana Prijić, advokat u ..., protiv tuženog POBEDA DOO Vladimirovac – u stečaju, čiji je punomoćnik Milutin Tomović, advokat u ..., radi utvrđenja, vrednost predmeta spora 1.716.349.580,99 dinara, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda 12Pž 2435/23 od 07.12.2023. godine, u sednici veća održanoj 11.12.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

USVAJA SE revizija tuženog, UKIDAJU SE presuda Privrednog apelacionog suda 12Pž 2435/23 od 07.12.2023. godine i presuda Privrednog suda u Pančevu 2P 5/2021 od 06.02.2023. godine i predmet se vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Privredni apelacioni sud je doneo presudu 12Pž 2435/23 dana 07.12.2023. godine kojom je odbio žalbu tuženog kao neosnovanu i potvrdio presudu Privrednog suda u Pančevu 2P 5/2021 od 06.02.2023. godine, kojom je usvojen tužbeni zahtev tužioca i utvrđeno da je osnovano potraživanje tužioca protiv tuženog u iznosu od 1.716.349.580,99 dinara, od čega je iznos od 1.106.147.073,29 dinara na ime glavnog duga i iznos od 610.202.507,70 dinara na ime obračunate zakonske zatezne kamate, te obavezan tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 1.416.782,48 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, blagovremenu i dozvoljenu reviziju je izjavio tuženi, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/2011... 10/23 – dr. zakon) i zaključio da je revizija osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, nad tuženim je rešenjem Privrednog suda u Pančevu St 38/2011 od 25.05.2011. godine otvoren stečajni postupak. Tužilac je prijavio potraživanje u ukupnom iznosu od 2.606.773.618,84 dinara, koje je zaključkom o listi utvrđenih i osporenih potraživanja od 30.01.2012. godine u celosti osporeno. Pre otvaranja stečaja nad tuženim, parnične stranke su sarađivale po više osnova. Među njima je 22.02.2010. godine sravnjeno knjigovodstveno stanje na iznos od 1.273.958.883,63 dinara u korist tužioca. Zapisnikom od 22.02.2010. godine obuhvaćena su sva potraživanja dospela do 31.12.2009. godine nastala u poslovnom odnosu između tužioca i tuženog, pa i sva utužena potraživanja koja su dospela pre 31.12.2009. godine.

Prvostepeni sud je zaključio da je potpisivanjem Zapisnika o sravnjenju od 22.02.2010. godine tuženi priznao dug, i time prekinuo tok zastarelosti, odnosno odrekao se zastarelosti za one obaveze koje su u tom trenutku bile zastarele, po računima dospelim pre 22.01.2007. godine, te je našao da prigovor zastarelosti nije osnovan. Prvostepeni sud ne prihvata osporavanje ovlašćenja lica koja su potpisala zapisnik u ime stranaka, zato što je tuženi osporio ovlašćenje nakon šest godina trajanja postupka, iako su i nalazi veštaka izrađeni na osnovu navedenog zapisnika, i bez dokaza kojim bi potkrepio osporavanje. Usvojio je tužbeni zahtev nalazeći da je bespredmetno utvrđivati da li je osnovano dugovanje ili ne, kada je potpisivanjem zapisnika tuženi priznao dug po svim računima. Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka prvostepeni sud je utvrdio da je po svim prijavljenim osnovima ukupan dug tuženog prema tužiocu po svim osnovima 2.171.063.940,02 dinara, od čega je glavni dug 1.373.313.385,00 dinara, a kamata 797.750.555,04 dinara (strana 11, poslednji pasus). Imao je u vidu da je presudom P 336/2017 od 29.01.2019. godine, donetom u ovom postupku, pravnosnažno odbijen tužbeni zahtev za 890.424.037,85 dinara, pa je krećući se u granicama postavljenog tužbenog zahteva utvrdio da je osnovano potraživanje tužioca za 1.716.349.850,99 dinara.

Drugostepeni sud je smatrao da je odluka prvostepenog suda pravilna. Kako su stranke sačinile Zapisnik o sravnjenju dana 22.02.2010. godine u kome je u potpunosti sadržano potraživanje koje je predmet ove parnice, ne prihvata navode tuženog o fiktivnom izdavanju računa, odnosno nepostojanju prometa između tužioca i tuženog.

Tuženi je osporavao da je u njegovo ime zapisnik od 22.02.2010. godine potpisalo lice koje je za to bilo ovlašćeno. Sudovi smatraju da je na tuženom teret dokazivanja izostanka ovlašćenja za zastupanje na strani potpisnika zapisnika o sravnjenju, jer samo tuženi raspolaže internim aktima, kao što je sistematizacija radnih mesta, iz kojih se može utvrditi da li i koje lice ima ovlašćenje za zastupanje. Da li izvod otvorenih stavki, ili zapisnik o sravnjenju, ima prirodu prepiske kojom se traži saglasnost za knjigovodstveno stanje, ili prirodu priznanja duga, zavisi od obima ovlašćenja potpisnika, a obim ovlašćenja se utvrđuje aktom o sistematizaciji radnih mesta, koji je interni akt pravnog lica. Nadalje, kako je tužilac prijavio potraživanje u stečajnom postupku prijavom od 10.08.2011. godine, to je neosnovan prigovor zastarelosti koji je istakao tuženi, jer nakon što je priznanjem duga u zapisniku od 22.02.2010. godine prekinut tok zastarelosti, u smislu člana 387. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, i rok za zastarelost počeo teći iznosa, do prijave potraživanja u stečajnom postupku nije protekao rok zastarelosti propisanim članom 374. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima za međusobno potraživanje pravnih lica iz ugovora o promenu robe i usluga.

U reviziji tuženi ističe bitnu povredu odredaba parničnog postupka učinjenu od strane drugostepenog suda iz člana 374. stav 1. u vezi člana 231. stav 2. ZPP kada prihvata stav prvostepenog suda da je teret dokazivanja činjenica o potpisivanju zapisnika od 22.02.2010. godine od neovlašćenog lica sa strane tuženog - na tuženom. Tuženi ukazuje da prema obrazloženju prvostepene presude prvostepeni sud nije izvršio u vid u taj zapisnik, nije utvrdio ko je potpisao zapisnik u ime tuženog, da li na zapisniku postoji potpis ovlašćenog lica tuženog, što je trebalo da dokaže tužilac. Nadalje, samo lice koje je upisano u registar privrednih subjekata Agencije za privredne registre je ovlašćeno za zastupanje pravnog lica, kao i lice koga on za to ovlasti, što je takođe trebalo da dokaže tužilac.

Nadalje, ukazuje da je prema obrazloženju presude utvrđeno da je tužilac tuženom isporučio robu i ispostavio fakture koje su potpisane od strane lica koje je robu primilo, ali je utvrđena i vrednost robe za koju ne postoji potpis primaoca, za koji je trebalo odbiti tužbeni zahtev kao nedokazan. Prema presudi koja je postala pravnosnažna, delimično je odbijen tužbeni zahtev za 890.424.037,85 dinara, koji obuhvata i iznos na ime prodatih udela u privrednim društvima, dok je, sa druge strane u pobijanoj presudi ponovo uzeto u obzir potraživanje po ovom osnovu, što je tačno.

Revizijski sud uočava da je prvostepenom presudom utvrđeno da po svim prijavljenim osnovima dug tuženog prema tužiocu iznosi 2.171.063.940,02 dinara, od čega na ime glavnice 1.373.313.385,00 dinara (što obuhvata iznose za svu fakturisanu robu – ukupno 938.579.140,20 dinara, i po osnovu prodaje udela u privrednim društvima), a na ime kamate 797.750.555,04 dinara, dok je prema utvrđenoj sadržini zapisnika o sravnjenju od 22.12.2010. godine saldo na dan 31.12.2009. godine iznosio 1.273.958.883,63 dinara. Pravnosnažno je odbijen tužbeni zahtev za 890.424.037,85 dinara, od čega 348.050.467,54 dinara glavnice. Pobijanom presudom je utvrđeno kao osnovano potraživanje od 1.106.147.073,29 dinara na ime glavnog duga. Prema sadržini presude P 336/2017 od 29.01.2019. godine koja se tiče pravnosnažnog odbijajućeg dela, sud je odbio tužbeni zahtev u delu za potraživanja po osnovu semenske robe, robe za magacin i dr. za koje ne postoje validni dokazi o isporuci robe, kao i deo tužbenog zahteva za potraživanja po osnovu prodaje udela u drugim privrednim društvima za deo preko iznosa od 538.452.048,36 dinara do traženih 650.366.292,95 dinara) što prvostepeni sud navodi da je imao u vidu. Ipak, kod usvajanja tužbenog zahteva pošao je od ukupnog potraživanja koje u sebi sadrži i potraživanja za koja je tužbeni zahtev odbijen.

Nadalje, revizijski sud uočava da je odluka o tužbenom zahtevu doneta na osnovu zapisnika o sravnjenju od 22.02.2010. godine, za koga je veštačenjem utvrđeno da sadrži potraživanja koja su predmet ove parnice dospela do 31.12.2009. godine, kojim je sravnjeno knjigovodstvo parničnih stranaka sa saldom u korist tužioca 1.273.958.883,63 dinara, uz zaključak prvostepenog suda da je bespredmetno utvrđivati da li je dugovanje osnvano ili ne. Revident ponavlja navod žalbe da sud nije izvršio uvidu u zapisnik od 22.02.2010. godine, o čemu se drugostepeni sud nije izjasnio.

Prema ovakvom stanju stvari revizijski sud nalazi da je drugostepeni sud učinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka kada nije ocenio navode žalbe prema kojima prvostepeni sud nije izveo dokazivanje čitanjem zapisnika od 22.02.2010. godine na kome je zasnovana odluka o usvajanju tužbenog zahteva, u smislu člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku. Pravnosnažna odbijajuća presuda doneta je na temelju nedokazanosti osnova potraživanja, kod izostanka validnih dokaza o isporuci robe, dok je usvajajuća presuda doneta uz zaključak da je bespredmetno u ovom postupku utvrđivati da li je dugovanje osnovano ili ne, s obzirom na potpisivanje zapisnika sa saldom po svim računima. Iz toga proizilazi da osnov potraživanja tužioca nije raspravljen za pravilnu primenu materijalnog prava i zakonitu odluku o nepresuđenom delu tužbenog zahteva.

Iz tih razloga je Vrhovni sud ukinuo i drugostepenu i prvostepenu presudu i predmet vratio na ponovno suđenje, po odredbi člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Branko Stanić, s.r

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković