U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Mirjane Andrijašević i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Vladimir Đorđević, advokat iz ..., protiv tuženog Kliničkog centra Srbije iz Beograda, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3897/21 od 24.08.2022. godine, u sednici održanoj 06.09.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3897/21 od 24.08.2022. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1271/21 od 13.05.2021. godine tako što se odbija tužbeni zahtev tužilje da se utvrdi da je radni odnos tužilje zasnovan na određeno vreme postao radni odnos na neodređeno vreme dana 01.02.2016. godine, i da se obaveže tuženi da tužilju vrati na rad, kao neosnovan.

OBAVEZUJE SE tužilja da tuženom na ime troškova postupka plati iznos od 66.000,00 dinara u roku od 8 dana od dana prijema prepisa presude.

Odbija se zahtev tužilje za naknadu troškova postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1271/21 od 13.05.2021. godine, stavom prvim izreke dozvoljeno je preinačenje tužbe učinjeno podneskom tužilje od 02.03.2021. godine. Stavom drugim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužilje i utvrđeno da je radni odnos tužilje zasnovan na određeno vreme postao radni odnos na neodređeno vreme i to dana 01.02.2016. godine. Stavom trećim izreke obavezan je tuženi da tužilju vrati na rad. Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi da tužilji naknadi troškove postupka u ukupnom iznosu od 153.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od nastupanja uslova za izvršenje do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3897/21/21 od 24.08.2022. godine , stavom prvim izreke odbijena je, kao neosnovana, žalba tuženog i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1271/21 od 13.05.2021. godine. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan zahtev tužilje za naknadu troškova postupka po žalbi .

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilja je odgovorila na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku-ZPP (Službeni Glasnik RS br. 72/11...10/23) Vrhovni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je počev od 2010. godine bila zaposlena kod tuženog na poslovima „...“ na osnovu više zaključenih ugovora o radu na određeno vreme sa poslodavcem i to Ugovora o radu od 24.09.2010. godine (počev od 27.09.2010. godine do 27.09.2011. godine), Ugovora o radu od 26.09.2011. godine (počev od 09.11.2011. godine do 09.10.2012. godine), Ugovora o radu od 05.12.2012. godine (počev od 03.12.2012. godine do 03.03.2013. godine), Aneksa 1 Ugovora o radu od 12.03.2013. godine (počev od 04.03.2013. godine do 04.11.2013. godine), Aneksa 2 Ugovora o radu (od 30.04.2013. godine) kojom se raspoređuje na iste poslove počev od 28.03.2013. godine (u službi za ... poslove), Ugovora o radu od 22.01.2014. godine (počev od 21.01 do 21.07.2014. godine), Ugovora o radu od 21.07.2014. godine (počev od 22.07. do 21.12.2014. godine), Ugovora o radu od 05.01.2015. godine (počev od 02.01.- do 02.07.2015. godine), Ugovora o radu od 20.07.2015. godine (počev od 20.07.2015. godine pa do povratka odsutnog radnika), Ugovora o radu (od 04.01.2016. godine do povratka odsutnog radnika), Ugovora o radu od 29.06.2016. godine (počev od 29.06.do 29.12.2016. godine) i Ugovora o radu od 30.12.2016. (počev od 30.12.2016. godine do 30.06.2017. godine). Po isteku roka trajanja svakog pojedinačnog ugovora zaključenog sa poslodavcem na određeno vreme tuženi je donosio rešenje o prestanku radnog odnosa, protiv kojih tužilja nije podnosila tužbu, radi poništaja. Tužilja je kod tuženog kao poslodavca od početka radnog angažovanja na određeno vreme radila na istovrsnim poslovima ... . U periodu od 21.01.2014. godine do 01.02.2016. godine radni odnos je trajao duže od 24 meseca sa kraćim prekidima od 30 dana, a nakon isteka roka od 24 meseca koji pada na dan 21.01.2016. godine. Kod tuženog je radila do 18.01.2018. godine kada je istekao poslednji ugovor.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da je tužbeni zahtev osnovan na osnovu odredbe člana 37. Zakona o radu jer je tužilja počev od 2010. godine obavljala kod tuženog sve vreme poslove ..., da je po isteku svakog ugovora dobijala rešenja o prestanku radnog odnosa, te da je u periodu od 21.01.2014. godine do 01.02.2016. godine ostvarila neprekidan rad od 24 meseca, čime je aktivirano pravilo o preobražaju radnog odnosa i stekli su se uslovi za prerastanje radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme.

Po oceni Vrhovnog suda osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su nižestepeni sudovi pogrešno primenili materijalno pravo.

Prema članu 37. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05 ...54/09), radni odnos se zasniva za vreme čije je trajanje unapred određeno kada su u pitanju sezonski poslovi, rad na određenom projektu, povećanje obima posla koje traje određeno vreme i slično, za vreme trajanja tih potreba, s tim što tako zasnovan radni odnos neprekidno ili sa prekidima ne može trajati duže od 12 meseci. Prema stavovima 2. i 4. istog člana, prekidom iz stava 1. tog člana ne smatra se prekid rada kraći od 30 radnih dana, a radni odnos zasnovan na određeno vreme postaje radni odnos na neodređeno vreme ako zaposleni nastavi da radi najmanje 5 radnih dana po isteku roka za koji je zasnovan radni odnos.

Noveliranom odredbom člana 37. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br.75/14 od 21.07.2014. godine) propisano je da se ugovor o radu može zaključiti na određeno vreme, za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja, za vreme trajanja tih potreba (stav 1.), odnosno da poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca (stav 2.), da se prekid kraći od 30 dana ne smatra prekidom iz stava 2. (stav 3.) i da ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama tog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje 5 radnih dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme (stav 6.).

Zakonom i izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“, br. 108/13 koji je stupio na snagu 07.12.2013. godine), sa kasnijim izmenama i dopunama, propisano je da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, odnosno do 31.12.2016. godine, odnosno do 31.12.2017. godine.

Na tuženog se kao korisnika javnih sredstava, pored Zakona o radu, primenjuje i Zakon o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“, br. 54/09 .... 113/17. godine) čijim odredbama je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta (27.e stav 34.). Izuzetno od stava 34. ovog člana, radni odnos sa ovim licima može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Članom 105. istog zakona, propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom, primenjuju se odredbe ovog zakona.Ove odredbe su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa sa određenog na neodređeno vreme, a što sledi iz člana 105. Zakona o budžetskom sistemu. Polazeći od toga, u konkretnom slučaju se imaju primeniti odredbe Zakona o budžetskom sistemu, pa kako je Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu koji je bio u primeni u vreme nastanka spornog odnosa između stranaka bilo zabranjeno zapošljavanje novih lica u javnom sektoru radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, osim u izuzetnim slučajevima uz saglasnost nadležnost organa vlade i uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva, čega u ovom slučaju nema, nižestepenim presudama je pogrešno primenjeno materijalno pravo kada je usvojen tužbeni zahtev za preobražaj radnog odnosa.

Po nalaženju Vrhovnog suda, pogrešan je zaključak nižestepenih sudova da se odredbe Zakona o budžetskom sistemu, kojima se propisuje zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, ne odnose na tužilju. Tuženi je korisnik javnih sredstava, a tužilja spada u kategoriju novih lica sa kojim je tuženi mogao samo izuzetno uz saglasnost tela Vlade, da zasnuje radni odnos na neodređeno vreme.

Iz navedenih razloga Vrhovni sud je preinačio nižestepene odluke i odbio kao neosnovan tužbeni zahtev, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, kao u stavu prvom izreke.

Tuženi je uspeo u postupku po reviziji, pa mu na osnovu članova 153. stav 1, 154, 163. stav 2. i 165. stav 2. ZPP, pripadaju troškovi celog postupka i to: za sastav dve revizije u iznosu od po 33.000,00 dinara, ukupno 66.000,00 dinara, sve prema važećoj Tarifi o nagradama i naknadi troškova za rad advokata („Službeni glasnik RS“, br 121/12 i 37/21) , u granicama opredeljenog zahteva po vrsti i iznosu troškova.

Vrhovni sud je odbio zahtev tužilje za naknadu troškova prvostepenog postupka jer nije uspela u sporu i troškova za sastav odgovora na reviziju, s obzirom da nisu bili nužni za okončanje ove parnice, u smislu člana 154. stav 1. ZPP, zbog čega je u smislu odredbe člana 165. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković