U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zorana Hadžića, predsednika veća, Mirjane Andrijašević i Vesne Mastilović, članova veća, u parnici tužioca Preduzeće za trgovinu i usluge „Elton Corporation“ DOO Beograd, čiji je punomoćnik Aleksandra Novaković, advokat iz ..., protiv tuženog AA iz ..., čiji je punomoćnik Uroš Keča, advokat iz ..., odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 3828/22 od 20.07.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 27.06.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 3828/22 od 20.07.2023. godine.

ODBIJA SE zahtev tužioca na naknadu troškova sastava odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 693/19 od 11.05.2022. godine održano je na snazi rešenje o izvršenju Prvog osnovnog suda u Beogradu Iiv 17/2017 od 31.01.2017. godine, kojim je obavezan tuženi da tužiocu na osnovu verodostojne isprave – menice serijskog broja ... isplati iznos od 101.930.232,18 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 30.12.2016. godine do isplate, kao i troškove izvršnog postupka u iznosu od 77.500,00 dinara (stav prvi izreke). Obavezan je tuženi da tužiocu na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 404.400,00 dinara (stav drugi izreke).

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 3828/22 od 20.07.2023. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Beogradu P 693/19 od 11.05.2022. godine (stav prvi izreke). Odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je odgovorio na reviziju. 

Vrhovni sud je ocenio da je revizija dozvoljena po članu 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23 – drugi zakon), pa je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. ZPP i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Navodi revidenta da postoji bitna povreda odredaba članova 7. i 8. ZPP, nisu uzeti u obzir, jer to nisu razlozi shodno članu 407. stav 1. tačka 1, 2. i 3. ZPP zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi je sa tužiocem dana 30.05.2014. godine zaključio ugovor o pristupanju dugu, kojim je tuženi pristupio dugu koji je Privredno društvo „BH Chemical Industry“ DOO imao prema tužiocu u ukupnom iznosu od 132.556.510,38 dinara, a po osnovu Ugovora o međusobnom regulisanju prava i obaveza zaključenog dana 30.05.2014. godine, između ovde tužioca i Privrednog društva „BH Chemical Industry“ DOO. Utvrđeno je da se tuženi obavezao da dug izmiri najkasnije do 01.08.2015. godine i da je u svrhu obezbeđenja izvršenja obaveze u skladu sa navedenim ugovorom, predao tužiocu pet potpisanih sopstvenih blanko menica, sa klauzulom bez protesta, serijskih brojeva ... do ... sa meničnim ovlašćenjem od 09.06.2014. godine u kojem je dozvoljeno da tužilac može da u slučaju neurednog izvršenja obaveza po ugovoru koji su zaključili, popuni menice koje su dostavljene u visini do iznosa dospelih, a neizmirenih obaveza. Nakon zaključenja ugovora o međusobnom regulisanju prava i obaveza od 30.05.2014. godine tužilac i Privredno društvo „BH Chemical Industry“ DOO nastavili su da posluju, te je po naknadnom osnovu nastalo novo dugovanje Privrednog društva „BH Chemical Industry“ DOO prema tužiocu u iznosu od još 127.737.005,15 dinara. Dužnik Privredno društvo „BH Chemical Industry“ DOO je do novembra 2015. godine u više navrata vršio uplate tužiocu u ukupnom iznosu od 101.427.159,60 dinara bez naznačenja svrhe uplate, koje je tužilac rasknjižio u skladu sa odredbom člana 3. Ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza zaključenog 23.05.2014. godine između tužioca i Privrednog društva „BH Chemical Industry“ DOO, tako što je deo duga preuzetog od „Beohemije“ i dug po fakturama na ime isporučene robe u periodu pre zaključenja ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza, rasknjižen u vrednosti od 20% svake nove izdate fakture u roku od 3 dana od prijema fakture, dok su obaveze po osnovu faktoringa rasknjižene u skladu sa dinamikom plaćanja definisanom prilogom 1 ugovora. Obaveze po novim fakturama dospevale su u roku od 60 dana od dana izdavanja faktura, tako da je primenom pravila o uračunavanju iz člana 132. ZOO nakon poslednje uplate od strane Privrednog društva „BH Chemical Industry“ DOO u novembru 2015. godine ostao dug prema tužiocu u ukupnom iznosu od 159.015.654,59 dinara i to 101.930.232,18 dinara neregulisan dug iz ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza (12.484.327,62 dinara na ime duga preuzetog od „Beohemije“, 52.445.904,59 dinara na ime faktura izdatih pre zaključenja ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza i 37.000.000,00 na ime faktoring obaveza iz člana 12. navedenog ugovora) kojem dugu je tuženi pristupio i iznos od neregulisanog duga od 57.085.442,38 dinara na ime faktura izdatih nakon zaključenja ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza. Presudom Privrednog suda u Beogradu P 6588/16 od 01.03.2017. godine usvojen je tužbeni zahtev tužioca u celosti u iznosu od 49.484.327,62 dinara koji se odnosio na deo duga iz Ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza, a rešenjem o izvršenju Privrednog suda u Beogradu Iiv 15/17 od 11.01.2017. godine doneto je rešenje o izvršenju u postupku koji se odnosio na deo duga koji je nastao po fakturama izdatim pre zaključenja ugovora o regulisanju međusobnih prava i obaveza u iznosu od 52.445.904,59 dinara koje obaveze su navedene u odredbi člana 1. tačka 1. ugovora kojim je ovde tuženi pristupio. U stečajnom postuku koji se vodio pred Privrednim sudom u Beogradu protiv stečajnog dužnika „BH Chemical Industry“ DOO u stečaju rešenjem tog suda St 200/18 od 05.02.2021. godine tužiocu je priznato potraživanje prema stečajnom dužniku u trećem isplatnom redu u ukupnom iznosu od 235.031.430,58 dinara i to na ime glavnog duga u iznosu od 159.015.674,59 dinara, na ime obračunate kamate na glavni dug u iznosu od 75.204.758,99 dinara i na ime troškova postupka iznos od 810.997,00 dinara. Tuženi u ugovorenom roku nije platio dug tužiocu, niti je to učinio nakon što ga je tužilac opomenuo da to uradi, te je tužilac na osnovu meničnog ovlašćenja datog 09.06.2014. godine popunio menicu serijskog broja ... izdatu 09.06.2014. godine bez protesta od strane trasanta, ovde tuženog sa rokom dospeća 29.12.2016. godine na iznos od 101.930.232,18 dinara. Navedeni iznos tuženi nije isplatio tužiocu do dana zaključenja glavne rasprave.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su primenom materijalnog prava sadržanog u odredbama člana 17. stav 1, 262. stav 1. i člana 394. i 451. Zakona o obligacionim odnosima i člana 37. stav 1, 52. stav 1. tačka 3. i stav 2. i člana 110. stav 1. Zakona o menici obavezali tuženog da tužiocu na ime duga isplati iznos iz izreke prvostepene presude.

Po stanovištu Vrhovnog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

Odredbom člana 451. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da ugovorom između poverioca i trećeg, kojim se ovaj obavezuje poveriocu da će ispuniti njegovo potraživanje od dužnika, treći stupa u obavezu pored dužnika.

U konkretnom slučaju tuženi je sa tužiocem zaključio Ugovor o pristupanju dugu 30.05.2014. godine, kojim je pristupio dugu koje je Privredno društvo „BH Chemical Industry“ DOO ima prema tužiocu. Ugovor o pristupanju dugu regulisan je citiranom odredbom člana 451. ZOO. Ugovorom o pristupanju dugu pristupilac plaća sopstvenu obavezu-dug. Prvobitni dužnik i pristupilac su dužnici istog reda. Kada je obaveza dospela poverilac može da zahteva ispunjenje bilo od prvobitnog dužnika, bilo od pristupioca. Stoga su neosnovani navodi revidenta da su nižestepeni sudovi cenili da tuženi odgovara umesto stečajnog dužnika.

Pravilno je drugostepeni sud cenio da okolnost u da je tužiocu priznato potraživanje u postupku St br.200/18 koji je pokrenut protiv stečajnog dužnika Privrednog društva „BH Chemical Industry“ DOO nije prepreka da tužilac traži namirenje ovog potraživanja prema tuženom, koji je pristupio dugu na osnovu zaključenog ugovora o pristupu dugu , na osnovu izdatih blanko menica. Potraživanje tužioca prema tuženom proizlazi iz samostalog sporazuma zaključenog između tužioca i tuženog i tuženi za navedenu obavezu samostalno odgovara.

Kod utvrđenog činjeničnog stanja da je preostali dug na dan popunjavanja menice, kojem je tuženi pristupio 101.930.232,18 dinara, revizijski navodi se odnose na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, što nije revizski razlog u smislu odredbe člana 407. stav 1. tačka 1, 2. i 3. ZPP zbog kojeg se revizija može izjaviti.

Iz svega iznetog, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu odredbe člana 414.stav 1. ZPP.

Odluka o zahtevu tužioca za naknadu troškova odgovora na reviziju, sadržana u drugom stavu izreke, doneta je primenom člana 165. stav 1. ZPP. Troškovi tužioca za odgovor na reviziju, po oceni Vrhovnog suda, nisu bili neophodni za vođenje ove parnice.

Predsednik veća - sudija Zoran Hadžić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković