Vrhovni sud je ispitao pobijano rešenje u smislu člana 408. u vezi sa članom 420. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11 ... 18/20), i u vezi odredbe člana 27 stav 2 i 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku – ZVP („Službeni glasnik SRS“, br.25/82, 48/88 i „Službeni glasnik RS“, br.46/95 ... 106/15) i našao da revizija predlagača nije osnovana.

U postupku donošenja pobijanog rešenja nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stava 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjem Gradske uprave Grada Niša, Sekretarijata za imovinsko - pravne poslove Grada Niša broj 465 - 534/2018-04 od 24.10.2018. godine izvršena je nepotpuna eksproprijacija - ustanovljenje službenosti prolaza u korist Republike Srbije, a za potrebe predlagača, radi izgradnje magistralnog gasovoda MG-10 Niš-Dimitrovgrad na katastarskim parcelama br. .. KO ..., površine 1860 m2, na delu od 520 m2, br. .. KO ..., površine 2000 m2, na delu od 1097 m2 i br. .. KO ..., površine 8566 m2, na delu od 1637 m2, upisane u listu nepokretnosti broj .. KO ..., privatna svojina AA sa obimom udela od 1/1. Iz dopisa Gradske uprave Grada Niša, Sekretarijata za imovinsko pravne poslove br. 465-534/2018-04 od 07.10.2019. godine utvrđeno je da protivnik predlagača nije zaključio sporazum o naknadi za navedene katastarske parcele. Predmetne katastarske parcele nalaze se u obuhvatu plana generalne regulacije područja, u obuhvatu zaštitnog pojasa infrastrukturnog koridora magistralnog gasovoda Niš - Dimitrovgrad. Prema proceni Poreske uprave tržišna vrednost predmetnih parcela, kao poljoprivrednog zemljišta, iznosi 537,51 dinara/m2, a kao građevinskog zemljišta 4.804,00 dinara/m2. Predlagač je dostavio procene Centra za veštačenje Novi Sad određene na bazi procenjene vrednosti zemljišta od strane Poreske uprave. Veštačenjem veštaka građevinske struke Živote Damnjanovića utvrđena je tržišna vrednost predmetne parcele po ceni od 5.871,34 dinara/m2, procenat umanjenja usled ustanovaljene službenosti prolaza iznosi 65%, te cena iznosi 3.816,37 dinara/m2, što za ukupnu površinu shodno udelu protivnika predlagača od 1/1 iznosi 12.418.467,98 dinara. Veštak je tržišnu vrednost parcele utvrdio uzimajući kao komparativ promet istovrsnog ili sličnog zemljišta, a imajući u vidu oblik, položaj i lokaciju parcele, kao i karakteristike i svojstva parcele, vrstu kulture i cene na dan veštačenja.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su primenom odredbe člana 41. stav 2. i 42. Zakona o eksproprijaciji, u vezi sa odredbom člana 136. Zakona o vanparničnom postupku, odredili naknadu za eksproprisanu nepokretnost prihvatajući tržišnu cenu zemljišta kao gradskog građevinskog, utvrđenu veštačenjem, imajući u vidu da je sudski veštak svoj nalaz zasnovao na činjenici da je predmetno zemljište građevinsko, dok procena Poreske uprave predstavlja samo polaznu osnovu za određivanje naknade za eksproprisanu nepokretnost. Drugostepeni sud je ocenio da je, iako je predmetno zemljište i dalje upisano kao poljoprivredno zemljište, u postupku utvrđeno da je obuhvaćeno planom detaljne regulacije kao gradsko građevinsko i da je propust nadležnih organa što nije izvršena njegova prenamena u katastru nepokretnosti.

Po oceni Vrhovnog suda, odluke nižestepenih sudova zasnovane su na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji (''Službeni glasnik RS'', br. 53/95...106/2016), propisano je da se visina naknade u novcu za eksproprisane nepokretnosti određuje po tržišnoj ceni, prema okolnostima u momentu zaključenja sporazuma o visini naknade, ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u momentu donošenja prvostepene odluke o naknadi. Na osnovu odredbe člana 42. istog zakona, naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje se u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drukčije propisano (stav 1.). Procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima (stav 2.).

Na osnovu odredbe člana 88. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji (''Službeni glasnik RS'', br. 72/2009...52/2021), kada se planskim dokumentom promeni namena poljoprivrednog i šumskog u građevinsko zemljište, organ nadležan za donošenje planskog dokumenta je dužan da u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu tog dokumenta, organu nadležnom za poslove državnog premera i katastra dostavi planski dokument koji sadrži popis kat.parc. kojima je promenjena namena ili opis granica planskog dokumenta, sa popisom kat.parc. sa odgovarajućim grafičkim prikazom. Od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom (stav 9.).

Neosnovani su navodi revidenata o pogrešnoj primeni odredbe člana 42. Zakona o eksproprijaciji, jer je predmetno zemljište u listu nepokretnosti upisano kao poljoprivredno zemljište.

U konkretnom slučaju, Planom generalne regulacije područja u obuhvatu zaštitnog pojasa infrastrukturnog koridora magistralnog gasovoda Niš- Dimitrovgrad, objavljenog u ''Službenom listu Grada Niša'' br. 126/2018, obuhvaćene su i predmetne kat.parcele, vlasništvo protivnika predlagača, koje se nalaze u granici građevinskog područja, što znači da protivniku predlagača naknada za predmetne parcele pripada na osnovu njihove tržišne vrednosti, kao građevinskog zemljišta, o kojoj se izjasnio sudski veštak u svom nalazu i mišljenju na kom je zasnovana odluka nižestepenih sudova. Novčana naknada pravilno je određena u skladu sa stvarnim statusom predmetnog zemljišta, bez obzira što ta promena nije sprovedena i evidentirana u katastru nepokretnosti.

Takođe, suprotno navodima revizije, pravilno su nižestepeni sudovi zaključili da iz sadržine odredaba članova 41. i 42. Zakona o eksproprijaciji proizlazi da zadatak poreske uprave nije da određuje tržišnu vrednost eksproprisane nepokretnosti već da vrši njenu procenu, a ukoliko se ne postigne sporazum o naknadi, jedino je sud nadležan da odredi naknadu za eksproprisanu nepokretnost i da se visina tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti može utvrditi na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, koji prilikom utvrđivanja uzima u obzir sve relevantne parametre. U ovom vanparničnom postupku sud je, upravo u skladu sa pomenutim zakonskim odredbama, protivniku predlagača odredio naknadu za eksproprisanu nepokretnost na osnovu nalaza i mišljenja veštaka, koji je izlazio na lice mesta i primenio sve kriterijume neophodne za utvrđivanje visine naknade za eksproprisanu nepokretnost, i to položaj parcela, njihov status, položaj u odnosu na infrastrukturne objekte i sve ostale parametre, budući da se radi o građevinskom zemljištu opremljenom odgovarajućom infrastrukturom.

Iz iznetih razloga, Vrhovni sud je, na osnovu člana 414. stava 1. ZPP u vezi člana 420. ZPP i odredbe člana 30. stav 2. ZVP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je primenom člana 165. stava 1. u vezi članova 153. i 154. ZPP, u vezi člana 30. stav 2. ZVP, odbio zahteve predlagača i protivnika predlagača za naknadu troškova revizijskog postupka, jer predlagač nije uspeo u ovom postupku, a trošak za sastav odgovora na reviziju nije bio potreban za donošenje odluke revizijskog suda.

Predsednik veća-sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković