U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se određeno ne ukazuje na drugu bitnu povredu odredaba parničnog postupka u smislu odredbe člana 407. stav 1. tačka 2. istog Zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužioci su suvlasnici na kat. parceli ... KO Petrovaradin, po vrsti gradsko građevinsko zemljište, broj dela 1 površine 5520 m2 i broj dela 2 površine 54 m2. Na delu parcele broj 1 upisana kultura je vinograd 1. klase, a n adelu broj 2 jaruga. Tužilja AA je suvlasnik na ovoj parceli sa udelom od 1/2, a tužioci VV i mal. BB sa udelom od po 1/4. Tužioci su parcelu nasledili od svog pravnog prethodnika pok. DD, a još od 1965. godine ova parcela bila je upisana na pravnog prethodnika tužilaca pok. DD. Prema Planu generalne regulacije Mišeluka sa Ribnjakom („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 57/14 i 42/22) i prema Planu detaljne regulacija Mišeluka 3 u Novom Sadu („Službeni list Grada Novog Sada“ broj 60/18), kat. parcela .. KO Petrovaradin delom je namenjena za javne površine – regulaciju tri ulice koje još nisu dobile naziv, u ukupnoj površini od 1413 m2, dok je ostalim delom parcela namenjena za porodično stanovanje, u površini od 4161 m2. Deo parcele površine 264 m2 planskom dokumentacijom je ušao u sastav A ulice koja još nije dobila naziv (KJNDN) i u prirodi takođe celokupnim tim delom predstavlja ulicu, odnosno koristi se kao javna saobraćajna površina. Deo parcele u površini od 378 m2 namenjen je za ulicu označen slovom B, kao i deo u površini od 771 m2 označen slovom V i takođe u prirodi predstavljaju ulice. Navedeni delovi predmetne parcele, kao deo ulične mreže, povezuju delove naseljenog mesta Petrovaradin i delimično su opremljeni komunalnom infrastrukturom – elektroenergetskom, a saobraćajna površina je izgrađena od tucaničkog zastora. Procenjena tržišna vrednost predmetne parcele na dan presuđenja iznosi 19.500,00 dinara/m2, što po srednjem kursu NBS iznosi 166 evra/m2, pa ukupna vrednost dela predmetne parcele koja je privedena urbanističkoj nameni u površini od 1413 m2 iznosi 27.553.500,00 dinara. Tužiocima, niti njihovim pravnim prethodnicima, od strane tuženog nije isplaćena naknada na ime toga što je deo njihove imovine predviđen planskom dokumentacijom za javnu namenu i u prirodi postao javna svojina – ulica.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da se u ovom slučaju radi o faktičkoj eksproprijaciji, pošto je izgradnjom ulica u skladu sa planskim aktima promenjen karakter zemljišta koje je u svojini tužilaca, preko koga prelazi ulica, pa se više ne radi o privatnom, već o javnom dobru. U situaciji kada je zemljište privedeno nameni u skladu sa planskim aktom, što je ovde slučaj, korisnik zemljišta nije u mogućnosti da ga koristi i zbog toga mu pripada pravo na naknadu, pa su nižestepeni sudovi tuženog obavezali da tužiocima isplati naknadu u smislu odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, člana 1. stav 1. Protokola uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i člana 10. Zakona o javnoj svojini.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo.

Pravo na imovinu je jedno od osnovnih ljudskih prava zaštićenih ustavno- pravnim normama i normama međunarodnih konvencija čiji je Republika Srbija potpisnik.

Ustav Republike Srbije, u odredbi člana 58. jemči mirno užavanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona tako što propisuje da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenim na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih tražbina ili kazni dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. se garantuje zaštita imovine, tako što je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine, te da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Ustavne odredbe i Konvencija ukazuju na obavezu isplate razumne naknade za oduzetu imovinu, po tržišnim cenama u vreme presuđenja, koja je odlukama nižestepenih sudova i utvrđena.

Zakon o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ broj 72/11, 88/13, 105/2014) u odredbi člana 10. stav 2. propisuje da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su, kao takve, određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi itd.). U smislu člana 7. istog zakona, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo auto-puta ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova i javnih površina koji su u svojini jedinica lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, zemljište čiji su suvlasnici tužioci, delom je ušlo u sastav ulica, koje su delimično infrastrukturno opremljene i privedene urbanističkoj nameni na osnovu Plana generalne i Plana detaljne regulacije prostora u kome se nalaze, pa im je tako promenjena namena, budući da je to zemljište postalo dobro u opštoj upotrebi koje može da koristi neograničeni broj ljudi, a kojim upravlja i koje održava tuženi kao jedinica lokalne samouprave, preko svojih organa i javnih preduzeća, čiji je osnivač tuženi. Tako je izvršena takozvana faktička eksprorpijacija, koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, i ako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta, odnosno o njegovom izuzimanju iz poseda vlasnika. Tuženi je obveznik isplate tužiocima naknade za na taj način oduzeti deo parcele, pošto se delovi parcele koriste kao ulice, dobra u opštoj upotrebi – javnoj svojini, a visina naknade koja tužiocima pripada, u smislu odredbe člana 1. Protokola 1 Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije pravilno je određena prema tržišnoj vrednosti zemljišta koje je ušlo u sastav formiranih ulica, i to samo onog dela koji je priveden nameni, a prema suvlasničkim udelima tužilaca.

Stoga je, nasuprot revizijskim navodima, pravilno primenjeno materijalno pravo.

Navodima revizije tuženog ukazuje se i na pogrešno i nepotpuno utvrđeno činjenično stanje, što je bez uticaja na odlučivanje, imajući u vidu da revizija ne može da se izjavi zbog potrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, na osnovu odredbe člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. tog Zakona, što ovde nije slučaj.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i 154. ZPP.

Iz navedenih razloga Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković