Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11...10/23), Vrhovni sud je utvrdio da je revizija tužioca neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Ukazivanje tužioca na bitnu povredu odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP ne predstavlja razlog za izjavljivanje revizije u smislu člana 407. istog zakona.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su zaključile više sukcesivnih ugovora o privremenim i povremenim poslovima u periodu od 07.04.2016. godine do 10.01.2020. godine, na osnovu kojih je tužilac bio radno angažovan kod tuženog gde je obavljao poslove ..., koje je predviđeno Aktom o sistematizaciji kod tuženog. Tužilac je sa Privrednim društvom za pružanje usluga „Pro tent“ d.o.o. Beograd dana 03.01.2020. godine zaključio ugovor o radu na određeno vreme, za period od 10.01.2020. godine do 09.07.2020. godine, sa danom stupanja na rad kod ovog poslodavca na dan 10.01.2020. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev nalazeći da je članom 197. Zakona o radu definisan rad van radnog odnosa, a kojom su obuhvaćeni i ugovori o privremenim i povremenim poslovima. Pravnu prirodu ugovora ne određuje samo njegov naziv već i suština pravnog odnosa koji je njime zasnovan, te u pogledu prava, obaveza i odgovornosti ugovornih strana iz ugovora o obavljanju privremenih i povremenih poslova imaju se primeniti odredbe zaključenog ugovora. Tužilac je zaključivanjem i izvršavanjem takvih ugovora o privremenim i povremenim poslovima jasno izrazio saglasnost volje u pogledu njegovog angažovanja van radnog odnosa. Kako je ugovor o obavljanju privremenih i povremenih poslova poseban imenovani ugovor kojim se zasniva ugovorni odnos između poslodavca i određenog lica, radno angažovanje po osnovu takvog ugovora se ne može smatrati radnim odnosom zbog čega se takav ugovor ne može konvertovati u ugovor o radu na određeno, odnosno na neodređeno vreme. Stoga, po oceni sudova u konkretnom slučaju nema uslova za utvrđenje postojanja radnog odnosa iz člana 32. stav 2. Zakona o radu jer se rad tužioca kod tuženog obavljao u formi rada van radnog odnosa po osnovu više sukcesivno zaključenih ugovora o privremenim i povremenim poslovima. Takođe, odredbe Zakona o budžetskom sistemu kojima je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta su lex specialis u odnosu na odredbe Zakona o radu kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme, shodno odredbi člana 105. citiranog zakona.

Po oceni Vrhovnog suda, odluka drugostepenog suda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Članom 197. stav 1. Zakona o radu (Službeni glasnik RS", br. 24/05...95/18), propisano je da poslodavac može za obavljanje poslova koji su po svojoj prirodi takvi da ne traju duže od 120 radnih dana u kalendarskoj godini zaključiti ugovor o obavljanju privremenih i povremenih poslova. Zakonsko ograničenje trajanja privremenih i povremenih poslova ne može se prema navedenoj odredbi produžavati.

Odredbom člana 37. stav 1. Zakona o radu propisano je da ugovor o radu može da se zaključi na određeno vreme za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja za vreme trajanja tih potreba. Stavom 2. istog člana predviđeno je da poslodavac može zaključiti jedan, ili više ugovora o radu iz stava 1. ovog člana na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji, sa prekidima, ili bez prekida, ne može biti duži od 24 meseca. Stavom 6. navedenog člana predviđeno je da ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama ovog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje pet dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme.

Tuženi je javno preduzeće koje po članu 2. stav 1. tačka 5. Zakona o budžetskom sistemu, spada u korisnike javnih sredstava, pa se u odnosu na njega primenjuju odredbe i tog zakona. Zakonom o izmenama i dopunama tog Zakona („Službeni glasnik RS“ broj 108/2013 od 06.12.2013. godine) u članu 27e dodati su novi stavovi 34. i 35. kojima je propisano da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2015. godine, a izuzetno od tog stava radni odnos sa novim licima može se zasnovati uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva. Postupak za pribavljanje saglasnosti propisan je Uredbom o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava („Službeni glasnik RS „ br. 113/2013, 21/2014, 118/2014, 22/2015 i 59/2015). Navedena odredba člana 27e stav 34. Zakona, novelirana je kasnijim izmenama i dopunama („Službeni glasnik RS“ broj 142/2014 od 25. 12. 2014. godine, 103/2015 od 14.12.2015. godine, 99/2016 od 12.12.2016. godine, 113/2017 od 17.12.2017. godine, 95/2018 od 08.12.2018. godine, 31/2019 od 29.04.2019. godine, 72/2019 od 07.10.2019 godine i 149/2020 od 11.12.2020. godine), tako da korisnici javnih sredstava ne mogu zasnivati radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2020. godine. Članom 105. navedenog zakona propisano je da ako su odredbe drugih zakona, odnosno propisa u suprotnosti sa ovim zakonom, primenjuju se odredbe ovog zakona.

Navedene odredbe Zakona o budžetskom sistemu kojima je propisana zabrana zasnivanja radnog odnosa sa novim licem, radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta su lex specialis u odnosu na odredbe člana 37. Zakona o radu, kojima se propisuju uslovi za preobražaj radnog odnosa na određeno vreme u radni odnos na neodređeno vreme i u odnosu na odredbe člana 32. Zakona o radu, kojima je propisano da ako poslodavac ne zaključi ugovor o radu pre stupanja zaposlenog na rad, smatra se da je zaposleni zasnovao radni odnos na neodređeno vreme danom stupanja na rad, a što proizilazi iz odredbe člana 105. Zakona o budžetskom sistemu. Kod utvrđenog da je tužilac na osnovu više sukcesivno zaključenih ugovora o privremenim i povremenim poslovima, obavljao iste poslove u u periodu 07.04.2016. do 10.01.2020. godine, da zakon tu vrstu rada tretira kao rad van radnog odnosa, to nije bilo uslova da se utvrdi da je tužilac zasnovao radni odnos na neodređeno vreme kod tuženog i da su predmetni ugovori o obavljanju privremenih i povremenih poslova ništavi jer su zaključeni da bi se izbeglo zasnivanje radnog odnosa, budući da se u konkretnom slučaju imaju primeniti navedene odredbe Zakona o budžetskom sistemu, kojima je bilo zabranjeno zapošljavanje novih lica u javnom sektoru, radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, osim u izuzetnim slučajevima, uz saglasnost nadležnog organa Vlade. Kod navedenog, zakonitost radnog angažovanja tužioca u smislu odredaba Zakona o radu u predmetnom periodu ne utiče na drugačiju odluku o tužbenom zahtevu.

Navodima revizije tužioca o tome da je sve vreme bio radno angažovan za obavljanje poslova koji, po svojoj prirodi, ne predstavljaju privremene i povremene poslove, već su u pitanju poslovi za kojima je postojala stalna potreba i da je tužilac faktički bio u radnom odnosu, ne dovodi se u sumnju pravilnost pobijane odluke. Tužilac je kod tuženog bio radno angažovan po ugovorima o obavljanju privremenih i povremenih poslova u periodu kada on, kao korisnik javnih sredstava nije bio u mogućnosti da zasnuje radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta, osim kada za to postoji saglasnost tela Vlade i predlog nadležnog ministarstva, odnosno drugog nadležnog organa uz prethodno pribavljeno mišljenje ministarstva, što ovde nije slučaj. Iz iznetih razloga nisu osnovni navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Takođe, revizijski navodi da je tužilac dana 31.12.2009. godine prvi put sa tuženim zaključio ugovor o privremenim i povremenim poslovima (sa prekidima), dakle pre stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu, nisu od uticaja na drugačiju odluku revizijskog suda, s obzirom da je Zakon o budžetskom sistemu („Službeni glasnik RS“, broj 54/2009) stupio na snagu 25.07.2009. godine, a u periodu koji se ističe u tužbi od 01.04.2016. godine do 10.01.2020. godine bile su na snazi odredbe Zakona o budžetskom sistemu na koji se pozivaju nižestepeni sudovi, a kojima je bila propisana zabrana korisnika javnih sredstava da zasnivaju radni odnos sa novim licima radi popunjavanja slobodnih, odnosno upražnjenih radnih mesta do 31.12.2020. godine.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Branka Dražić,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković