Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1284/24 od 25.07.2024. godine žalba tuženog je odbijena i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 778/23 od 20.02.2024. godine potvrđena i odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. Glasnik RS“ br. 72/11...10/23), i utvrdi da je revizija delimično osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka zbog kojih se revizija može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parcela br. .. KO Petrovaradin površine 649m2 upisana je u listu nepokretnosti kao gradsko garađevinsko zemljište, vinograd prve klase, sa pravom svojine tužioca u celini. Parecela se nalazi u mesnoj zajednici Petrovaradin i prema Planu detaljne regulacije Trandžamenta u Petrovaradinu („Sl. list Grada Novog Sada“ br. 54/2016), koji je stupio na snagu dana 11.09.2016. godine, planirana je u celosti za površinu javne namene-regulaciju ulice ... . Ova parcela je ušla u sastav ulice ... u površini od 465m2 odnosno 71,6% od njene ukupne površine je na terenu javna i saobraćajna površina izrađena od asfaltnog zastora. Preostali deo parcele koji nije preveden nameni pripao je građevinskim parcelama i koristi se kao deo dvorišta trećih lica. Tržišna cena 1m2 građevinskog zemljišta iznosi 10.547,91 dinara.

Imajući u vidu ovako utvrđeno činjenično stanje nižestepeni sudovi su obavezali tuženog da tužiocu isplati naknadu u iznosu od 6.845.593,59 dinara, primenom odredbe člana 1. Protokola 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava, člana 58. Ustava Republike Srbije i članova 3. i 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Takođe, nižestepeni sudovi su utvrdili da je tuženi Grad Novi Sad stekao pravo javne svojine u celosti na navedenoj nepokretnosti, pa je tužilac dužan trpeti da se tuženi nakon pravnosnažnosti ove presude uknjiži u katastru sa ovim pravom. Po oceni nižestepenih sudova sporna parcela .. KO Petrovaradin je u pretežnom delu prevedena krajnjoj nameni, i to u delu površine koji predstavlja deo ulice ... i u prirodi je javna i saobraćajna površina izgrađena od asfaltnog zastora, opremljena vodnom, elektroenergetskom, gasnom i telekomunikacionom infrastrukturom. Činjenica da deo parcele još uvek nije faktički preveden planskoj nameni ne utiče na pravo tužioca na naknadu za celu parcelu, jer je tužiocu smanjena mogućnost raspolaganja parcelom imajući u vidu planiranu namenu te površine i činjenicu da je u jednom delu parcela i prevedena toj nameni.

Po oceni Vrhovnog suda pravilno su prvostepeni sudovi primenili materijalno pravo u delu u kojem su tužiocu priznali pravo na isplatu iznosa u visini tržišne vrednosti parcele u površini koja je faktički privedena planiranoj nameni.

Ustav Republike Srbije, u odredbi člana 58, jemči pravo na mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona tako što propisuje da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih tražbina ili kazni, dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom broj 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, članom 1, garantuje se zaštita imovine tako što je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Članom 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini u smislu ovog zakona smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr.). Prema stavu 10. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetna parcela je u površini od 465m2 privedene nameni predviđenoj planskim aktima i ušla je u sastav ulice ... u Petrovaradinu. Na taj način parcela je postala dobro u opštoj upotrebi, u javnoj svojini tuženog u smislu navedenih zakonskih odredbi, a tužilac je u ovom delu lišen prava svojine. Visina naknade tužiocu je pravilno priznata primenom odredbe člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, prema tržišnoj vrednosti zemljišta koje je ušlo u sastav formirane ulice. Zato tuženi neosnovano u ovom delu ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Međutim, u odnosu na preostali deo katastarske parcele u površini od 184m2, koji nije priveden nameni, pogrešno je primenjeno materijalno pravo. Katastarska parcela .. KO Petrovaradin je upisana kao gradsko građevinsko zemljište, a u površini od 184m2 nije privedena svojoj planskoj nameni i tužilac u ovom delu nije deposediran od strane tuženog. Stoga, ove činjenice nisu dovoljne za zaključak da je zbog postojanja planskog rešenja pravo svojine tužiocu u toj meri ograničeno da vodi obavezi javne vlasti da tužiocu isplati tržišnu vrednost nepokretnosti za površinu koja nije faktički privedena planiranoj nameni, kao i da se utvrdi da je tuženi Grad Novi Sad stekao pravo javne svojine na delu parcele koji nije priveden planiranoj nameni. Zato su osnovani navodi revizije u delu koji se odnosi na površinu sporne parcele koja nije privedena planiranoj nameni.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će razjasniti na koji način je tužilac koristio parcelu u površini od 184m2 do i nakon donošenja planskih akata, koji ne omogućavaju tužioca da nepokretnost drži i da se njime koristi, da li je delimično privođenje parcele planiranoj nameni ograničilo dotadašnji način korišćenja preostalog dela parcele od strane tužioca, zbog čega trpi štetu.

Ukinuta je i odluka o troškovima postupka, jer zavisi od konačnog ishoda spora.

Iz navedenih razloga odlučeno je kao u izreci presude, na osnovu člana 414. i člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković