U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branke Dražić, predsednika veća, Marine Milanović i Vesne Mastilović, članova veća, u parnici iz radnog odnosa tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Tijana Žunić Marić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo unutrašnjih poslova, čiji je zastupnik Državno pravobranilaštvo iz Beograda, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 652/22 od 06.07.2022. godine, u sednici održanoj 28.05.2025. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužene izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž1 652/22 od 06.07.2022. godine.

ODBIJA SE zahtev tužioca za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 6558/2021 od 15.12.2021. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev pa je obavezana tužena da isplati tužiocu na ime naknade štete zbog izgubljene zarade usled nezakonitog prestanka radnog odnosa za period od 02.09.2004. godine do 30.05.2018. godine ukupan iznos od 5.712.942,12 dinara i to po mesecima i godinama sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom taksativno nabrojanim u tom stavu; stavom drugim izreke, obavezana je tužena da u korist tužioca uplati doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje kod Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje, da uplati doprinose za obavezno zdravstveno osiguranje kod Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje i da uplati doprinose za slučaj nezaposlenosti kod Nacionalne službe za zapošljavanje sve za period od 02.09.2004. godine, zaključno sa 30.05.2018. godine na osnovicu izgubljene zarade iz stava prvog izreke ove presude prema tarifi važećoj na dan uplate u fond; stavom trećim izreke, obavezana je tužena da naknadi tružiocu troškove parničog postupka u ukupnom iznosu od 323.480,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od nastupanja uslova za izvršenje do isplate; stavom četvrtim izreke, odbijen je predlog tužioca kojim je tražio da ga sud oslobodi od plaćanja sudskih taksi u ovom postupku.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 652/22 od 06.07.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 6558/2021 od 15.12.2021. godine, u stavu prvom, drugom i trećem izreke; stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova po žalbi, kao neosnovan.

Protiv pravosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je u odgovoru na reviziju predložio da se ista odbije kao neosnovana i tužena obaveže na naknadu troškova postupka povodom tog pravnog leka.

Odlučujući o izjavljenoj reviziji, na osnovu člana 408. i člana 441. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23), Vrhovni sud je ocenio da revizija tužene nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, kao ni druge bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 407. ZPP, zbog kojih se revizija može izjaviti. Drugostepeni sud nije propustio da primeni, niti je nepravilno primenio odredbe procesnog zakona, što je bilo ili moglo biti od uticaja na zakonitost i pravilnost pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem tužene 04 br. 1118-274/2004 od 18.08.2004. godine tužiocu je prestao radni odnos sa 01.09.2004. godine, zbog čega je tužilac pokrenuo parnicu za poništaj tog rešenja. Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3729/17 od 30.03.2018. godine preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 915/17 od 13.07.2017. godine, pa je usvojen tužbeni zahtev poništena su kao nezakonita rešenja tužene od 18.08.2004. godine i 20.09.2004. godine i tužena obavezana da tužioca vrati na rad. Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3895/18 od 25.01.2019. godine povrđena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 1640/18 od 14.09.2018. godine kojom je tužilac raspoređen na iste poslove koje je obavljao pre prestanka radnog odnosa kod tužene. Tužena je tužioca vratila na rad rešenjem od 27.12.2018. godine počev od 01.01.2019. godine i priznala mu sva prava iz radnog odnosa. Za sporni period od 02.09.2004. do 30.05.2018. godine tužena tužiocu nije isplatila zaradu, a u tom periodu tužilac je ostvarivao prihode kod drugih poslodavaca. U ovoj parnici tužilac potražuje naknadu štete u vidu izgubljene zarade sa pripadajućom kamatom (zbog nezakonitog prestanka radnog odnosa) i uplatu doprinosa za taj period, umanjeno za prihode ostvarene kod drugih poslodavaca, čija visina je utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka – aktuara i usmenog izjašnjenja istog.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja nižestepeni sudovi su zaključili da je tužbeni zahtev tužioca osnovan, pa su pravilnom primenom materijalnog prava odlučili kao u izrekama presuda.

Odredbom člana 191. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 24/05) koji je važio u delu utuženog perioda, propisano je da ako sud donese pravnosnažnu odluku kojom je utvrđeno da je zaposlenom nezakonito prestao radni odnos, zaposleni ima pravo da se vrati na rad ako to zahteva (stav 1.); pored vraćanja na rad poslodavac je dužan da zaposlenom isplati i naknadu štete u visini izgubljene zarade i drugih primanja koja mu pripadaju po zakonu, opštem aktu i ugovoru o radu i uplati doprinose za obavezno socijalno osiguranje (stav 2.); naknada štete umanjuje se za iznos prihoda koje je zaposleni ostvario po osnovu rada, po prestanku radnog odnosa (stav 3.).

Noveliranom odredbom člana 191. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 75/14) koji se primenjuje za deo utuženog perioda, stavom 1. je propisano da ako sud u toku postupka utvrdi da je zaposlenom prestao radni odnos bez pravnog osnova, na zahtev zaposlenog, odlučiće da se zaposleni vrati na rad, da mu se isplati naknada štete i uplate pripadajući doprinosi za obavezno socijalno osiguranje za period u kome zaposleni nije radio; stavom 2. propisano je da naknada štete iz stava 1. ovog člana utvrđuje se u visini izgubljene zarade koja u sebi sadrži pripadajući porez i doprinose u skladu sa zakonom, u koju ne ulazi naknada za ishranu u toku rada, regres za korišćenje godišnjeg odmora, bonusi, nagrade i druga primanja po osnovu doprinosa poslovnom uspehu poslodavca; stavom 3. propisano je da naknada štete iz stava 1. ovog člana isplaćuje se zaposlenom u visini izgubljene zarade, koja je umanjena za iznos poreza i doprinosa koji se obračunavaju po osnovu zarade u skladu sa zakonom; stavom 4. propisano je da porez i doprinos za obavezno socijalno osiguranje za period u kome zaposleni nije radio obračunava se i plaća na utvrđeni mesečni iznos izgubljene zarade iz stava 2. ovog člana.

U konkretnom slučaju pravnosnažnom presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž1 3729/17 od 30.03.2018. godine preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P1 915/17 od 13.07.2017. godine pa je usvojen tužbeni zahtev tužioca i poništena su kao nezakonita rešenja tužene od 18.08.2004. godine i 20.09.2004. godine i tužena obavezana da tužioca vrati na rad, što je tužena i učinila, tako da je tužilac vraćen na rad počev od 01.01.2019. godine. U spornom periodu za koji tužilac potražuje naknadu od 02.09.2004. do 30.05.2018. godine tužilac nije radio kod tužene, pa ima pravo na naknadu štete po osnovu odredbe člana 191. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 24/05) i po noveliranoj odredbi člana 191. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 75/14), umanjenu za iznos prihoda koje je ostvario po osnovu rada kod drugih poslodavaca po prestanku radnog odnosa, kako su to pravilno i zaključili nižestepeni sudovi, a visina štete je utvrđena na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka aktuara i usmenog izjašnjenja istog.

Neosnovani su revizijski navodi tužene da je sud propustio da pri odlučivanju primeni odredbu člana 164. Zakona o radu obzirom da je navedenom odredbom propisano da se šteta utvrđuje posebnim zakonima i opštim aktima poslodavca u kojima je propisan postupak za određivanje štete iz rada za državne odnosno policijske službenike. Ovo sa razloga što je odredbom člana 164. Zakona o radu iz 2005. godine i Zakona o radu iz 2014. godine identična i istom je propisano da ako zaposleni pretrpi povredu ili štetu na radu ili u vezi sa radom poslodavac je dužan da mu nakandi štetu u skladu sa zakonom i opštim aktom, koju su sudovi pravilno primenili, pravilno primenjujući odredbe člana 191. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 24/05) i novelirane odredbe člana 191. stav 1. Zakona o radu („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 75/14) koja propisuje pravne posledice nezakonitog prestanka radnog odnosa kao u konkretnom slučaju i pravo tužioca na isplatu naknade štete i uplate pripadajućih doprinosa, a čija visina je pravilno utvrđena nalazom i mišljenjem sudskog veštaka aktuara, čiji nalaz i mišljenje i dopunsko izjašnjenje detaljno obrazloženo u nižestepenim presudama, na koje upućuje ovaj sud.

Neosnovani su revizijski navodi tužene da je prilikom donošenja pobijane presude učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2) ZPP iz razloga što je odlučeno o zahtevu koji ne spada u sudsku nadležnost, jer parnični sud nije bio stvarno nadležan da odlučuje o dosuđenim doprinosima, zato što doprinosi predstavljaju sastavni deo zarade, pa time i potraživanje iz radnog odnosa, što znači da odnos zaposlenog i poslodavca predstavlja građansko- pravni odnosno obligacioni odnos po kome odlučuju sudovi redovne nadležnosti.

Kako se ni ostalim revizijskim navodima ne dovodi u sumnju pravilnost primene materijalnog prava, Vrhovni sud je reviziju tužene odbio kao neosnovanu i odlučio kao u stavu prvom izreke primenom člana 414. ZPP.

Troškovi odgovora na reviziju nisu bili nužni, zbog čega je zahtev tužioca za njihovu naknadu odbijen primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 154. stav 1. ZPP, pa je odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Branka Dražić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković