U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Miljuš i Tatjane Matković Stefanović, članova veća, u parnici po tužbi tužioca GRAD NOVI SAD čiji je zastupnik Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, protiv tuženog NOVOSADSKI SAJAM AD Novi Sad, čiji je punomoćnik Zoran Trbuk, advokat u ... i tužene REPUBLIKE SRBIJE čiji je zastupnik Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Novom Sadu, uz učešće umešača na strani tužioca JP SPORTSKI I POSLOVNI CENTAR VOJVODINA Novi Sad, čiji je punomoćnik Miodrag Filipović, advokat u ..., radi utvrđenja, vrednost predmeta spora 12.500.000,00 dinara, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 1729/23 od 29.03.2023. godine, u sednici veća održanoj 26.09.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE revizija tužioca izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 1729/23 od 29.03.2023. godine, kao neosnovana.

O b r a z l o ž e nj e

Privredni sud u Novom Sadu je doneo presudu 12P 2750/21 dana 15.12.2022. godine kojom je odbio tužbeni zahtev da se utvrdi da je tužilac nosilac prava javne svojine u 3146/11504 udela na zgradi 1 u Ulici hajduk Veljkovoj br. 11, sagrađenoj na parceli br. 7540/1, upisanoj u list nepokretnosti broj 2714 KO Novi Sad 1 na osnovu Ugovora o zajedničkoj gradnji zaključenog između pravnih prethodnika tužioca sa tuženim Novosadski sajam AD Novi Sad, kao i održaja, što su tuženi dužni priznati i trpeti da se tužilac na osnovu ove presude upiše u katastru nepokretnosti kao nosilac prava javne svojine na predmetnoj nepokretnosti u 3146/11504 idealnog udela i obavezao tužioca da tuženom Novosadski sajam AD Novi Sad plati na ime troškova parničnog postupka iznos od 952.650,00 dinara.

Privredni apelacioni sud je presudom 3Pž 1729/23 od 29.03.2023. godine odbio žalbe tužioca i umešača kao neosnovane i potvrdio presudu Privrednog suda u Novom Sadu 12P 2750/21 od 15.12.2022. godine, te odbio zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio dozvoljenu i blagovremenu reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011…10/2023 – dr. zakon) i zaključio da revizija nije osnovana.

Pobijana presuda je doneta bez bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav. 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revident ne ukazuje određeno na bitne povrede parničnog postupka.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom od strane prvostepenog suda na osnovu kog je doneta pravnosnažna presuda, u Listu nepokretnosti broj 2714 KO Novi Sad 1 na parceli br. 7540/1, u Ulici hajduk Veljkova broj 11 upisano je u A listu zemljište pod zgradom objektom površine 1ha 15a 04m2, pravo korišćenja i državna svojina u korist tuženog Novosadski sajam, sa obimom udela 3519/10000 i javna svojina Republike Srbije sa obimom udela 6481/10000. U B listu upisana je zgrada poslovnih usluga u Hajduk Veljkovoj ulici u korist tuženog kao imaoca prava svojine – mešovite sa obimom udela 3519/10000 i Republike Srbije javna svojina sa 6481/10000. Zgrada je upisana sa prizemljem i tri sprata, sa odobrenjem za upotrebu. Rešenjem RGZ SKN 1 od 23.04.2015. godine je dozvoljen upis prava javne svojine na nepokretnostima upisanim u list nepokretnosti br. 2714 KO Novi Sad 1 u korist javne svojine Republike Srbije u udelu od 6481/10000, na osnovu sporazuma Vlade Republike Srbije, Republičke direkcije za imovinu Republike Srbije i Novosadskog sajma, o udelu državne svojine u sredstvima koje koristi Novosadski sajam, na osnovu saglasnosti da udeo državne svojine u sredstvima koje koristi Novosadski sajam iznosi 64,81%, što čini raniji društveni kapital u iznosu od 42,34% koji je iskazan u akcijama u tom pravnom licu i ranije utvrđeni državni kapital u iznosu od 22,47%, koji je iskazan u akcijama Skupštine Grada Novog Sada. Grad Novi Sad je upisan kao vlasnik akcijskog kapitala tuženog. Takođe, konvertovano je i potraživanje Grada Novog Sada prema Novosadskom sajmu AD Novi Sad na ime neplaćene naknade za korišćenje građevinskog zemljišta u trajan ulog na osnovu kog će Novosadski sajam izdati akcije u korist Grada Novog Sada, pri čemu se naknada odnosi na gradsko građevinsko zemljište u državnoj svojini radi proširenja Novosadskog sajma i izgradnje prve faze Master centra u kompleksu Novosadskog sajma (objekat Hale).

Ugovorom od 29.12.1970. godine, Fond za izgradnju i održavanje objekata za fizičku kulturu Opštine Novi Sad (Fond) i Novosadski sajam su se saglasili da su zajedničkim ulaganjem izgradili objekat - paviljon br. 1 na Novosadskom sajmu, koji se sastoji iz Hale površine 2.688 m2, određenih prostorija koje ugovorne strane koriste zajednički, odnosno naizmenično, i ostalih delova objekta koje ne koriste zajednički. Definisano je učešće Fonda, odnosno njegovih pravnih prethodnika i učešće Novosadskog sajma u ulaganju u objekat. Ugovoreno je da po osnovu ulaganja Fond postaje vlasnik i trajni korisnik poslovnih prostorija koje se izgrade za njega, površine 343m2, a Novosadski sajam poslovnih prostorija koje se izgrade za njega površine 252m2, i način korišćenja i način snošenja troškova investicionog održavanja. Određeno je da će Fond po završetku izgradnje i adaptacije preneti svoja prava iz ugovora u pogledu korišćenja objekta na radnu organizaciju u čiju delatnost spada korišćenje objekata za fizičku kulturu. Ovim ugovorom prestaju da važe odredbe ranijih ugovora koji se odnose na korišćenje i održavanje paviljona 1. Naime, 31.12.1961. godine bio je sačinjen Ugovor između Sajma i Fonda kojim su se sporazumeli da zajedničkim sredstvima izgrade halu na Novosadskom sajmu koja će u vreme sajamskih priredbi služiti Sajmu, a van toga, za fiskulturne, kulturne i druge potrebe Grada. Određeno je učešće u izgradnji u novčanom iznosu. Prema Ugovoru o zajedničkom ulaganju sredstava od 27.04.1967. godine, Sajam i Fond zajednički ulažu sredstva u objekat koji će obe strane koristiti, a sredstva ulažu za izgradnju 8 prostorija sa 4 ulaza u Halu 1, povezanih nadstrešnicom. Ugovorom od 20.01.1969. godine iste strane su se sporazumele da zajednički ulažu sredstva za grejanje objekta Paviljon 1 na Sajmu.

Utvrđeno je da je Opština Novi Sad donela odluku o osnivanju Fonda za izgradnju i održavanje objekta za fizičku kulturu opštine Novi Sad 27.02.1965.godine. Opštinski fond za fizičku kulturu Novi Sad i RO Sportski i poslovni centar Vojvodine u osnivanju, zaključili su Ugovor o prenosu na upravljanje, korišćenje i održavanje objekta Sportski centar Sajmište, dana 08.10.1991. godine, kojim je Fond preneo sve objekte i opremu kojima upravlja, a koji se nalaze na Sportskom centru Sajmište. JP Sportski i poslovni centar Vojvodina je sledbenik RO Sportski i poslovni centar Vojvodina u osnivanju, na osnovu Odluke o organizovanju radne organizacije Sportski i poslovni centar Vojvodina u osnivanju kao javnog preduzeća („Službeni list Grada Novog Sada“ br. 29/2005).

Ugovorom o korišćenju prostora od 15.12.2003. godine, zaključenim između Novosadskog sajma i JP SPC Vojvodina određeno je da će Sajam koristiti Halu 1 tokom 8,5 meseci godišnje, a SPENS 3,5 meseci godišnje, te da prestaju da važe odredbe ugovora od 29.12.1970. godine i Aneksa od 21.08.1972. godine.

Nalazom veštaka je utvrđeno da je Hala 1 deo zgrade br. 1 koja je upisana u List nepokretnosti 2714 KO Novi Sad 1, izgrađena na parceli br. 7540/1 KO Novi Sad 1. prema projektu iz 1970. godine. Uvidom u E katastar, Hala 1 je deo posebnog dela br. 1 na parceli br. 7540/1 KO Novi Sad 1 koji ima površinu od 11504m2 i vodi se na tuženog AD Novosadski sajam Novi Sad sa 3519/10000 mešovita svojina, odnosno na Republiku Srbiju udeo 6481/10000 javne svojine. Utvrđeno je da je pre izgradnje na mestu Hale 1 postojalo dva objekta, paviljon prehrambene industrije br. 1 i paviljon hemijske industrije br 2, koji je srušen pre gradnje Hale br. 1. Hala je građena od 1972. - 1974. godine, nema ni građevinsku, ni upotrebnu dozvolu. Zgrada br. 1 se sastoji od Hale 1, paviljona br. 3,4 i 5. Bivši paviljoni broj 1 i 2 su spojeni u Halu 1 i kao takvi legalizovani sa paviljonima 3,4 i 5 čineći zgradu br. 1 koja je u katastar nepokretnosti objekat preuzet iz zemljišne knjige.

Na osnovu tako utvrđenog činjeničnog stanja sudovi su odbili tužbeni zahtev. Pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja se u ovom postupku ne može pobijati revizijom, po odredbama člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Prvostepeni sud odbio je tužbeni zahtev zato što je zaključio da je izgradnjom Hale br. 1 dograđen postojeći objekat, te nema izgradnje i stvaranja nove stvari od strane tužioca, niti su ispunjeni uslovi za sticanje svojine održajem na polovini dela Hale 1 koja odgovara traženom idealnom delu cele zgrade, jer tužilac nije u državini Hale, već JP SPENS, prema ugovoru sa Novosadskim sajmom. Stoga zaključuje da nema osnova za sticanje prava svojine tužioca na predmetnom objektu.

Drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu sa obrazloženjem da u periodu kada je zaključen ugovor između Fonda za izgradnju i održavanje objekata za fizičku kulturu opštine Novi Sad i tuženog Novosadskog sajma, 29.12.1970. godine, kao i Aneksa od 21.08.1972. godine, pravna lica u SFRJ mogla su steći samo pravo korišćenja na nepokretnosti, a ne pravo svojine, a da je pravni prethodnik tužioca bio društveno pravno lice koje je moglo imati samo određena prava na sredstvima u društvenoj svojini shodno Ustavu iz 1963. godine, a ne pravo svojine.

Vrhovni sud ne prihvata za valjane i potpuno pravno utemeljene razloge o primeni materijalnog prava sadržane u pobijanoj drugostepenoj presudi, već zaključuje da je odluka o tužbenom zahtevu pravilna, i da revizija nije osnovana, iz sledećih razloga.

Činjenica da je Hala 1, kao sastavni deo zgrade broj 1 na katastarskoj parceli 7540/1 u KO Novi Sad 1, sagrađena zajedničkim sredstvima Fonda za izgradnju i održavanje objekata za fizičku kulturu Opštine Novi Sad i tuženog privrednog društva Novosadski sajam, ne čini osnov za sticanje gradske javne svojine tužioca na zgradi broj 1. Okolnost koju revident ističe, da je Opština Novi Sad bila osnivač Fonda za izgradnju i održavanje objekata za fizičku kulturu Opštine Novi Sad i Novosadskog sajma, nije od značaja za svojinu na objektu. Fond i Novosadski sajam su osnovani kao samostalna pravna lica i nisu pravni prethodnici tužioca, kako to navodi revident. Pravni status tužioca je određen Zakonom o lokalnoj samoupravi („Sl glasnik RS“ br. 129/2007, 83/2014, 101/2016, 47/2018, 111/2021 (dr. zakon). Grad Novi Sad je jedinica lokalne samouprave utvrđena zakonom. Za ostvarivanje svojih prava i dužnosti i za zadovoljavanje potreba lokalnog stanovništva jedinica lokalne samouprave može osnovati preduzeća, ustanove i druge organizacije koje vrše javnu službu, u skladu sa zakonom, ali ranije osnovana preduzeća i druge organizacije od strane Opštine Novi Sad, nikako nisu pravni prethodnici Grada Novog Sada.

Fond za izgradnju i održavanje objekata za fizičku kulturu Opštine Novi Sad i Novosadski sajam zaključili su međusobno Ugovor o zajedničkom ulaganju i gradnji, na kome tužilac zasniva tužbeni zahtev, kao pravna lica, koja su istupala u pravnom prometu u svoje ime i za svoj račun. Okolnost da su osnovani od strane jedinice lokalne samouprave, od značaja je bila za primenu Zakona o sredstvima u svojini republike Srbije („Sl. glasnik RS“ br. 53/95, 3/96, 54/96, 32/97, 44/99, 101/2005), prema čijim odredbama su sredstva u svojini Republike Srbije (u državnoj svojini) između ostalih i sredstva koja su stečena, odnosno koja steknu organi i organizacije jedinica lokalne samouprave i javne službe (javna preduzeća, ustanove) i druge organizacije čiji je osnivač teritorijalna jedinica, stvari izgrađene odnosno pribavljene sredstvima u državnoj svojini i sredstva ostvarena po osnovu ulaganja državnog kapitala u preduzeća i druge organizacije (član 1). Po tom osnovu učešće sredstava uloženih od strane osnivača, ovde tužioca, kod osnivanja i za rad Novosadskog sajma u izgradnju Hale 1 kao sastavnog dela Zgrade 1, obuhvaćena su sporazumom zaključenim u smislu odredbe člana 48. Zakona o sredstvima u svojini republike između Vlade Republike Srbije – Republičke direkcije za imovinu Republike Srbije i Novosadskog sajma od 23.12.2009. godine o udelu državne svojine u sredstvima koja koristi Novosadski sajam i to tako što je konstatovan udeo državne svojine od 64,81% što čini raniji društveni kapital u iznosu od 42,34% i ranije utvrđeni državni kapital u iznosu od 22,47%, koji je iskazan kao akcije u tom pravnom licu, i tužilac jeste upisan kao vlasnik akcijskog kapitala tuženog.

Prema tim odredbama, Vlada Republike Srbije, u sporazumu sa pravnim licem koje koristi stvari izgrađene, odnosno pribavljene učešćem sredstava Republike, pokrajine, opštine ili grada, odnosno sredstva ostvarena po osnovu ulaganja sredstava Republike, pokrajine, opštine ili grada u to pravno lica, utvrdiće udeo državne svojine u sredstvima koja koristi to pravno lice.

Na osnovu tog ugovora je i upisana javna svojina na nepokretnostima od strane SKN Novi Sad, u skladu sa odredbom člana 12. Zakona o sredstvima u svojini republike Srbije. Rešenjem RGZ SKN 1 od 23.04.2015. godine je dozvoljen upis prava javne svojine na nepokretnostima upisanim u list nepokretnosti br. 2714 KO Novi Sad 1 u korist javne svojine Republike Srbije u udelu od 6481/10000, na osnovu sporazuma Vlade Republike Srbije, Republičke direkcije za imovinu Republike Srbije i Novosadskog sajma, o udelu državne svojine u sredstvima koje koristi Novosadski sajam.

U odnosu na Novosadski sajam nema osnova da se po osnovu svojstva osnivača i ulaganja novčanih sredstava iz budžeta Grada ponovo utvrđuje, drugačiji udeo nosilaca državne svojine, sada tužioca na istim nepokretnostima.

Zbog toga nisu od značaja navodi revizije kojima ocenjuje iskaze svedoka na okolnost porekla sredstava za izgradnju Hale 1 i nalaze veštaka na okolnost da li je Hala 1 građena kao novi objekat. Tužilac nije građenjem stekao Halu 1, već Fond, koji je imao svojstvo pravnog lica, u pravo raspolaganja i trajnog korišćenja sredstvom u društvenoj svojini, i Novosadski sajam, a poreklo sredstava kojima su gradili, vodilo je razgraničenjem u državnu, odnosno javnu svojinu, kako je napred obrazloženo.

Kako je utvrđeno, Opštinski Fond za fizičku kulturu Novi Sad i RO Sportski i poslovni centar Vojvodine u osnivanju zaključili su ugovor o prenosu na upravljanje, korišćenje i održavanje objekta Sportski centar Sajmište, kojim je Fond preneo istom sve objekte kojima je upravljao na tadašnjem Sportskom centru Sajmište, na osnovu čega je JP SPC Vojvodina nadalje koristio Halu 1 na način i u obimu određenom Ugovorom o korišćenju prostora od 15.12.2003. godine zaključenim sa Novosadskim sajmom. Prema tome držalac nepokretnosti po osnovu odnosa suinvestiranja u izgradnju objekta sa Novosadskim sajmom je JP SPC Vojvodina, ovde umešač na strani tuženog. Nema osnova u utvrđenom činjeničnom stanju tvrdnji tužioca da to umešač na strani tuženog čini u ime tužioca. Za pitanje da li je umešač u svoje ime ili u ime Grada Novog Sada držalac objekta, nije od značaja da li je pravno valjan ugovor između umešača i Novosadskog sajma. Stoga je pravilan zaključak prvostepenog suda da tužilac nije držalac nepokretnosti da bi, pod ostalim uslovima, stekao susvojinu na objektu održajem, u smislu odredaba Zakona o osnvama svojinskorpravnih odnosa, člana 28.

U odnosu na Republiku Srbiju tužilac zahtev zasniva na odredbi člana 18. Zakona o javnoj svojini, Zakonu o osnovama svojinskopravnih odnosa člana 21. i Ugovorima o zajedničkom ulaganju i gradnji koji je zaključen iizmeđu Fonda za izgradnju i održavanje objekata za fizičku kulturu Opštine Novi Sad i Novosadskog sajma, čiji je tužilac bio osnivač, i Aneksa istog ugovora od 21.08.1972. godine.Za odnos između tužioca i tužene Republike Srbije relevantne su odredbe Zakona o javnoj svojini („Službeni glasnik RS“ br. 72/2011, 88/2013, 105/2014, 104/2016 – dr. zakon, 108/2016, 113/2017, 95/2018, 153/2020 i 94/2024) kojim se uređuje pravo javne svojine i određena druga imovinska prava Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave (član 1). Na stvari u javnoj svojini može postojati susvojina između različitih nosilaca javne svojine, kao i između nosilaca javne svojine i drugih pravnih i fizičkih lica, u skladu sa zakonom, osim na stvarima koje po zakonu mogu biti isključivo u svojini Republike Srbije (član 15). Prema pravilima tog zakona o uspostavljanju javne svojine Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, nepokretnosti koje su na osnovu Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije na dan stupanja na snagu ovog zakona u državnoj svojini, postaju sredstva u javnoj svojini Republike Srbije, ako ovim zakonom nije drukčije određeno (član 72. stav 1.), kao što je određeno stavom 3. tog člana da se na sredstvima u državnoj svojini koja koristi jedinica lokalne samouprave uspostavlja pravo javne svojine jedinice lokalne samouprave. Pod tim sredstvima, po odredbi iz stava 4. smatraju se sredstva u državnoj svojini na kojima je na dan stupanja na snagu ovog zakona upisana kao korisnik jedinica lokalne samouprave, što i prema navodima revizije Grad Novi Sad nije bio, kao i sredstva koja jedinica lokalne samouprave i njeni organi i organizacije koriste na osnovu pravnog osnova koji može predstavljati osnov za njihov upis u javnu knjigu kao korisnika sredstava, u šta predmetne nepokretnosti ne spadaju, i sredstva pobrojana u stavu 5. istog člana, u koja takođe predmetne nepokretnosti ne spadaju. Prema tome, primenom odredaba Zakona o javnoj svojini, ne proizilazi da je na predmetnim nepokretnostima u udelu koji je upisana državna svojina Republike Srbije, uspostavljena javna svojina tužioca kao jedinice lokalne samouprave.

U prilog napred obrazloženom da je na osnovu ulaganja sredstava tužioca u izgradnju predmetnih objekata razgraničena državna svojina Republike Srbije od svojine tuženog Novosadskog sajma, je i odredba člana 72. stav 10. Zakona o javnoj svojini, prema kojoj po osnovu sticanja svojine društva kapitala na nepokretnostima u državnoj svojini na kojima pravo korišćenja ima društvo kapitala čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave uspostavlja se svojina tog društva kapitala (izuzev na nepokretnostima koje bogu biti isključivo u javnoj svojini), a jedinica lokalne samouprave stiče akcije ukoliko ih po tom osnovu nisu stekle do dana stupanja na snagu ovog zakona, što je utvrđeno da je tužilac kod tuženog stekao u onom obimu u kojem je to utvrđeno u sporazumu sa Republikom Srbijom.

Prema iznetim razlozima nema osnova tužbenom zahtevu tužioca ni u odnosu na tuženu Republiku Srbiju.

Prema izloženom je revizija tužioca odbijena kao neosnovana, primenom odredbe člana 414. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća - sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković