Pravnosnažnim i izvršnim sudskim odlukama uspostavljena je solidarna odgovornost tužioca i tuženog, za potraživanja iz radnog odnosa bivših i sadašnjnih radnika železnice, koji su u parničnim postupcima bili tužioci.

Poverioci iz pravnosnažnih i izvršnih sudskih odluka (radnici) su se opredelili da saglasno odredbi člana 414. Zakona o obligacionim odnosima, zahtevaju ispunjenje od tužioca, kao jednog od solidarnih dužnika, obzirom da kao poverioci solidarne obaveze imaju pravo da zahtevaju ispunjenje od bilo kog solidarnog dužnika, te su u postupku prinudnog izvršenja, od tužioca prinudno naplatili ukupan iznos od 31.345.925,78 dinara, što u toku postupka nije sporno.

Predmet tužbenog zahteva je isplata duga u iznosu od 15.672.962,89 dinara, koji tužilac traži od tuženog, na ime regresa koji je tužilac po pravosnažnim izvršnim presudama, a u kojima je zajedno sa tuženim bio solidarni dužnik, prinudnim putem isplatio bivšim i tadašnjim zaposlenim. Za preostali iznos od 15.678.926,89 dinara, već je pravnosnažno odlučeno.

Prema činjeničnom stanju, tužilac je osnovan odlukom Vlade Republike Srbije od 10.08.2015. godine u okviru statusne promene tuženog, izdvajanje uz osnivanje tri nova društva i to: Infrastrukture Železnice AD, Srbija voz AD i Srbija Kargo AD tužioca u ovom sporu. Ovom odlukom je odobren tekst plana statusne promene tuženog sa deobnim bilansom od 31.12.2014. godine, koji je prethodno odobren od strane odbora direktora tuženog na sednici održanoj dana 31.03.2015. godine, a potom je i Skupština tuženog dana 11.05.2015. godine donela Odluku o statusnoj promeni tuženog uz izdvajanje i osnivanje novih akcionarskih društava u skladu sa saglasnošću Vlade Republike Srbije. Protokolom o usvajanju informacije o sprovedenom postupku statusne promene Železnice Srbije a.d. i otvaranju početnoh stanja u poslovnm knjigama novosonovanih društava od 24.06.2016. godine, usvojenim odlukom tuženog od 27.06.2016. godine, tuženi je preuzeo u svoj početni bilans sve obaveze prema radnicima koje se odnose na neisplaćene zarade sa pripadajućim porezima i doprinosima, ali i prava po svim utuženjima i kako stoji u Protokolu prenose se u početno stanje bilansa „Železnice Srbije“ a.d. posle izdvajanja na dan 9.08.2015 godine.

Nižestepeni sudovi, polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja i polazeći od odredbe člana 423. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, zaključili su da tužilac ima pravo zahtevati od tuženog kao solidarnog dužnika da mu naknadi i deo obaveze koji se odnosi na njega i iz tog razloga je usvojen tužbeni zahtev.

Odluka o tužbenom zahtevu se zasniva na prethodno navedenom Protokolu, koji je potpisan i overen pečatom sva četiri društva, po kome je tuženi preuzeo u svoj početni bilans sve obaveze prema radnicima koje se odnose na neisplaćene zarade sa pripadajućim porezima i doprinosima, ali i prava po svim utuženjima. Na taj način je deobnim bilansom, pored imovine koja mu je tom statusnom promenom pripala, a koja nije bila u neposrednoj funkciji obavljanja delatnosti novoformiranih društava, preuzeo i obaveze prema radnicima, pa samim tim tu se sadrže i obaveze iz izvršnih sudskih odluka donetih u sporu za isplatu neplaćene zarade, koje je tužilac u celosti isplatio radnicima u postupku prinudnog izvršenja Takođe je predviđeno da se svi sudski sporovi, odnosno sudski sporovi u toku prenose u početni bilans Železnica Srbije AD, posle izdvajanja.

Stoga, nižestepeni sudovi zaključuju da je tužilac kao solidarni dužnik iz izvršnih isprava, koji je isplatio celokupno potraživanje radnika, kao poverilaca, legitimisan da od tuženog traži da mu naknadi celokupan iznos plaćene obaveze, jer je u konkretnom slučaju ispunjen izuzetak od pravila da na svakog solidarnog dužnika dolazi jednak deo obaveze - odredba člana 424. Zakona o obligacionim odnosima. .

Tuženi u reviziji ističe da je pobijana odluka doneta pogrešnom primenom materijalnog prava i to pogrešnom primenom upravo odredbe člana 424. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Revident smatra da je sporni odnos trebalo raspraviti u skladu sa odredbom člana 452. Zakona o obligacionim odnosima i člana 505. Zakona o privrednim društvima na osnovu kojih se jasno utvrđuje solidarna odgovornost tužioca za plaćanje predmetnih obaveza pa samim tim i solidarna obaveza plaćanja predmetnog iznosa poveriocima - radnicima.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pobijana drugostepena odluka doneta pravilnom primenom materijalnog prava, tako da navodi revizije nisu osnovani.

Nesporno je da je solidarna odgovornost parničnih stranaka ustanovljena pravnosnažnim presudama, prema zaposlenima kao poveriocima.

Članom 505. stav 1. tačkom 2. Zakona o privrednim društvima je propisano da društvo sticalac postaje solidarno odgovorno sa društvom prenosiocem za njegove obaveze koje nisu prenete na društvo sticaoca, ali samo do iznosa razlike vrednosti imovine društva prenosioca koja mu je preneta i obaveza društva prenosioca koje je preuzeo, osim ako je sa određenim poveriocem drugačije ugovoreno.

Odredbom člana 452. Zakona o obligacionim odnosima je propisano u stavu 1. da lice na koje pređe na osnovu ugovora, neka celina fizičkog ili pravnog lica ili jedan deo te celine, odgovara za dugove koji se odnose na tu celinu, ali samo do visine njene aktive.

Planom statusne promene, kao sastavnim delom Odluke o statusnoj promeni Železnica Srbije a.d Beograd, izdvajanja uz osnivanje novih akcionarskih društva, prenet je na tužioca kao jednog od novoosnovanih društava, deo imovine Železnice Srbije, knjigovodstvene vrednosti 27.191.408.010,00 dinara na dan 31.12. 2014. godine, za obavljanje delatnosti prevoza robe ali i deo obaveza Železnice Srbije koje se odnose na imovinu i obavljanje železničkog prevoza, ukupne vednosti, 27.191.408.010,00 dinara na isti dan, te je predviđeno da će način preuzimanja imovine i obaveza kao i realizacija obaveza od strane novih društava i društava prenosioca, biti uređen Ugovorom o međusobnom preuzimanju prava i obaveza. Stranke nisu zaključile Ugovor o međusobnom preuzimanju prava i obaveza ali iz dostavljenih statusnih dokumenata je utvrđeno da su stranke Protokolom od 24.06.2016. godine uredile međusobna prava i obaveze u vezi sudskih sporova i obaveza prema zaposlenima. Kako su obaveze prema zaposlenima po osnovu zarada prenete u početno stanje bilansa tuženog, posle izdvajanja na dan 09.08.2015. godine i kako je predmet tužbenog zahteva isplata iznosa koje je tužilac platio zaposlenima po sudskim presudama u tom slučaju Vrhovni kasacioni sud prihvata stav nižestepenih sudova da navedeni Protokol predstavlja pravni osnov za potraživanje tužioca prema tuženom, koje je predmet spora.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, Protokol od 24.06.2016. godine, prema svojoj sadržini ima karakter Ugovora o međusobnom preuzimanju prava i obaveza koji je trebao biti zaključen između tužene i novoosnovanih društava. S obzirom da su stranke prava i obaveze prema zaposlenima po osnovu zarada regulisale tim protokolom u toj situaciji nema mesta primeni odredbe člana 504. Zakona o privrednim društvima a ni primeni člana 452 Zakona o obligacionim odnosima, uz napomenu da tužilac u vrednosti imovine koja je na njega preneta osnivanjem, mora da plati i određene obaveze među kojima se ne nalazi obaveza koja je predmet ovog spora.

Vrhovni kasacioni sud dalje zaključuje, da se odredbe člana 504. Zakona o privrednim društvima i člana 452. Zakona o obligacionim odnosima primenjuju i primenjivale su se u sporovima između radnika železnice koji su vodili protiv ovde parničnih stranaka, u kojim sporovima je utvrđena solidarna odgovornost sada parničnih stranaka u odnosu na potraživanja prema radnicima-zaposlenima, koja potiču iz radnog odnosa.

Sada se predmetni spor vodi između solidarnih dužnika, a nakon što je tužilac kao jedan od solidarnih dužnika prema zaposlenima ispunio u celini obaveze utvrđene presudama, pa je sporno pitanje, ima li pravo tužilac kao solidarni dužnik da traži od tuženog kao drugog solidarnog dužnika da mu isplati sve što je platio prema poveriocima a to na osnovu odredbe člana 424. Zakona o obligacionim odnosima kojom je propisana podela solidarne obaveze na jednake delove među solidarnim dužnicima ako ugovorom nije drugačije određeno.

Vrhovni kasacioni sud prihvata zaključak nižestepenih sudova da takav sporni odnos između stranaka treba rešiti primenom odredbe člana 424. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima koja reguliše odnos između samih solidarnih dužnika, nakon što se ispuni solidarna obaveza.

Odredbom člana 424. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima je propisano da ako je solidarna obaveza zaključena u isključivom interesu jednog solidarnog dužnika, on je dužan nadoknaditi ceo iznos obaveze sadužniku koji je namirio poverioca.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizlazi da je solidarna obaveza stranaka bila utvrđena sudskim odlukama u cilju sigurnosti naplate potraživanja prema radnicima kao poveriocima, koju obavezu po prethodno navedenom Protokolu je preuzeo tuženi u postupku statusnih promena, pa će u toj situaciji tuženi biti dužan da nadoknadi ceo iznos obaveze, sadužniku tužiocu, koji je nesporno namirio poverioce-radnike. Dakle u ovom slučaju ispunjeni su uslovi za primenu izuzetka od pravila da na svakog solidarnog dužnika dolazi jednak deo, što je propisano u stavu 1. člana 424. Zakona o obligacionim odnosima.

Na osnovu svega izloženog, neosnovani su navodi revizije tuženog da je pobijana presuda doneta pogrešnom primenom materijalnog prava te je Vrhovni kasacioni sud na osnovu procesnog ovlašćenja iz člana 414. Zakona o parničnom postupku, reviziju tuženog odbio kao neosnovanu.

Predsednik veća-sudija

Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić