Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Prev 243/2021
17.06.2021. godina
Beograd

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u privrednom sporu tužioca REPUBLIKA SRBIJA-Ministarstvo finansija-Poreska uprava-Filijala centar, Beograd, ul. Despota Stefana br.118-120, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Beograd, ul. Nemanjina br.26, protiv tuženog „JUGOSLAVIJAPUBLIK" preduzeće za proizvodnju, marketing, unutrašnju i spoljnu trgovinu a.d. u stečaju, Beograd, ul. Knez Mihajlova br.10, koga zastupa punomoćnik Aleksandar Majkić, advokat u ..., radi utvrđenja osporenog potraživanja, vrednost predmeta spora 25.344.234,46 dinara, odlučujućo o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda u Pž.br. 37/20 od 03.02.2021. godine, u sednici veća održanoj dana 17.06.2021. godine, doneo je sledeće

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Privrednog apelacionog suda u Pž.br. 37/20 od 03.02.2021. godine u stavu II izreke i predmet se u tom delu vraća drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Privrednog suda u Beogradu 29P 1889/2019 od 30.10.2019. godine u stavu I izreke utvrđuje se da je osnovano potraživanje tužioca REPUBLIKA SRBIJA - Ministarstvo finansija - Poreska uprava - Filijala centar, Beograd, prema tuženom „JUGOSLAVIJAPUBLIK" preduzeće za proizvodnju, marketing, unutrašnju i spoljnu trgovinu, a.d. - u stečaju, Beograd, u iznosu od 25.344.234,46 dinara, a u stavu II izreke obavezan je tuženi da tužiocu plati troškove parničnog postupka u iznosu od 345.000,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema pismenog otpravka presude.

Presudom Privrednog apelacionog suda u Pž.br. 37/20 od 03.02.2021. godine u stavu prvom izreke delimično je odbijena žalba tuženog, pa se presuda Privrednog suda u Beogradu 29P 1889/2019 od 30.10.2019. godine u odnosu na stav I izreke u odnosu na utvrđenje osnovanosti osporenog potraživanja za iznos od 442.515,76 dinara potvrđuje. Stavom drugim izreke, preinačava se presuda Privrednog suda u Beogradu 29P 1889/2019 od 30.10.2019. godine u odnosu na stav I i II izreke i rešava, tako što se: odbija se kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za utvrđenjem osnovanosti osporenog potraživanja tužioca u stečajnom postupku protiv tuženog u iznosu od 24.901.718,70 dinara i obavezuje se tužilac da naknadi tuženom troškove postupka u ukupnom iznosu od 1.376.403,00 dinara u roku od 8 dana od prijema prepisa ove odluke pod pretnjom izvršenja.

Protiv presude Privrednog apelacionog suda u Pž.br. 37/20 od 03.02.2021. godine tužilac je izjavio reviziju, kojom pobija stav 2 izreke, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/11... sa izmenama) i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

Tuženi je u postupku stečaja. Zaključkom o listi utvrđenih i osporenih potraživanja Privrednog suda u Beogradu 8 St 13/2016 od 30.09.2016. godine, osporena su potraživanja tužioca po osnovu poreza i doprinosa, koja ima prema tuženom u iznosu od 25.344.234,46 dinara. Tužilac je zbog toga upućen da pokrene parnicu radi utvrđenja osnovanosti osporenog potraživanja.

Navedenom presudom Privrednog apelacionog suda u Pž.br. 37/20 od 03.02.2021. godine utvrđeno je kao osnovano potraživanje tužioca za iznos od 442.515,76 dinara i u tom delu je presuda pravnosnažna, dok je odbijen zahtev tužioca za iznos od 24.901.718,70 dinara, što je sada predmet revizije.

Iz sadržine Dopisa Ministarstva Privrede broj 023-02-00978/2019-05 od 16.09.2019. godine, a što je utvrđeno pretragom podataka za privredno društvo „Jugoslavijapublik", u sporu tuženog, u elektronskoj bazi preuzetoj od Agencije za privatizaciju, postupak privatizacije navedenog društva pokrenut inicijativom nadležnog organa od 03. decembra 2002. godine u skladu sa članom 16. stav 5. tada važećeg Zakona o privatizaciji. Dana 15.01.2016. godine Agencija za privatizaciju podnela je Privrednom sudu u Beogradu predlog za pokretanje stečajnog postupka nad navedenim društvom, te je rešenjem naslovnog suda St 13/2016 od 26.02.2016. godine pokrenut stečaj nad tuženim.

Prvostepeni sud je na osnovu dostavljene dokumentacije tužioca i izvedenih dokaza utvrdio da je potraživanje tužioca osnovano i usvojio tužbeni zahtev u celini.

Drugostepeni sud nalazi da je prvostepeni sud zbog pogrešne primene materijalnog prava, iz izvedenih dokaza izveo pogrešne činjenične zaključke na kojima je zasnovao svoju odluku i pre svega pogrešno ocenio osnovanost prigovora zastarelosti potraživanja tužioca. Drugostepeni sud pozivajući se na odredbe člana 18. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji a posebno na odredbu člana 114ž stav 1. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, naslovljenoj “Apsolutna zastarelost“ kojom je propisano je da pravo na utvrđivanje, naplatu, povraćaj, poreski kredit, refakciju, refundaciju kao i namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja poreza, uvek zastareva u roku od deset godina od isteka godine u kojoj je porez trebalo utvrditi ili naplatiti, odnosno u kojoj je izvršena pretplata, osim ako ovim zakonom nije drukčije propisano, nalazi da je u konkretnoj situaciji bez uticaja za nastupanje zastarelosti poreskih obaveza tuženog, činjenica da li je tužilac bilo kojom preduzetom radnjom prekidao zastarelost dospelih poreskih obaveza tuženog kao poreskog obveznika. Po stavu drugostepenog suda, jedino je bilo bitno utvrditi dospelost pojedinih poreskih obaveza tužioca koji su predmet podnete prijave potraživanja od 10.03.2016. godine u stečajnom postupku tuženog, pri čemu je bez uticaja za ocenu osnovanosti prigovora zastarelosti činjenica da je u poreskom postupku konačnim rešenjem poreskih organa odbijen zahtev za otpis spornih poreskih obaveza zbog nastupanja zastarelosti, jer rešavanje zahteva poreskog obveznika za otpis zastarelih poreskih obaveza u upravnom postupku ne može imati karakter presuđene stvari u odnosu na ovaj postupak.

Drugostepeni sud sledom izloženog, nalazi da potraživanje koje se odnosi na neplaćene poreze koji su predmet prijave potraživanja tužioca i ovog postupka a to je potraživanje u ukupnom iznosu od 24.901.718,70 dinara, a predstavlja obaveze po poreskim računima broj ... - porez na finansijske transakcije; 714121 - porez na promet proizvoda; 714131- porez na promet usluga prometa proizvoda na veliko i 714139 – porez na promet ostalih usluga, zbog proteka apsolutnog roka zastarelosti od 10 godina je zastarelo, pa saglasno odredbama člana 18. stav 1, 19. st. 1. i 4, člana 2. i 40. Zakona o porezu na promet („Sl. glasnik RS“, br. 22/2001 kao i člana 394. tačka 4. u vezi sa tačkom 2. Zakona o parničnom postupku, preinačuje prvostepenu presudu i za navedeni iznos odbija zahtev tužioca kao neosnovan.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, ovakav zaključak drugostepenog suda se za sada ne može prihvatiti. Pobijana presuda doneta je pogrešnom primenom materijalnog prava što ima za posledicu da činjenično stanje nije u potpunosti utvrđeno.

Drugostepeni sud odbijajući tužbeni zahtev tužioca za utvrđivanje osporenog potraživanja u iznosu od 24.901.718,70 dinara, zbog toga što je potraživanje zastarelo, nije imao u vidu odredbu člana 114z Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji kojom odredbom se propisuje u stavu 1 da zastarelost prava Poreske uprave na utvrđivanje i naplatu poreza i poreskih davanja ne teče : za vreme od pokretanja upravnog spora do pravnosnažnosti sudske odluke; za vreme kada je drugim zakonom propisano da se poreski postupak ne može otpočeti, odnosno da se započeti poreski postupak prekida; za vreme kada je u skladu sa odredbama ovog zakona, plaćanje dugovanog poreza odloženo. Vrema trajanja zastoja zastarelosti iz stava 1 ovog člana ne računa se u apsolutni rok zastarelosti.

Iz spisa predmeta proizlazi da je tuženi bio u postupku privatizacije, koji je pokrenut 03.12.2002. godine. Odredbom člana 20ž st. 1. Zakona o privatizaciji („Sl. glasnik RS“ 38/01..93/12) je propisano da za subjekte koji se privatizuju metodom javnog tendera, odnosno javne aukcije, državni poverioci ne mogu tražiti prinudnu naplatu niti bilo koju meru postupka izvršenja radi namirenja potraživanja nastalih do 31.12.2007 godine. Odredbom člana 94. Zakona o privatizaciji („Sl. glasnik RS“ 83/14....20/16) propisano je kada se postupci prinudnog izvršenja protiv subjekta privatizacije koji su bili prekinuti na osnovu prethodno citiranog člana 20ž mogu nastaviti. Rešenjem prvostepenog suda od 20.02. 2016. godine pokrenut je stečaj nad tuženim.

Dakle, za vreme postupka privatizacije koji se sprovodio nad prethodnikom tuženog, tužilac kao poverilac novčanog potraživanja nije mogao tražiti prinudnu naplatu niti bilo koju meru postupka izvršenja radi namirenja potraživanja nastalih do 31.12.2007. godine prema tuženom, što bi značilo da je u tom periodu postojao zastoj zastarelosti i da rokovi zastarelosti u tom periodu ne teku i ne računaju se u apsolutni rok zastarelosti shodno napred navedenoj odredbi člana 114z Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji.

S obzirom da drugostepeni sud, zbog pogrešne primene materijalnog prava nije ni cenio da li je postupak naplate poreza mogao teći za vreme dok je tuženi bio u postupku privatizacije, imajući u vidu odredbe člana 20ž Zakona o privatizaciji („Sl. glasnik RS“ 38/01..93/12) i člana 94. Zakona o privatizaciji („Sl. glasnik RS“ 83/14....20/16), ni utvrđivao za koje je vreme postojao zastoj zastarelosti, odnosno koliko je trajao postupak privatizacije-restrukturiranja i koje vreme se ne može računati u apsolutni rok zastarelosti propisan članom 114z Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji i kada je prestao zastoj zasterelosti, posledica toga je da činjenično stanje nije u potpunosti utvrđeno pa se za sada ne može prihvatiti zaključak drugostepenog suda da je nastupila apsolutna zastrelost potraživanja

Zbog toga je drugostepena presuda ukinuta i predmet vraćen drugostepenom sudu na ponovni postupak. U ponovnom postupku, drugostepeni sud će postupiti po primedbama sadržanim u ovom rešenju, utvrditi sve relevantne činjenice za odluku i oceniti da li je potraživanje tužioca koje je predmet spora danom podošenja prijave potraživanja bilo osnovano, da li je bilo zastarelo ili nije i doneti novu odluku po zahtevu tužioca.

Na osnovu procesnih ovlašćenja iz člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić