U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Branka Stanića i Gordane Ajnšpiler Popović, članova veća, u parnici po tužbi tužioca GP “ AA “ u stečaju iz ..., koga zastupa punomoćnik Predrag Brajković, advokat iz ..., protiv tuženog JP “DIREKCIJA ZA GRAĐEVINSKO ZEMLJIŠTE I IZGRADNJU GRADA BEOGRADA “ iz Beograda, koga zastupa punomoćnik Dragan Savić, advokat iz ..., radi utvrđenja i isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž br.6988//15 od 10.11.2016.godine, u sednici veća održanoj dana 14.09.2017.godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž br.6988//15 od 10.11.2016.godine

O b r a z l o ž e nj e

Prvostepenom presudom Privrednog suda u Beogradu P br. 2498/14 od 02.09.2015.godine u stavu prvom i drugom izreke odbačeni su prigovor stvarne nenadležnosti i prigovor presuđene stvari. Stavom trećim izreke usvojen je tužbeni zahtev i utvrđeno da je prestalo potraživanje tuženog prema tužiocu utvrđeno zaključkom istog suda St 212/96 od 06.02.2008.godine na iznos od 77.607.187,00 dinara glavnog duga i 69.061.106,00 dinara zatezne kamate za lokaciju ... ... . Stavom četvrtim izreke obavezan je tuženi da tužiocu isplati iznos od 49.233.032,69 dinara sa kamatom počev od 01.04.2015.godine do isplate. Stavom petim i šestim izreke odbijen je tužbeni zahtev za isplatu preko dosuđenog iznosa. Stavom sedmim izreke odbijen je kompenzacioni prigovor tuženog do iznosa od 49.233.032,69 dinara. Stavom osmim izreke odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Privredni apelacioni sud je pobijanom presudom Pž br.6988//15 od 10.11.2016.godine odbio žalbe tužioca i tuženog i potvrdio prvostepenu presudu Privrednog suda u Beogradu.

Protiv drugostepene presude tuženi je izjavio blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 55/14) koji se u konkretnom slučaju primenjuje na osnovu člana 506. stav 2. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11) i odlučio da revizija tuženog nije osnovana.

Pobijana presuda nije zahvaćena bitnom povredom odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Revident se ne poziva na zakonske odredbe na kojima zasniva tvrdnju o učinjenim bitnim povredama, niti u razlozima revizije ukazuje da su i na koji način učinjene bitne povrede parničnog postupka.

Prema utvrđenim činjenicama, tužiocu je rešenjem SO Stari Grad od 16.02.1988. godine ustupljeno gradsko građevinsko zemljište na lokaciji ... ... u ... . Tužilac je sa pravnim prethodnikom tuženog zaključio 08.02.1989.godine ugovor kojim su regulisane obaveze za primarno i sekundarno uređenje zemljišta. Po tom ugovoru tužilac je isplatio tuženom naknadu za primarno uređenje za 1768,50 m2 stambenog, 255m2 garažnog i 90,57m2 poslovnog prostora i naknadu za sekundarno uređenje za 1522,73m2. Uplate u ukupnom iznosu od 9.760.577,00 tadašnjih dinara vršio je u periodu od maja 1988 do februara 1993. godine. U stečajnom postupku nad tužiocem tuženom je zaključkom St 212/96 od 06.02.2008. godine priznato potraživanje za primarno i sekundarno uređenje zemljišta u iznosu od 77.607.187,00 dinara glavnog duga i 69.061.106,00 dinara zatezne kamate za navedenu lokaciju. Tužilac nije otpočeo izgradnju na datoj lokaciji. Konačnim rešenjima GO Stari Grad i Ministarstva finansija od 24.12.2007. i 15.05.2008.godine tužiocu kao investitoru je prestalo pravo korišćenja gradskog građevinskog zemljišta na navedenoj lokaciji. Prema cenama na dan konačnosti rešenja o prestanku prava tužioca na navedenoj lokaciji plaćena naknada za uređenje spornog zemljišta iznosi 49.233.032,69 dinara.

Kod ovako utvrđenih činjenica, pravilno su nižestepeni sudovi usvojili tužbeni zahtev za utvrđenje da je prestalo potraživanje tuženog prema tužiocu priznato zaključkom u stečajnom postupku i zahtev za povraćaj novčanog iznosa kao protivvrednosti uplaćene naknade za uređenje građevinskog zemljišta. Tužbeni zahtevi su osnovani primenom pravila o sticanju bez osnova i čl. 137. ZOO jer je tužiocu od strane nadležnog opštinskog organa oduzeta predmetna lokacija pa je otpao osnov za utvrđenje potraživanja tuženog prema tužiocu, a tužilac je stekao pravo da mu se vrati ono što je dao na ime naknade za uređenje te lokacije.

Vrhovni kasacioni sud prihvata izraženo stanovište nižestepenih sudova, pa su samim tim neosnovani revizijski navodi o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Neosnovan je revizijski navod da nema mesta primeni čl. 210-214. ZOO koji regulišu sticanje bez osnova jer su na snazi svi ugovori koji se odnose na uređenje građevinskog zemljišta sa aneksima zaključeni između tužioca i pravnog prethodnika tuženog. Ugovori koji se odnose na uređenje građevinskog zemljišta zaključuju se na osnovu rešenja, odluke ili drugog akta nadležnog organa kojim se investitoru daje građevinsko zemljište radi izgradnje. U situaciji kada investitoru građevinsko zemljište bude oduzeto nastupa nemogućnost izvršenja ugovora koji se odnosi na uređenje građevinskog zemljišta u smislu čl. 137. ZOO, te pravo investitora na vraćanje datog po pravilima sticanja bez osnova.

Neosnovan je i revizijski navod da je nemoguće utvrditi da ne postoji potraživanje tuženog priznato zaključkom suda u stečajnom postupku. Ovo tim pre što je zaključkom priznato tuženom potraživanje po osnovu datih 13 stanova za raseljavanje. Ugovorna obaveza pravnog prethodnika tuženog je bila da reši imovinskopravne odnose na datoj lokaciji i da tužiocu preda raščišćen teren. Kada nastupe okolnosti koje prouzrokuju nemogućnost izvršenja u smislu čl. 137. ZOO, tada prestaje ugovor pa i potraživanja ugovornih strana osim vraćanja datog. Kako je u stečajnom postupku već priznato potraživanje tuženog za koje je u međuvremenu otpao osnov, pravilno je usvojen zahtev tužioca da to potraživanje više ne postoji.

Neosnovan je revizijski navod tuženog da je na konkretnu situaciju pogrešno primenjena Odluka o kriterijumima i merilima za utvrđivanje zakupnine i naknade za uređenje građevinskog zemljišta (SL.grada Beograda 16/03...2/08) umesto čl. 21. istoimene odluke važeće u vreme veštačenja (SL.grada Beograda 2/15 i 16/15). Takođe neosnovano revident ukazuje da je odluka koja je primenjena pogrešno primenjena imajući u vidu čl. 27. iste odluke. Prema utvrđenim činjenicama i obračunu veštaka prema odluci važećoj u vreme veštačenja potraživanje tužioca na ime povraćaja uplaćene naknade iznosilo bi 53.112.252,78 dinara što je nepovoljnije za revidenta. Čl. 21. odluke na koju se revident poziva osporavajući pravo tužiocu na povraćaj naknade uskraćuje pravo na raskid ugovora i povraćaj datog na ime naknade za uređenje zemljišta investitoru koji ne izvrši svoju ugovornu obavezu prodaje stambenog odnosno poslovnog prostora. U konkretnom slučaju ne radi se o raskidu ugovora i pravnim posledicama raskida već o prestanku ugovora jer je tužiocu oduzeta lokacija za gradnju pa nema mesta primeni navedene odredbe odluke.

Pravilno je, po oceni revizijskog suda, primenjena odluka važeća u vreme konačnosti rešenja o oduzimanju lokacije tužiocu jer je to momenat nastupanja okolnosti zbog kojih je prestao ugovor parničnih stranaka. Način obračuna vraćanja uplate sredstava na ime naknade za uređenje građevinskog zemljišta putem revalorizacije stopom rasta cena na malo uz uvećanje od 50% u određenom periodu, na koji se revident poziva, bio je propisan Odlukom o kriterijumima i merilima za utvrđivanje naknade za uređenje građevinskog zemljišta (SL.grada Beograda 2/09...60/09) i nema retroaktivnu primenu. Pored toga obračunom na navedeni način, dobija se iznos od 7.051.792,20 dinara kojim se ne ostvaruje ekvivalentnost uzajamnih davanja.

Prigovor prebijanja istaknut od strane tuženog pravilno je odbijen sa razloga što ne postoji potraživanje tuženog prema tužiocu u ovom sporu koje bi se stavilo u preboj sa potraživanjem tužioca prema tuženom. Ako su ispunjeni zakonski uslovi za kompenzaciju tuženikovog potraživanja u preostalom delu priznatog u stečaju o prebijanju tog potraživanja sa potraživanjem tužioca odlučiće se u stečajnom postupku.

Na osnovu izloženog, Vrhovni kasacioni sud je odbio reviziju tuženog kao neosnovanu i odlučio kao u izreci revizijske presude na osnovu člana 414. ZPP.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić