Protiv drugostepene presude tužilac je izjavio blagovremenu i dozvoljenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao drugostepenu presudu u revizijom pobijanom delu i granicama revizijskih razloga propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“, br. 72/11..18/20) i odlučio da revizija tužioca nije osnovana.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nisu osnovani revizijskih navodi tužioca koji se odnose na to da su u postupku donošenja drugostepene odluke učinjene povrede odredaba iz člana 374. st. 1. Zakona o parničnom postupku, a u vezi sa povredom člana 230. Zakona o parničnom postupku. Nasuprot ovakvim revizijskim navodima o pogrešnoj oceni analitičkog pregleda stanja izdatim od strane Poreske uprave, pretpostavka tačnosti podataka sadržanim u javnoj ispravi je oboriva i predmet je ocene svih okolnosti u dokaznom postupku. Drugostepeni sud je odluku zasnovao na činjeničnom stanju koje je prvostepeni sud utvrdio ocenom svih izvedenih dokaza, pa nema takve bitne povrede postupka pred drugostepenim sudom, jer ponovnog izvođenja dokaza u postupku donošenja odluke koja se pobija revizijom nije bilo. Sledi da bitna povreda na koju se po sadržini ukazuje revizijom tužioca nije učinjena u postupku pred drugostepenim sudom. Podaci sadržani u javnoj ispravi mogu biti dovedeni u sumnju ostalim dokazima koji budu izvedeni u dokaznom postupku, nakon čega se zajedničkom ocenom izvodi konačni činjenični zaključak koji predstavlja podlogu za sudsku odluku. Pored toga, revizijskim navodima o pogrešno ocenjenom nalazu i mišljenju sudskog veštaka suštinski se osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja na kojem su zasnovane odluke nižestepenih sudova, a koje ne može biti predmet ocene u revizijskim postupku u smislu člana 407. st. 2. Zakona o parničnom postupku.

Predmet tužbenog zahteva je utvđenje razlučnog potraživanja tužioca prema tuženom u iznosu od 242.630.453,23 dinara obezbeđeno hipotekom upisanom po rešenju Opštinskog suda u Novom Sadu broj DN 1904/09 od 11.08.2009. godine, kao i utvrđenje da postoji pravo tužioca da traži prvenstveno namirenje dospelog potraživanja u iznosu od 242.630.453,23 dinara obezbeđenog hipotekom upisanom na nepokretnostima tuženog bliže navedenim u petitumu izreke.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju rešenjem Privrednog suda u Beogradu St 268/12 od 15.05.2012. godine otvoren je postupak stečaja nad tuženim. U tom postupku je tužilac kao stečajni poverilac dana 29.05.2012. godine podneo prijavu potraživanja na ukupan iznos poreskog duga od 472.130.046,66 dinara koje potraživanje je u celokupnom iznosu prijavljeno kao obezbeđeno na nepokretnostima tuženog po osnovu rešenja Opštinskog suda u Novom Sadu Dn 1904/09 od 11.08.2008. godine. Rešenjem Privrednog suda u Beogradu St br. 268/2012 od 12.03.2014. godine utvrđeno je potraživanje tužioca u iznosu od 229.499.593,70 dinara kao stečajno potraživanje, dok je osporen iznos od 242.630.453,23 dinara kao razlučno potraživanje. Rešenjem o prinudnoj naplati poreske obaveze iz nepokretnosti broj 433-1850/09-17-1 od 21.05.2009. godine tužilac je tuženom odredio prinudnu naplatu iz nepokretnosti označene kao upravna i stambena zgrada sa dvorištem i sastoji se od ... stanova i ... poslovnih prostora upisanih u ZKUL ... koji se nalaze u ... u ul. ..., a po osnovu dugovanog poreza dospelog do 21.05.2009. godine koji nije plaćen u zakonskom roku, sve ukupno 148.003.180,30 dinara. Nakon toga je Opštinski sud u Novom Sadu na osnovu napred navedenog rešenja dozvolio uknjižbu založnog prava na nepokretnosti u društvenoj svojini čiji je nosilac prava korišćenja tuženi za iznos od 148.003.180,30 dinara po osnovu dugovanog poreza dospelog za plaćanje do 21.05.2009. godine u korist Republike Srbije. Rešenjem o prinudnoj naplati poreske obaveze iz nenovčanih potraživanja broj 433-892/09-17.1NP od 23.12.2009. godine, tužilac je prema tuženom kao poreskom obvezniku odredio prinudnu naplatu poreske obaveze dospele za plaćanje do 22.12.2009. godine, a koja nije izmirena u zakonskom roku u iznosu od 191.728.418,41 dinara i naloženo je dužniku poreskog obveznika AA doo ... da poreskom organu umesto poreskom obvezniku preda pokretne stvari. Rešenjem broj 433-892/09-17-1RS od 13.05.2010. godine tužilac je preneo u državnu svojinu Republike Srbije pokretne stvari poreskog obveznika koje nisu prodate u postupku prinudne naplate poreske obaveze po navedenom rešenju o prinudnoj naplati poreske obaveze iz nenovčanih potraživanja, a od dužnika poreskog obveznika AA doo, u ukupnom iznosu od 175.992.166,67 dinara. Tužiočevim rešenjem o prinudnoj naplati poreske obaveze iz nenovčanih potraživanja broj 433-892/09-172 NP od 26.08.2010. godine, prvim stavom određena je prinudna naplata poreske obaveze prema poreskom obvezniku – tuženom dospelih za plaćanje do 25.08.2010. godine, a koja nije plaćena u zakonskom roku u iznosu od 172.998.996,80 dinara, pa je naloženo dužniku poreskog obveznika AA doo da preda pokretne stvari: mašinu za brizganje plastike marke ... tip 400, mašina za brizganje plastike marke ... tip 400, linija za proizvodnju termoskupljajuće folije, linija za proizvodnju polietilenske folije, a koje nemaju registarski broj, tužiocu umesto tuženog, a da bi se namirilo poresko potraživanje. Označene pokretne stvari su Rešenjem tužioca broj 433-892/09-17-2RS od 27.08.2010. godine prenete u državnu svojinu Republike Srbije, jer nisu prodate u postupku prinudne naplate poreske obaveze. U prijavi potraživanja tužioca u postupku stečaja nad tuženim nije prijavljeno potraživanje od 148.003.180,30 dinara za poreske obaveze iz rešenja br.433-1850/09-17-1 od 21.05.2009. godine, jer je tuženi taj iznos platio 24.05.2010. godine u iznosu od 175.992.166,67 dinara, kao i da su obaveze na ime poreza koje nisu naplaćene u tekućoj godini inkorporirane u obaveze u narednoj godini u obliku analitičkog početnog stanja počev od 2009. godine zaključno sa 15.05.2012. godine. Poreska obaveza iz rešenja od 21.05.2009. godine nije inkorporirana u rešenje od 26.08.2010. godine, jer je ta obaveza izmirena na dan 13.05.2010. godine, tako da predmet obaveze iz rešenja od 21.05.2009. godine nije bio predmet prinudne naplate u postupku prinudne prodaje stvari dužnika tuženog po rešenjima od 26.08.2010. godine i od 27.08.2010. godine, pa je deo osporenog potraživanja činio iznos od 172.998.996,80 dinara po označenim rešenjima iz 2010. godine.

Na temelju tako utvrđenih činjenica prvostepeni sud nalazi da tužilac nije dokazao postojanje razlučnog potraživanja, jer je obezbeđeno potraživanje do iznosa od 148.003.180,30 dinara naplatio prenosom dve mašine u državnu svojinu, dok ostatak u iznosu od 94.627.272,93 dinara nije obezbedio po rešenju Dn. 1904/09 od 11.08.2009. godine. Zaključuje i da je neosnovan zahtev tužioca da traži prvenstveno namirenje potraživanja obezbeđenog hipotekom na predmetnim nepokretnostima. Kako je od ukupnog poreskog duga od 242.630.453,23 dinara tužilac naplatio iznos od 172.998.996,80 dinara, dok ostatak u iznosu od 69.631.456,43 dinara nije obezbeđen, prvostepeni sud nalazi da tuženi nije osporio postojanje poreskog duga u ovom iznosu, te da postoji potraživanje tužioca za navedeni iznos, kao neobezbeđeno potraživanje.

Drugostepeni sud ne prihvata u potpunosti zaključak prvostepenog suda. Nalazi da je rešenjem tužioca od 27.08.2010. godine izvršen prenos u državnu svojinu Republike Srbije pokretnih stvari ukupne vrednosti od 175.973.154,00 dinara a koje nisu prodate u postupku prinudne naplate poreske obaveze po rešenju od 26.08.2010. godine, pa su nakon neuspešnih prodaja dve mašine prenete u svojinu tužioca čime je njegovo potraživanje prestalo. Nakon prenosa mašina tužilac je imao mogućnost raspolaganja istima prema svojoj volji, a poreska obaveza tuženog je u tom delu ugašena. Iz ovih razloga, drugostepeni sud smatra i da je pogrešan zaključak prvostepenog suda da je osnovano postojanje duga tuženog u iznosu 69.631.456,43 dinara, zbog toga što ono predstavlja kamatu obračunatu za period od 27.08.2010. godine do 15.05.2012. godine upravo na iznos od 172.998.996,80 dinara. Kako je takvo tužiočevo potraživanje po osnovu glavnog duga prestalo 27.08.2010. godine, drugostepeni sud smatra da je neosnovano tužilac nastavio da obračunava kamatu na osporeno potraživanje za period nakon toga pa do 15.02.2012. godine, kao dana otvaranja stečajnog postupka, pa je u tom delu preinačio prvostepenu presudu.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo kada je zaključio da u granicama utvrđenog činjeničnog stanja ne postoji osnov utuženog razlučnog potraživanja tužioca prema tuženom po osnovu poreskih obaveza

Revizijom tužioca osporava se izneto stanovište drugostepenog suda. Po navodima revidenta postupak prinudne naplate poreskog duga po rešenju od 26.08.2010. godine nije sproveden pravilno, odnosno pokretne stvari na koje se ono odnosilo nikada nisu preuzete u svrhu namirenja poreskog duga. Ukazuje da u postupku prinudne naplate poreskog duga po rešenjima od 26.08.2010. godine i 27.08.2010. godine nije doneto rasporedno rešenje o zatvaranju poreskog dugovanja, a kojim bi poreska obaveza tuženog bila umanjena, zbog čega smatra nejasnim zbog čega drugostepeni sud ne prihvata nalaz i mišljenje sudskog veštaka u ovom postupku kojim je utvrđena poreska obaveza tuženog po označenim rešenjima u iznosu od 172.998.996,80 dinara.

Vrhovni kasacioni sud ne prihvata revizijske navode tužioca.

Shodno pravnoj prirodi zahteva tužioca postupak prinudne naplate poreskog potraživanja iz nenovčanih potraživanja poreskog obveznika kada potraživanje glasi na predaju stvari prema članu 97. st. 1, 2. i 3. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji izvršava se na osnovu rešenja iz člana 92. stav 2. istog zakona i to tako što se nalaže se dužniku poreskog obveznika da, po dospelosti, preda dugovanu pokretnu stvar ili nepokretnost Poreskoj upravi. Ako ovaj dužnik ne izvrši plaćanje, po dospelosti, Poreska uprava vrši prinudnu naplatu iz nenovčanog potraživanja dužnika poreskog obveznika, u skladu sa čl. 99-111. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji. Nakon toga ako prodaja zaplenjenih stvari nije uspela na prvom usmenom javnom nadmetanju, kao i na narednim javnim nadmetanjima, odnosno putem neposredne pogodbe, u roku od tri meseca od dana donošenja zaključka o određivanju prodaje putem usmenog javnog nadmetanja, odnosno neposredne pogodbe, stvari se prenose u svojinu Republike rešenjem Poreske uprave, odnosno u svojinu jedinice lokalne samouprave rešenjem nadležnog organa jedinice lokalne samouprave, po ceni koja će se utvrditi naknadnom procenom njihove vrednosti. Sledi da je postupak prinudne naplate poreskog duga moguće sprovesti i određivanjem prinudne naplate prodajem pokretnih stvari dužnika poreskog obveznika, a ukoliko sama prodaja ostane bez uspeha, takve pokretne stvari se prenose u svojinu Republike Srbije i time postaju osnov za namirenje poreskog duga u visini koja se određuje odgovarajućim rešenjem.

Predmet spora odnosi se na utvrđenje razlučnog potraživanja i prava da traži prvenstveno namirenje potraživanja tužioca prema tuženom u vezi poreskog duga u iznosima od 242.630.453,23 dinara i 94.627.272,93 dinara, a povodom hipoteke koju je tužilac stekao po rešenju Opštinskog suda u Novom Sadu Dn 1904/09 od 11.08.2009. godine. Najpre, prema utvrđenom činjeničnom stanju poresko potraživanje tužioca prema tuženom u iznosu od 94.627.272,93 dinara uopšte nije bilo obuhvaćeno hipotekom koja je ustanovljena navedenim rešenjem povodom koga je tužba opredeljena. Ove okolnosti ne dovode se u pitanje ni navodima revizije.

Dalje, povodom potraživanja u iznosu od 242.630.453,23 dinara proizlazi da ono čini glavni dug u iznosu od 172.998.996,80 dinara i obračunate kamate na taj iznos za period od 27.08.2010. godine pa do 15.05.2012. godine. Označeno potraživanje prijavljeno je kao razlučno po rešenju o prinudnoj naplati poreske obaveze iz nenovčanih potraživanja od 26.08.2010. godine. Međutim, pravo odvojenog namirenja iz založenih nepokretnosti obuhvaćenih tužbenim zahtevom odnosi se na potraživanje tužioca prema tuženom po rešenju o prinudnoj naplati poreske obaveze iz nepokretnosti od 21.05.2009. godine u iznosu od 148.003.180,30 dinara, kako je to orpedeljeno i u ustanovljenoj hipoteci po rešenju Opštinskog suda u Novom Sadu Dn 1904/09 od 11.08.2009. godine. Prema utvrđenim činjenicama navedeno potraživanje tužioca je namireno 24.05.2010. godine, pri čemu ova obaveza ni na koji način nije inkorporisana u dug tuženog po rešenju od 26.08.2010. godine. To su razlozi zbog kojih se ne može tužiocu priznati razlučno pravo, odnosno pravo na prvenstveno namirenje na spornim nepokretnostima. Jer, izostaje korelacija između potraživanja na koje se odnosi tužbeni zahtev i potraživanja koje je bilo predmet obezbeđenja u odnosu na hipotekovane nepokretnosti.

Uslov da tužilac uopšte može imati status razlučnog poverilac u odnosu na poreski dug po rešenju od 26.07.2010. godine pretpostavlja da takvo potraživanje uopšte i postoji. Tužilac je radi naplate poreskih obaveza tuženog dospele odredio postupak prinudne naplate poreskog duga na pokretnim stvarima dužnika poreskog obveznika i to rešenjem o prinudnoj naplati poreske obaveze od 23.12.2009. godine. U tako započetom postupku tužilac je doneo i rešenje od 26.08.2010. godine kojim se utvrđuju preostale poreske obaveze tuženog dospele za plaćanje do 25.08.2010. godine u iznosu od 172.998.996,80 dianra i bliže određuju preostale pokretne stvari dužnika poreskog obveznka na kojima će se sprovesti postupak prinudne prodaje. Ovo rešenje doneto je iz razloga što je prodaja tako opredeljenih pokretnih stvari ostala bez uspeha u više pokušaja. Nakon toga rešenjem od 27.08.2010. godine tužilac je konstatovao da pokretne stvari po prethodno označenom rešenju postaju državna svojina i cilju prinudne naplate poresnih obaveza u iznosu od 172.998.996,80 dinara. Sticanje prava vlasništva na pokretnim stvarima koje su bile predmete prinudne prodaje predstavlja način namirenja poreske obaveze u smislu člana 104. st. 18. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji. Na ovakav način prestalo je i postojanje potraživanja povodom koga se tužilac legitimiše kao razlučni poverilac u ovoj parnici, kako to pravilno zaključuju nižestepeni sudovi.

Imajući u vidu navedeno, neosnovano se revizijom ukazuje na nepravilnosti u namirenju poreske obaveze po rešenju od 26.08.2010. godine iz razloga što pokretne stvari koje obuhvata tužulac nije preuzeo u cilju namirenja poreskog potraživanja. Naprotiv, tužilac je preuzeo sporne pokretne stvari, budući da je iste prema stanju zasnovanom na dokazima u spisima uskladištio kod trećeg lica – preduzeća „BB“ d.o.o. ..., nakon čega je imao i više pokušaja javnih prodaja. Sve to upravo potvrđuje da je tužilac preuzeo pokretne stvari koje su trebale da posluže svrshi njihovog unovčenja i namirenja poreskog duga tuženog, za koje je potom usled bezuspešnog prostupka javnih prodaja prihvatio da postanu njegov vlasništvo. Takvo ovlašćenje je tužilac imao i iskoristio u cilju naplate svojih poreskih potraživanja, nakon čega se u sudskom postupku ne može ispitivati celishodnost takvog postupanja.

Pri tome, bez uticaja su revizijski navodi tužioca i u delu kojim se ukazuje da povodom rešenja o prinudnoj naplati od 26.08.2010. godine nije doneto rasporedno rešenje kojim će se odrediti koje poreske obaveze će biti namirene. Kako će tužilac rasknjižiti imovinu koju je primio u odnosu na poreski dug predstavlja njegovo postupanje na koje tuženi, kao poreski obveznik ne može uticati. Zbog navedenog nepostojanje rasporednog rešenja na koje se ukazuje revizijom ne može umanjiti, niti isključiti pravno dejstvo navedenog rešenja o prinudnoj naplati na pokretnim stvarima dužnika poreskog obveznka, odnosno rešenja od 27.08.2010. godine kojim se na tim pokretnim stvarima uspostavlja državna svojina.

U vezi potraživanja tužioca prema tuženom u iznosu od 69.631.456,43 dinara prozilazi da ono predstavlja obračunatu kamatu upravo na iznos glavnog duga za perido od 27.08.2010. godine pa do 15.05.2012. godine, odnosno za period kada usled prestanka obaveze poreskog obveznika nije moglo doći i do toga da istovremeno može postojati i njegova docnja. Kako prema članu 75. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, zatezna kamata na poreski dug koji je prestao da postoji ne može biti obračunata za period kada docnje nema, to ni tužilac ne može uživati pravnu zaštitu u pogledu navedenog iznosa spornog potraživanja, a na što ispravno zaključuje i drugostepeni sud u preinačujućem delu svoje odluke.

To su razlozi zbog kojih je Vrhovni kasacioni sud primenom odredbe člana 414. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u izreci.

Predsednik veća,

sudija Branko Stanić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić