U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Matković Stefanović i Tatjane Miljuš, članova veća, u parnici po tužbi tužioca SINEX METAL SERVIS DOO Beograd, Branislava Nušića 24, čiji je punomoćnik Goran Radovac, advokat u ..., protiv tuženog NELT CO. DOO Dobanovci, Maršala Tita 206, čiji su punomoćnici Petar Stojanović i Goran Vučić, advokati u ..., radi utvrđenja prava svojine i predaje nepokretnosti, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda 6Pž 435/20 od 04.02.2021. godine, u sednici veća održanoj 27. oktobra 2022. godine, doneo je

P R E S U D U

Revizija tužioca se USVAJA, presuda Privrednog apelacionog suda 6Pž 435/20 od 04.02.2021. godine PREINAČUJE u II stavu izreke tako što se odbija žalba tužioca i presuda Privrednog suda u Beogradu P 2537/2018 od 10.06.2020. godine potvrđuje u stavu II, IV i VI izreke.

O b r a z l o ž e nj e

Privredni sud u Beogradu je doneo presudu P 2537/2018 dana 10.06.2020. godine kojom je u I stavu izreke dozvolio preinačenje tužbe kao u podnesku tužioca od 19.05.2020. godine; u II stavu izreke odbio tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se utvrdi da je tužilac imalac prava svojine na posebnim delovima objekta broj 6 - poslovna zgrada za koju nije utvrđena delatnost ugao ... broj 1, objekat preuzet iz zemljišne knjige, spratnosti Po+Pr+4+Pk sagrađen na katastarskoj parceli broj 380/1, upisanoj u List nepokretnosti broj ... KO ... u ulici ... u Beogradu, površine u osnovi 1492 m2 i to na:

- lokalu drugi levo od ulaza u objekat gledano iz ... ulice, sa galerijom, sanitarnim prostorijama i hodnicima/stepeništem u prizemlju ukupne površine 166,20 m2,

- lokalu prvi levo od ulaza u objekat gledano iz ... ulice, sa galerijom i sanitarnim prostorijama u prizemlju ukupne površine 153,10 m2,

- poslovnom prostoru u nivou prizemlja i galerije, između centralnog hola sa stepeništima i fasadnog zida prema dvorištu, ukupne površine 114,70 m2,

- poslovnom prostoru sastavljen od dve kancelarije, uz uličnu fasadu na zapadnom delu zgrade, iznad lokala koji se nalaze levo od ulaza u zgradu, gledano iz ... ulice, ukupne površine 104,80 m2, te da se na osnovu ove presude tužilac može upisati u nadležnom registru nepokretnosti kao vlasnik navedenih posebnih delova objekta, što je tuženi dužan priznati i trpeti, kao preuranjen; u III stavu izreke odbio tužbeni zahtev da se utvrdi da je tužilac imalac prava svojine u obimu udela 55100/790200 idealnih delova na nepokretnosti i to na objektu broj 6 – poslovna zgrada za koju nije utvrđena delatnost ugao ... broj 1, objekat preuzet iz zemljišne knjige, spratnosti Po+Pr+4+Pk, sagrađen na katastarskoj parceli, broj 380/1, upisanoj u List nepokretnosti broj ... KO ..., u ulici ... u Beogradu, površine u osnovi 1492 m2, kao imalac prava svojine na posebnim delovima objekta iz stava I te presude, te da se na osnovu presude tužilac može upisati u nadležnom registru nepokretnosti na teret suvlasničkog udela od 770189/790200 idealnih delova tuženog, što je tuženi dužan priznati i trpeti, kao preuranjen; u IV stavu izreke odbio tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužiocu preda ispražnjene od svih lica i stvari u isključivu državinu posebne delove objekata iz stava I te presude i to:

- lokal drugi levo od ulaza u objekat gledano iz ... ulice, sa galerijom, sanitarnim prostorijama i hodnicima/stepeništem u prizemlju ukupne površine 166,20 m2;

- lokal prvi levo od ulaza u objekat gledano iz ... ulice, sa galerijom i sanitarnim prostorijama u prizemlju ukupne površine 153,10 m2,

- poslovni prostor u nivou prizemlja i glaerije, između centralnog hola sa stepeništima i fasadnog zida prema dvorištu, ukupne površine 114,70 m2, i

- poslovni prosotr sastavljen od dve kancelarije uz uličnu fasadu na zapadnom delu zgrade, iznad lokala koji se nalaze levo od ulaza u zgradu gledano iz ...ulice, ukupne površine 104,80 m2, kao preuranjen; u V stavu izreke odbacio tužbu u delu tužbenog zahteva da se utvrdi da je tužilac bio imalac prava svojine na nepokretnosti – objektu broj 2, poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost, sagrađen na katastarskoj parceli broj ... KO ..., broj Lista nepokretnosti ..., površine 1679 m2 u ulici ... broj 3 u Beogradu, a sve do uklanjanja tog objekta u postupku eksproprijacije rešenjem Gradske uprave Grada Beograda, Sekretarijat za imovinske i pravne poslove broj XXI – 04-465-53/2015 od 19.02.2016. godine, kao nedozvoljena i u VI stavu izreke obavezao tužioca da tuženom na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 529.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana izvršnosti presude do isplate.

Odlučujući o žalbi tužioca, Privredni apelacioni sud je doneo presudu 6Pž 4350/20 dana 04.02.2021. godine kojom je u I stavu izreke delimično odbio žalbu tužioca kao neosnovanu i potvrdio presudu Privrednog suda u Beogradu P 2537/2018 od 10.06.2020. godine u III i V stavu izreke; u II stavu izreke delimično usvojio žalbu tužioca i presudu Privrednog suda u Beogradu P 2537/2018 od 10.06.2020. godine preinačio u stavovima II, IV i VI i presudio tako što je usvojio tužbeni zahtev i utvrdio da je tužilac nosilac prava svojine na posebnim delovima objekta broj 6 – poslovna zgrada za koju nije utvrđena delatnost, ugao ... broj 1, objekat preuzet iz zemljišne knjige, spratnosti Po+Pr+4+Pk, sagrađen na katastarskoj parceli broj 380/1, upisan u LN br ... KO ..., u ulici ... u Beogradu, površine u osnovi 1492 m2 i to na:

- lokalu drugi deo od ulaza u objekat gledno iz ... ulice sa galerijom, sanitanim prostorijama i hodnicima kroz stepeništem u prizemlju ukupne površine 166,20 m2,

- lokalu prvi levo od ulaza u objekat gledano iz ... ulice, sa galerijom i sanitarnim prostorijama u prizemlju ukupne površine 153,10 m2,

- poslovnom prostoru u nivou prizemlja i galerije, između centralnog hola sa stepeništima i fasadnog zida prema dvorištu ukupne površine 114,70 m2,

- poslovnom prostoru sastavljenom od dve kancelarije uz uličnu fasadu na zapadnom delu zgrade, iznad lokala koji se nalaze levo od ulaza u zgradu gledano iz Karađorđeve ulice ukupne površine 104,80 m2, te da se na osnovu te presude tužilac može upisati u nadležnom registru nepokretnosti kao vlasnik navedenih posebnih delova objekta, što je tuženi dužan da prizna i trpi, te usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženog da tužiocu preda ispražnjenu od lica i stvari iste posebne delove objekta, i obavezao tuženog da tužiocu na ime troškova parničnog postupka plati 1.541.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti te presude do isplate.

Protiv navedene drugostepene presude blagovremenu i dozvoljenu reviziju je podneo tuženi, kojom presudu pobija u II stavu izreke, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 1. i 361. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku, učinjenih pred drugostepenim sudom i zbog pogrešne primene materijalnog prava. Pobija drugostepenu presudu i u delu odluke o troškovima postupka.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju tuženog.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br 125/04 i 111/09) i našao da je revizija tuženog osnovana.

Presuda je doneta bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka na koje po službenoj dužnosti pazi revizijski sud, iz člana 361. stav 2. tačka 9. Zakona o parničnom postupku. Bitne povrede odredaba parničnog postupka na koje u reviziji ukazuje tuženi, nisu od značaja za pravilnost odluke o tužbenom zahtevu u smislu člana 361. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Drugostepena presuda je zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje.

Prema sadržini drugostepene presude, prvostepeni sud je utvrdio činjenično stanje prema kome su pravni prethodnik tuženog (PD Metalservis Beograd) i Mešovito preduzeće za proizvodnju i trgovinu Simex DOO Beograd dana 25.05.2005. godine zaključili Ugovor o osnivanju ovde tužioca kojim su se, u članu 16., obavezali između ostalog da pravni prethodnik tuženog kao svoj ulog u osnovano društvo, ovde tužioca, uplaćuje u gotovom novcu 250 evra, a u stvarima u iznosu od 1.780.000 evra na dan procene i to nepokretnosti bliže navedene u izreci presude, a na osnovu kog uloga je pravni prethodnik tuženog stekao 47% udela u novoosnovanom društvu, ovde tužiocu. Članom 18. ugovora osnivači su se obavezali da po upisu Ugovora o osnivanju društva u registar APR predaju u svojinu društvu stvari prema popisu, odnosno Izveštajima prema proceni uloga u stvarima i pravima koji čine sastavni deo ugovora, kao i da preduzmu sve pravne radnje u cilju prenosa prava svojine na novo društvo. Kako tuženi nije postupio u skladu sa navedenim članom 18. Ugovora i predao tužiocu u državinu predmetne nepokretnosti, to tužilac tužbenim zahtevom traži da se utvrdi njegovo pravo svojine na posebnim delovima nepokretnosti i njegovo pravo svojine na idealnim delovima nepokretnosti kao celini, kao i da mu se ista predaju u državinu. Prvostepeni sud je našao da je u vreme zaključenja Ugovora o osnivanju postojala suvlasnička zajednica pravnog prethodnika tuženog i dva fizička lica, AA i BB, na predmetnoj nepokretnosti, te da je u momentu zaključenja Ugovora o osnivanju pravni prethodnik tuženog raspolagao posebnim delovima nepokretnosti i pored toga što u odnosu na predmetni objekat nije bila izvršena fizička deoba. Prvostepeni sud je odluku o odbijanju tužbenog zahteva za utvrđenje prava svojine tužioca na posebnim delovima zgrade, kako su određeni u tužbenom zahtevu, doneo na osnovu utvrđenja da je u vreme zaključenja Ugovora o osnivanju tužioca postojala suvlasnička zajednica pravnog prethodnika tuženog i navedena dva fizička lica na predmetnoj nepokretnosti, objektu -poslovnoj zgradi u ... ulici broj 65. u Beogradu, te je pravni prethodnik tuženog u momentu zaključenja ugovora o osnivanju tužioca raspolagao posebnim delovima nepokretnosti i pored toga što u odnosu na predmetni objekat nije bila izvršena fizička deoba stvari, niti je izvršena do zaključenja glavne rasprave. Prvostepeni sud je primenio odredbu člana 13. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa kojim je propisano da više lica imaju pravo susvojine na nepodeljenoj stvari kada je deo svakog od njih određen srazmerno prema celini (idealni deo), iz čega proizilazi da je tuženi vlasnik određenog idealnog dela predmetne nepokretnosti kao celine, sa obimom kako je upisan u katastru nepokretnosti, a ne vlasnik posebnih delova kojima je raspolagao Ugovorom o osnivanju tužioca. Prvostepeni sud smatra da tužiocu može pripasti pravo svojine na posebnim fizičkim delovima objekta tek kad se izvrši njegova fizička deoba, između tuženog i navedenih fizičkih lica kao suvlasnika na predmetnoj nepokretnosti kao celini. Imajući u vidu status suvlasnika, tuženog i navedenih fizičkih lica na predmetnoj nepokretnosti kao celini koja nije fizički podeljena, to tuženi i navedena fizička lica po stanovištu prvostepenog suda imaju položaj jedinstvenih suparničara, shodno članu 204. Zakona o parničnom postupku, jer se povodom predmetma spora nalaze u pravnoj zajednici. Isti su i u katastru nepokretnosti upisani kao suvlasnici sa određenim idealnim delovima na zgradi kao celini. Osim toga, prvostepeni sud smatra i da je na strani tužioca mogućnost podnošenja tužbe radi naknade štete nastale neunošenjem uloga u društvo, pozivom na odredbu člana 13. Zakona o privrednim društvima.

Izraženo stanovište prvostepenog suda o neosnovanosti tužbenog zahteva prema tuženom, kod činjenice da nije jedini titular prava svojine na nepodeljenoj zgradi, prema stanju upisa u katastar nepokretnosti, zasnovano je na utvrđenju da je u momentu osnivanja tužioca u Registru nepokretnosti katastarska opština Savski venac, broj Lista nepokretnosti ..., kao nosilac prava na objektu – poslovnoj zgradi za koju nije utvrđena delatnost u ulici .... broj 65. bio upisan AA sa pravom privatne svojine i obimom udela 11787/790200, BB, sa pravom privatne svojine i obimom udela 8224/790200 i pravni prthodnik tuženog Metalservis DD Beograd sa pravom privatne svojine i obimom udela 770189/790200, odnosno da su na predmetnoj nepokretnosti u ulici ... broj 65. upisani kao suvlasnici sa određenim idealnim udelima na istoj.

Međutim, drugostepeni sud smatra da je bitno da je uneti ulog u imovinu privrednog društva svojina tog društva, prema odredbi člana 13. stav 1. tačka 6. Zakona o privrednim društvima i poziva se na stav iznet u presudi Vrhovnog suda Srbije Prev 662/08 od 23.04.2008. godine, da je unošenjem nepokretnosti kao osnivačkog uloga u novoosnovano privredno društvo prestalo pravo svojine fizičkog lica na istoj nepokretnosti. Takođe, smatra bitnim da je pravnosnažno odbijen tužbeni zahtev za utvrđenje da je ništav Ugovor o osnivanju ovde tužioca. Dalje se poziva i na presudu Vrhovnog kasacionog suda Prev 112/2017 kojom je odlučivano o tužbenom zahtevu za utvrđenje ništavosti Ugovora o osnivanju tužioca, u kojoj je navedeno da je ugovor u celosti proizveo sva njime propisana obligaciona i statusno- pravna dejstva danom izvršenih ugovornih obaveza o upisu i prenosu osnivačkog kapitala i sprovedenom postupku upisa njegovog osnivanja od strane Agencije za privredne registre i da su nepokretnosti postale svojine novoosnovanog društva. Nadalje, drugostepeni sud se poziva na presudu, sa kojom se taj sud upoznao odlučujući o žalbi tužioca, Vrhovnog kasacionog suda Prev 544/2019 od 24.09.2020. godine u kojoj se navodi da je ugovorom o osnivanju tužioca pravni prethodnik tuženog kao osnivački ulog uneo poslovni prostor u ... 3 u Beogradu, čime je ta nepokretnost postala svojina novoosnovanog privrednog društva odnosno tužioca, pa izvodi zaključak da se to odnosi na nepokretnosti koje su predmet ove parnice. Drugostepeni sud izričito navodi da je pravilno utvrđeno činjenično stanje da nenovčani ulog od 1.780.000 evra pravnog prethodnika ovde tuženog kod osnivanja tužioca predstavlja vrednost nepokretnosti koje su među strankama bliže određene Sporazumom o utvrđivanju vrednosti novčanih uloga za osnivanje tužioca od 23.05.2005. godine i to poslovni prostor u ulici ... broj 3 u Beogradu kao i delovi nepokretnosti u ... u Beogradu, kako su navedeni u izreci presude i kod takvog stanja stvari uzima za utvrđenu činjenicu da su baš te nepokretnosti identifikovane Sporazumom među parničnim strankama od 23.05.2005. godine. Stoga, drugostepeni sud smatra neosnovanim tužbeni zahtev iz stava III prvostepene presude, da se utvrdi da tužilac ima pravo svojine u idealnom delu, od 55100/790200 na objektu broj 6 ugao ..., jer pravni prethodnik tuženog Ugovorom o osnivanju nije ni preneo taj idealni udeo u svojinu tužioca kao novoosnovanog preduzeća. Sa tog razloga drugostepeni sud potvrđuje prvostepenu presudu u stavu III izreke, koji se tiče utvrđenja susvojinskog dela a preinačuje je u II i IV stavu, koji se tiču utvrđenja isključivog prava svojine tužioca na posebnim delovima zgrade i predaje istih tužiocu u posed.

Revident pobija drugostepenu presudu precizno navodeći popis nepokretnosti iz Ugovora o osnivanju tužioca od 25.05.2005. godine, opis nepokrtnosti iz Sporazuma od 23.05.2005. godine i opis nepokretnosti iz izreke drugostepene presude, u preinačujućem i usvajajućem delu i iz razloga drugostepene presude.

Time revident osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja na kome je drugostepeni sud zasnovao preinačujuću presudu i usvojio tužbeni zahtev.

Bez obzira na izvesno drugačiju sadržinu Sporazuma o utvrđivanju vrednosti nenovčanih uloga u stvarima za osnivanje tužioca od 23.05.2005. godine, u pogledu opisa nepokretnosti u ... ulici broj ... u Beogradu, i ne upuštajući se u pravilnost utvrđenja o sadržini tog Sporazuma, revizijski sud nalazi da je revizija tuženog osnovana, jer je drugostepena presuda doneta na pogrešnom zaključku drugostepenog suda o pasivnoj legitimaciji tuženog u odnosu na tužbeni zahtev za utvrđenje prava svojine tužioca na posebnim delovima zgrade u ulici ..., ugao ulice ... u Beogradu. I drugostepeni sud polazi od utvrđenja prvostepenog suda iz prepisa Lista nepokretnosti ... KO ... da je na toj zgradi upisan vlasnik AA sa pravom udela 11787/790200 i BB sa pravom udela od 8224/790200, pored ovde tuženog. Iako ta fizička lica nisu obuhvaćena tužbom u ovoj parnici, drugostepeni sud pogrešno utvrđuje pravo svojine tužioca na posebnim delovima zgrade čiji su suvlasnici ne samo tuženi već i navedena fizička lica, u idealnim delovima. Drugostepeni sud opravdava takvo presuđenje time da uopšte nije sporno, u ovoj parnici, ko je koristio i na koji način delove zgrade, a za utvrđene upisane idealne suvlasničke delove na zgradi smatra da su faktički podeljeni i odredivi. Iako i dalje nije izvršena fizička deoba između pravnog prethodnika tuženog i dva fizička lica sa kojima je u suvlasničkoj zajednici, drugostepeni sud smatra da među suvlasnicima uopšte nije bilo sporno šta faktički predstavljaju njihovi idealni delovi, te da je jasno da su fizička lica faktički koristila samo poslovni prostor površine 200,11 m2 a da je ostali deo zgrade koristio tuženi.

Ovakav se način zaključivanja od strane drugostepenog suda ne može prihvatiti za pravilan. Navedena fizička lica nisu obuhvaćena tužbom u ovoj parnici, pa se ne može izvoditi zaključak koje su, među suvlasnicima na zgradi u idealnim delovima, nesporne činjenice bitne za odluku u ovoj parnici. Osim toga, tuženi, kao jedan od idealnih suvlasnika na celoj zgradi, koji je kao jedan od suvlasnika upisan u katastru nepokretnosti sa tim svojstvom na celoj zgradi, nije vlastan da se u odnosu na njega utvrđuje pravo svojine na posebnim delovima iste te zgrade, a da u parnici nisu obuhvaćeni i ostali suvlasnici. Pravilan je zaključak prvostepenog suda da su svi upisani suvlasnici na zgradi, pa samim tim i na svakoj čestici te zgradi i nepodeljenim njenim fizičkim delovima, nužni suparničari u ovoj parnici i moraju biti obuhvaćeni tužbom. Tek tada bi se stekla potpuna legitimacija za odluku o tužbenom zahtevu za utvrđenje prava svojine tužioca, bilo u idealnom, bilo u fizičkom delu na zgradi čiji su suvlasnici upisani kako je napred navedeno. Prema tome, ovo je dovoljan razlog zbog koga je revizija tuženog osnovana, a drugostepena presuda pogrešna, i to je razlog zbog koga je ista preinačena tako što je odbijena žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda u II, IV i VI stavu izreke.

Odluka je zasnovana na odredbama Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, člana 9. stav 1, člana 13. stav 1, člana 14. stav 1 i 2, i odredbi člana 407. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić