Presudom Privrednog apelacionog suda Pž broj 3540/18 od 30.08.2018. godine, usvojena je žalba drugotuženog i preinačena presude Privrednog suda u Beogradu P broj 5063/13 od 13.03.2018. godine, tako što je odbijen tužbeni zahtev tužioca kojim je traženo da se utvrdi da je potraživalje VV d.d. ..., čiji je pravni sledbenik drugotuženi, a koje je utvrđeno rešenjem Okružnog privrednog suda u Beogradu St 207/90 od 09.03.1992. godine u iznosima označenim u stavu 1. izreke, sa pripadajućom kamatom prešlo na tužioca, kao neosnovan. Obavezan je tužilac da drugotuženom naknadi parnične troškove prvostepenog postupka u iznosu od 1.444.800,00 dinara i troškove drugostepenog postupka u iznosu od 566.400,00 dinara, sve u roku od 8 dana od prijema presude.

Protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž broj 3540/18 od 30.08.2018. godine, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu drugostepenu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11... 55/14) i utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. Zakona o parničnom postupku zbog kojih se revizija može izjaviti. Pozivanje revidenta na bitnu povredu postupka iz člana 361. stav 2. tačka 12. ZPP je bez uticaja na odluku, sa razloga što navedena bitna povreda postupka ne može biti revizijski razlog u smislu člana 407. Zakona o parničnom postupku .

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnik drugotuženog VV d.d. iz ... je bila koordinator između inostranih poverilaca s jedne strane i krajnjeg korisnika inostranih kredita, čija sedišta su bila u ranijoj SFRJ.

VV je bila koordinator imeđu inostranih poverilaca iz Belgije, Danske i Nemačke i AA. U tom statusu je bila po osnovu nekoliko ugovora o refinansiranju koji su zaključeni u periodu između 1984. i 1990. godine. Njena uloga je bila da nakon što primi doznaku od banke dužnika u ovom slučaju AA, vrši plaćanje dospelih obaveza inostranim poveriocima. Ukoliko banka dužnik u roku dospelosti ne bi uplatila obavezu, banka koordinator (VV) iz svojih sredstava bi vršila plaćanja dospelih obaveza prema inostranim poveriocima u Nemačkoj, Danskoj i Belgiji. Nakon toga bi VV od SFRJ kao garanta tražila refundaciju tih sredstava.

Nad prvotuženom AA a.d, otvoren je stečajni postupak rešenjem Okružnog privrednog suda u Beogradu St br. 207/90 od 13.12.1990. godine. VV – pravni prethodnik drugotuženog, prijavila je potraživanje u stečajnom postupku koji je se vodio nad prvotuženom. Rešenjem Okružnog privrednog suda u Beogradu St br. 207/90 od 09.03.1992. godine VV je priznato potraživanje u novčanim iznosima opredeljenim u različitim valutama.

Republika Slovenija kao tadašnja država članica SFRJ, odvojila se od Federacije i proglasila nezavisnost dana 25.06.1991. godine. Od tada je prestao pravni osnov po kom je VV smatrana bankom SFRJ, što je za posledicu imalo obustavu svih plaćanja prema inostranim poveriocima na koje se VV obavezala kao agent tadašnjeg Saveznog izvršnog veća, koje je takođe u svom izvornom obliku prestalo da postoji.

Iz nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke, VV je u svojstvu agenta iz svojih sredstava dana 15.11.1990. godine izmirila deo duga AA iznosu od 160.693,75 američkih dolara. Ovo potraživanje je priznato VV, rešenjem Okružnog privrednog suda u Beogradu St br. 207/90 od 09.03.1992. godine a ovaj iznos nije predmet spora. Rešenje Okružnog privrednog suda u Beogradu St br. 207/90 od 09.03.1992. godine je izmenjeno rešenjem Privrednog suda u Beogradu St. 1/2010 od 20.08.2012 godine, tako što su priznata buduća plaćanja glavnice, preneta na Republiku Srbiju u sledećim iznosima: 310.669,79 USD; 1.123.670.665,00 BEF; 35.202.714,15 DKK; 48.231.055,34 DEM;5.385,90 CAD; 1.574.860,17 JPY; 11.193,36 GPB.

Iz nalaza i mišljenja veštaka je utvrđeno da je sve buduće obaveze AA prema inostranim poveriocima preuzela Republika Srbija, da ih uredno izmiruje saglasno ugovorenim uslovima i sporazumima sa Pariskim klubom poverilaca zaključenim između Savezne Vlade SRJ i Vlade Savezne Republike Nemačke od 15.03.2002. godine, Vlade Kraljevine Danske od 09.12.2002. godine i ovlašćene kacelarije iz Brisela od 09.07.2002. godine. VV do donošenja rešenja St. br. 207/90 od 09.03.1992. godine, nije mogla plaćati buduće obaveze AA prema inostranim poveriocima, jer one do tada nisu bile ni dospele. U spisima predmeta priložen je pregled podataka o preuzetim i plaćenim obavezama po osnovu refinansiranih dugova u periodu od 20.09.2002. do 23.03.2015. godine, kao i ostatka duga koji dospeva nakon 23.03.2015. godine u skladu sa međudržavnim sporazumima u pogledu obaveza AA.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je primenom odredbe člana 3. Zakona o regulisanju odnosa između Savezne Republike Jugoslavije i pravnih lica i banaka sa teritorije Savezne Republike Jugoslavije koje su prvobitni dužnici ili garanti prema poveriocima Pariskog i Londonskog kluba i odredbi Zakona o regulisanju odnosa Republike Srbije i banaka u stečaju po osnovu preuzetih inostranih kredita, odnosno zajmova („Službeni glasnik RS“ broj 45 od 31.05.2005. godine), zaključio da je tužbeni zahtev tužioca u celini osnovan. Prema stavu prvostepenog suda VV je bila u neposrednom odnosu sa inostranim poveriocima, ali se ona ne može smatrati poveriocem prvotužene AA za potraživanja koja su prema inostranim poveriocima dospela nakon 25.06.1991. godine, od kada je i prestala da izmiruje obaveze prema inostranim poveriocima. Republika Srbija je preuzela na osnovu dva napred navedena zakona, da izmiruje obaveze prema inostranim poveriocima, i to i čini. Zbog toga su potraživanja prema prvotuženom utvrđena rešenjem Okružnog privrednog suda u Beogradu St br. 207/90 od 09.03.1992. godine u iznosima navedenim u tužbenom zahtevu, prešla na tužioca.

Drugostepeni sud je zaključio sasvim drugačije. Stanovišta je da je potraživanje koje je predmet spora izvorno potraživanje VV utvrđeno rešenjem Okružnog privrednog suda u Beogradu St br. 207/90 od 09.03.1992. godine. S obzirom da se radi o samostalnom potraživanju VV, na njega se ne mogu primeniti odredbe Zakona o regulisanju odnosa između Savezne Republike Jugoslavije i pravnih lica i banaka sa teritorije Savezne Republike Jugoslavije koji su prvobitni dužnici ili garanti prema poveriocima Pariskog i Londonskog kluba, kao ni odredbe Zakona o regulisanju odnosa Republike Srbije i banaka u stečaju po osnovu preuzetih inostranih kredita odnosno zajmova. Nakon što je u stečajnom postupku utvrđeno potraživanje poveriocu, ono može preći na drugoga putem univerzalne ili singularne sukcesije. U konkretnom slučaju drugotuženi je univerzalni sukcesor VV u pogledu spornog potraživanja a Republika Srbija nije singularni sukcesor VV niti je to svojstvo stekla po zakonu. Zbog toga je ovaj sud preinačio prvostepenu presudu i odbio zahtev tužioca u celini.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda, osnovano se u reviziji tužioca ističe da je pobijana drugostepena presuda doneta pogrešnom primenom materijalnog prava.

U postupku je utvrđeno da obaveze prema inostranim poveriocima, nisu izmirivane od strane banaka krajnjih korisnika inostranih kredita, već su to činile samo određene banke među kojima je bila VV, pravni prethodnik drugotuženog, koja je dugove AA izmirivala u skladu sa prvobitnim aranžmanima sa Pariskim i Londonskim klubom poverilaca. VV je istupala komisiono u svoje ime a za račun AA. Veštačenjem je utvrđeno da je deo duga od 160.693, 75 USD VV izmirila u svojstvu agenta iz svojih sredstava i ovaj iznos joj je priznat rešenjem St 207/90 od 09.03.1992. godine i nije predmet tužbenog zahteva. Pored navedenog iznosa, VV je prijavila u postupku stečaja i potraživanja koja je bila u obavezi da ispuni prema inostranim poveriocima prema ugovorenom planu otplate, pa su joj i ta potraživanja rešenjem priznata kao buduća potraživanja prema AA. Međutim, VV je nakon otcepljenja Republike Slovenije prestala da bude banka SFRJ, pa je obustavila plaćanja prema inopoveriocima. Obaveze AA koje su priznate kao potraživanje VV a dospevaju ubuduće, preuzete su od strane Republike Srbije koja ih izmiruje. VV je rešenjem stečajnog suda, priznato potraživanje koje u suštini predstavlja potraživanje inostranih poverilaca što je u toku postupka i nesumnjivo utvrđeno. Utvrđeno je da potraživanje prema inostranim poveriocima ne izmiruje drugotuženi već tužilac, pa je sa tog razloga otpao osnov po kome je pravni prethodnik drugotuženog potraživanje prijavio. Zbog toga se ne može prihvatiti pravni stav drugostepenog suda da je potraživanje VV „izvorno“ potraživanje, koje je rešenjem privrednog suda u Beogradu St 207/90 od 09.03.1992. godine utvrđeno, čiji je pravni sledbenik drugotuženi a ne tužilac Republika Srbija.

Činjenica je da je navedenim rešenjem suda, sporno potraživanje priznato i utvrđeno kao potraživanje poverioca VV koja je bila agent koordinator. Međutim, nakon donošenja rešenja, desile su se okolnosti (prethodno navedene) zbog kojih je VV prestala da bude agent koordinator i obveznik plaćanja prema inopoveriocima i prestala sa plaćanjem. Zbog toga su sva ta potraživanja po osnovu Zakona o regulisanju odnosa između Savezne Republike Jugoslavije i pravnih lica i banaka sa teritorije Savezne Republike Jugoslavije koji su prvobitni dužnici ili garanti prema poveriocima Pariskog i Londonskog kluba, i Zakona o regulisanju odnosa Republike Srbije i banaka u stečaju po osnovu preuzetih inostranih kredita odnosno zajmova, prešla na tužioca.

Stoga je po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo, zbog čega je usvojena revizija tužioca i primenom procesnih ovlašćenja iz člana 416. Stav 1 Zakona o parničnom postupku. Preinačena je pobijana drugostepena presuda tako što je žalba drugotužene BB D.O.O. iz ..., Republika ..., izjavljena protiv presude Privrednog suda u Beogradu P broj 5063/13 od 13.03.2018. godine, odbijena kao neosnovana – stav 1 i 2 izreke.

Tužilac je tražio troškove revizijskog postupka. Troškove nije opredelio po vrsti i visini, što je bio dužan da učini shodno članu 163 Zakona o parničnom postupku. Zbog toga je zahtev odbijen i odlučeno kao u stavu 3 izreke presude.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić