U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Branka Stanića i Tatjane Matković Stefanović, članova veća, u parnici po tužbi tužioca ,,AA“ ..., koga zastupa punomoćnik Srećko Kopilović, advokat iz ..., protiv tuženih: 1. ,,BB“ DOO ..., u stečaju, 2. ,,VV“ DOO ..., čiji je punomoćnik Zoran Ristić, advokat iz ..., 3. ,,GG“ DOO ..., čiji je punomoćnik Aleksandar Ćirić, advokat iz ..., radi utvrđenja ništavosti, vrednost predmeta spora 21.302.560,12 dinara, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 5167/15 od 08.06.2017. godine, u sednici veća održanoj dana 17.10.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca, izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 5167/15 od 08.06.2017. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Privrednog suda u Kraljevu P 794/2014 od 14.05.2015. godine, u stavu I izreke, odbijen je zahtev tužioca da se utvrdi ništavim i da ne proizvodi pravno dejstvo ugovor o prodaji nepokretnosti, zaključen između tuženog prvog reda, kao prodavca i tuženog drugog reda, kao kupca, overen pred Osnovnim sudom u Kruševcu Ov. II br. 1126/2013 od 01.10.2013. godine. U stavu II izreke, odbijen je zahtev tužioca da se utvrdi ništavim član 5. Odluke o osnovanju tuženog trećeg reda od 02.07.2014. godine i da ne proizvodi pravno dejstvo u delu koji se odnosi na upisani i uneti nenovčani ulog u kapital tuženog trećeg reda, koji se odnosi na nepokretnosti upisane u listu nepokretnosti ... KO ...: 1) katastarske parcele ... i ...; 2) pomoćna zgrada-hala, upisana kao zgrada broj 1; 3) pomoćna zgrada-upravna zgrada, upisana kao zgrada broj 2 i 4) pomoćna zgrada- portirnica, upisana kao zgrada broj 3, sve izgrađene na katastarskoj parceli ... . U stavu III izreke, odbijen je zahtev tužioca kojim je tražio da se prvotuženi obaveže na povraćaj primljenog po osnovu ništavog ugovora, odnosno da se obaveže da vrati primljenu kupoprodajnu cenu u iznosu od 21.302.560,12 dinara. Stavom IV izreke, odbijen je zahtev tužioca da se tuženi drugog i trećeg reda obavežu na vraćanje primljenog po osnovu ništavog ugovora, odnosno ništavog člana 5. Odluke o osnivanju tuženog trećeg reda, odnosno da vrate primljene nepokretnosti upisane u listu nepokretnosti ... KO ..., bliže opisane u stavu III izreke. U stavu V izreke, obavezan je tužilac da tuženom drugog reda naknadi troškove postupka u iznosu od 115.500,00 dinara, sa opredeljenom zateznom kamatom. U stavu VI izreke, tužilac je obavezan da tuženom trećeg reda naknadi troškove postupka u iznosu od 76.500,00 dinara.

Privredni apelacioni sud, kao drugostepeni, presudom Pž 5167/15 od 08.06.2017. godine, odbija kao neosnovanu žalbu tuženog i potvrđuje navedenu prvostepenu presudu.

Protiv presude drugostepenog suda, tužilac je, preko punomoćnika, izjavio blagovremenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 55/14) i našao da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, u stečajnom postupku tuženog prvog reda oglašene su dve prodaje spornih nepokretnosti, metodom javnog prikupljanja ponuda. U pitanju su nepokretnsti upisane u listu nepokretnosti ... KO ...: 1) katastarske parcele ... i ...; 2) pomoćna zgrada-hala, upisana kao zgrada broj 1; 3) pomoćna zgrada-upravna zgrada, upisana kao zgrada broj 2 i 4) pomoćna zgrada- portirnica, upisana kao zgrada broj 3, sve izgrađene na katastarskoj parceli ... . Oglašene prodaje su proglašene neuspelim. U postupku po trećoj oglašenoj prodaji imovine, metodom javnog prikupljanja ponuda, prispela je ponuda tuženog drugog reda, koja je bila niža od 50% u odnosu na procenjenu vrednost predmeta prodaje. Za prihvatanje ove ponude saglasnost je dao odbor poverilaca. Shodno tome, dana 01.10.2013. godine, zaključen je ugovor o prodaji predmetnih nepokretnosti sa tuženim drugog reda. Smatrajući da je ugovor o prodaji nepokretnosti zaključen protivno odredbama stečajnog zakona, tužilac je opredelio zahtev za utvrđenje njegove ništavosti. Pritom, po zaključenom ugovoru o prodaji, nepokretnosti koje su bile predmet prodaje navedenim ugovorom, unete su kao osnivački ulog u kapital tuženog trećeg reda. Zbog toga je tužilac tražio i utvrđenje ništavosti člana 5. osnivačkog akta tuženog trećeg reda, kojim su navedene nepokretnosti unete kao nenovčani osnivački ulog. Na kraju, opredeljen je i zahtev da se sporne nepokretnosti vrate u stečajnu masu tuženog prvog reda.

Na temelju ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud odbija tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti ugovora o prodaji nepokretnosti u stečajnom postupku od 01.10.2013. godine. Odbijen je i zahtev za utvrđenje ništavosti člana 5. osnivačkog akta tuženog trećeg reda, kojim su navedene nepokretnosti unete kao nenovčani osnivački ulog, kao i zahtev da se sporne nepokretnosti vrate u stečajnu masu tuženog prvog reda.

Drugostepeni sud odbija kao neosnovanu žalbu tužioca i potvrđuje prvostepenu presudu. Stanovište je drugostepenog suda da je postupak prodaje spornih nepokretnosti organizovan i sproveden u skladu sa odredbama Zakona o stečaju. Zbog toga je zahtev za utvrđenje ništavosti zaključenog ugovora o prodaji nepokretnosti u stečajnom postupku od 01.10.2013. godine, pravno neosnovan. U tom smislu, dalje sledi i neosnovanost zahteva za utvrđenje naknadnog raspolaganja nepokretnostima, njihovim ulaganjem u osnivački kapital tuženog trećeg reda.

Razmatrajući osnovanost revizijskih navoda, Vrhovni kasacioni sud, staje na stanovište da nižestepeni sudovi svoje odluke nisu zasnovali na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Prodaja imovine stečajnog dužnika, kao i prodaja stečajnog dužnika kao pravnog lica, može sprovesti isključivo na jedan od zakonom propisanih načina unovčenja. Shodno članu 132. Zakona o stečaju, prodaja se vrši javnim nadmetanjem, javnim prikupljanjem ponuda ili neposrednom pogodbom. Stečajni upravnik je u obavezi i da postupak unovčenja imovine stečajnog dužnika sprovede u skladu sa nacionalnim standardima za upravljanje stečajnom masom (Nacionalni standard br. 5 - Pravilnika o utvrđenju nacionalnih standarda za upravljanje stečajnom masom). U skladu sa odabranim metodom, prodaja imovine stečajnog dužnika se realizuje zaključenjem posebnog ugovora. Međutim, zaključeni ugovor u stečajnom postupku ne predstavlja pravni osnov putem kojeg kupac stiče pravo svojine na kupljenoj imovini. Na to upućuje odredba člana 133. stav 12. Zakona o stečaju (Sl. glasnik RS, br. 104/2009 i 99/2011), koji se u konkretnom slučaju primenjuje. Njome je propisano da kad kupac isplati cenu, na kupca se prenosi pravo svojine na kupljenoj imovini bez obzira na ranije upise i bez tereta, kao i bez ikakvih obaveza nastalih pre izvršene kupoprodaje, uključujući i poreske obaveze i obaveze prema privrednim subjektima pružaocima usluga od opšteg interesa koje se odnose na kupljenu imovinu. Stečajni sudija će rešenjem konstatovati da je prodaja izvršena i naložiti po pravnosnažnosti rešenja odgovarajućem registru upis prava svojine i brisanje tereta nastalih pre izvršene prodaje, odnosno upis drugih prava stečenih prodajom. Iz navedene zakonske odredbe sledi da se prenos prava svojine na prodatoj imovini u stečajnom postupku može realizovati samo po pravnosnažnom rešenju stečajnog sudije, kojim je konstatovano da je prodaja imovine izvršena i određen upis prava svojine u odgovarajućem registru. Zaključeni ugovor ima samo dokaznu snagu o uslovima pod kojima je otuđenje izvršeno.

Na temelju iznete pravne argumentacije sledi da prodaja imovine stečajnog dužnika nije utemeljena na ugovoru o njenom otuđenju, već u pravnosnažnom rešenju stečajnog sudije kojim se konstatuje da je prodaja izvršena i nalaže upis prava svojine u korist kupca u odgovarajući registar. U tom smislu, nasuprot navodima revidenta, izvršena prodaja imovine se ne može pravnovaljano osporavati pokretanjem parničnog postupka za utvrđenje ništavosti zaključenog ugovora o prodaji. Za takvu tužbu nema osnova jer zaključeni ugovor o prodaji imovine nije pravni posao koji predstavlja osnov otuđenja imovine stečajnog dužnika. Pravni osnov otuđenja predstavlja pravnosnažno rešenje stečajnog sudije o konstataciji izvršene prodaja i određivanju upisa prava svojine u odgovarajući registar.

Međutim, nemogućnost utvrđenja apsolutne ništavosti ugovora o prodaji imovine stečajnog dužnika u parničnom postupku ne znači i da su učesnici u postupku prodaje, odnosno druga zainteresovana lica, lišena svake mogućnosti osporavanja njene zakonitosti. Naprotiv. Takva mogućnost postoji, a realizuje se prema pravilima stečajnog postupka, izjavljivanjem žalbe na rešenje stečajnog sudije kojim se konstatuje da je prodaja imovine stečajnog dužnika izvršena i određen upis prava svojine u korist njenog kupca. To je pravni put kojim bi revidentu bilo omogućeno odlučivanje o spornostima povodom sastava odbora poverilaca stečajnog dužnika i pravilnosti izvršene prodaje njegove imovine, na koje revizijom neosnovano ukazuje.

Na osnovu iznetih razloga, Vrhovni kasacioni sud zaključuje da izneti revizijski navodi u pogledu osporavanja odluka nižestepenih sudova o nepostojanju uslova za utvrđenje ništavim predmetnog ugovora o prodaji imovine stečajnog dužnika, nemaju utemeljene u pozitivnopravnim propisima. U tom smislu, neosnovan je i zahtev tuženog kojim je osporavao dalje raspolaganje nepokretnostima, njihovim ulaganjem u kapital tuženog trećeg reda.

Otuda je revizijski sud, primenom odredbe člana 414. Zakona o parničnom postupku, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

dr Dragiša B. Slijepčević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić