U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Branka Stanića, predsednika veća, Tatjane Miljuš i Jasmine Stamenković, članova veća, u parnici po tužbi tužilaca 1. AA DD ...– u stečaju, Republika ..., čiji je zakonski zastupnik BB stečajni upravnik, čiji su pnomoćnici Zoran Ristić, advokat u ..., Dragan Blagojević i Miloš Ristić advokati u ..., 2. STEČAJNA MASA DEONIČKO DRUŠTVO SA PO TEKSTILNA INDUSTRIJA FARBARA Čonoplja – u stečaju, čiji je zakonski zastupnik Agencija za licenciranje stečajnih upravnika, čiji su punomoćnici Dragan Blagojević i Miloš Ristić, advokati u ... . 3. STEČAJNA MASA AKCIONARSKO DRUŠTVO DUNAV ZA PROIZVODNJU TEKSTILNIH I AMBALAŽNIH PROIZVODA Čelarevo – u stečaju, čiji je zakonski zastupnik Agencija za licenciranje stečajnih upravnika, čiji je punomoćnik Zoran Ristić advokat u ..., protiv tuženih 1. DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU ZA POSREDOVANJE I PROMET CONET Novi Beograd – u stečaju, čiji je punomoćnik Nebojša Janković, advokat u ..., 2. VV iz ..., ul. ... br. ..., 3. AKCIONARSKOG DRUŠTVA NLB BANKA Beograd, čiji su ponomoćnici Aleksandar Petrović i Branislav D. Glogonjac, advokati u ..., 4. GG iz ..., radi utvrđenja potraživanja, isplate i naknade štete, odlučujući o revizijama tužilaca izjavljenim protiv presude Privrednog Apelacionog suda 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine, o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljene rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine i o reviziji tuženog AKCIONARSKO DRUŠTVO NLB BANKA Beograd, izjavljenoj protiv presude Privrednog Apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljene rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine, u sednici veća održanoj 24. februara 2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE revizija tužioca AA DD ... – u stečaju, Republika ... izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine u stavu IV izreke kojim je odbijena žalba tužioca i potvrđena presuda Privrednog suda u Novom Sadu P 4341/2010 od 22.04.2013. godine u 6. stavu izreke, kao neosnovana.

ODBACUJE SE revizija tužioca AA DD ... – u stečaju, Republika ... izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine u stavu IV izreke kojim je odbijena žalba tužioca i potvrđena presuda Privrednog suda u Novom Sadu P 4341/2010 od 22.04.2013. godine u 9. i 11. stavu izreke, kao nedozvoljena.

ODBACUJE SE revizija tužioca STEČAJNA MASA DEONIČKO DRUŠTVO SA PO TEKSTILNA INDUSTRIJA FARBARA Čonoplja – u stečaju i tužioca STEČAJNA MASA AKCIONARSKO DRUŠTVO DUNAV ZA PROIZVODNJU TEKSTILNIH I AMBALAŽNIH PROIZVODA Čelarevo – u stečaju izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine, kao neblagovremena.

ODBIJA SE revizija tužioca Stečajna masa Akcionarsko društvo Dunav za proizvodnju tekstilnih i ambalažnih proizvoda Čelarevo – u stečaju izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljene rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine, kao neosnovana.

ODBIJA SE revizija tuženog Akcionarsko društvo NLB BANKA Beograd izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljene rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine, kao neosnovana.

ODBACUJE SE revizija tužioca AA DD ... – u stečaju, Republika ... izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljene rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine u delu odluke o troškovima postupka, kao nedozvoljena.

ODBACUJE SE revizija tužioca Stečajna masa Deoničko društvo sa PO Tekstilna industrija Farbara Čonoplja – u stečaju izjavljena protiv presude Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljene rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine u delu odluke o tužbenom zahtevu za kamate i odluke o troškovima postupka, kao nedozvoljena.

ODBIJAJU SE zahtevi tužilaca i trećetuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Privredni sud u Novom Sadu je doneo presudu P 1422/2019 dana 16.04.2019. godine kojom je u 1. stavu izreke odbacio tužbu Dunav AD - u stečaju Čelarevo (trećetužilac) u delu kojim traži da sud oglasi ništavom izjavu o preboju prema ovom tužiocu od strane tuženog CONET DOO - u stečaju Beograd (prvotuženi) od 02.11.2006. godine, kojom se prebijaju potraživanja po osnovu kredita pravnog prethodnika tuženog AD NLB BANKA Beograd (trećetuženog) prema tom tužiocu sa potraživanjem istog tužioca prema prvotuženom iz osnova izvoza robe tog tužioca u ...; u 2. stavu izreke odbio je tužbeni zahtev AA dd - u stečaju ... (prvotužilac), Akcionarskog društva sa p.o. Tekstilna industrija Farbara - u stečaju Čonoplja (drugotužilac) i Akcionarskog društva za proizvodnju tekstilnih i ambalažnih proizvoda Dunav - u stečaju Čelarevo (trećetužilac), da sud oglasi ništavim ugovor o ustupanju potraživanja zaključen 29.12.2006. godine pravnog prethodnika trećetuženog – NLB Continental banka AD Novi Sad i prvotuženog kao i pravne posledice tog ugovora; u 3. stavu odbio je tužbeni zahtev prvotužioca da se obavežu drugotuženi VV i trećetuženi da solidarno tom tužiocu isplate iznos od 356.021,26 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou počev od 18.06.2006. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti kod NBS na dan isplate, kao i iznos od 719.654,00 dinara koji je u postupku P 4391/2015 Privrednog suda u Beogradu utvrđen kao iznos troškova postupka, kao i zahtev da mu naknade troškove ovog postupka; u 4. stavu izreke odbio je tužbene zahteve drugotužioca, kojim traži da sud utvrdi njegovo pravo na izlučenje obveznica Iračke centralne banke ISIN kod ... u iznosu od 111.137,76 USD sa kamatom od 5,9% godišnje počev od 01.07.2010. godine do isplate, da odredi izlučenje navedenih obveznica i naloži prvotuženom da u stečajnu masu drugotužioca preda navedene obveznice, te da obaveže drugotuženog i trećetuženog da drugotužiocu isplate iznos od 111.137,76 USD sa pripadajućom kamatom od 5,9% godišnje počev od 01.07.2010. godine do isplate u dinarskoj protivvrednosti po najpovoljnijem kursu NBS na dan isplate, te da mu naknade troškove postupka; u 5. stavu izreke odbio je tužbeni zahtev trećetužioca, kojim traži da sud utvrdi njegovo potraživanje prema prvotuženom u iznosu od 797.291,20 USD sa domicilnom kamatom počev od 01.01.2006. godine do isplate i u iznosu od 898.095,67 USD sa kamatom od 5,9% godišnje počev od 01.01.2006. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, kao i eventualni zahtev istog tužioca da sud utvrdi njegovo potraživanje prema prvotuženom od 190.990.226,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 07.10.2013. godine do isplate i tužbeni zahtev istog tužioca kojim traži da sud oglasi ništavim Ugovor o ustupanju potraživanja od 19.10.2006. godine i Aneks tog ugovora od 30.10.2006. godine, koji su zaključeni između pravnog prethodnika trećetuženog i prvotuženog, čiji je predmet prenos potraživanja koji je trećetužena imala prema trećetužiocu u iznosu od 36.630.543,78 dinara na prvotuženog, i da ovim tuženima naloži da trećetužiocu isplate iznos od 797.291,20 USD sa domicilnom kamatom od 01.01.2006. godžine do isplate i iznos od 898.95,67 USD sa kamatom od 5,9% godišnje počev od 01.01.2006. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate i zahtev da tom tužiocu solidarno naknade troškove postupka; u 6. stavu izreke naložio je tužiocima da solidarno naknade troškove postupka prvotuženom u iznosu od 4.235.200,00 dinara i trećetuženom u iznosu od 3.616.200,00 dinara.

Privredni Apelacioni sud je doneo presudu 2Pž 4500/19 dana 14.11.2019. godine, koju je ispravio rešenjem 2Pž 4500/19 od 18.11.2020. godine, kojom je u I stavu izreke odbio žalbe tužilaca i potvrdio presudu Privrednog suda u Novom Sadu P1 422/2019 u 1. stavu, u 3. stavu u delu u kojem je odbijen tužbeni zahtev prvotužioca da se drugotuženi VV iz ... obaveže da prvotužiocu solidarno sa trećetuženim isplati iznos od 356.021,26 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou počev od 18.06.2006. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate i da mu drugotuženi i trećetuženi solidarno isplate iznos od 719.654,00 dinara koji je u postupku P 4391/2015 Privrednog suda u Beogradu utvrđen za iznos troškova, u delu stava 4. kojim je odbijen tužbeni zahtev drugotužioca da se utvrdi njegovo pravo na izlučenje obveznica Iračke centralne banke ISIN kod ... u iznosu od 111.137,76 USD sa pripadajućom kamatom od 5,9% na godišnjem nivou počev od 01.07.2010. godine do isplate i odredi izlučenje navedenih obveznica iz stečajne mase prvotuženog, da naloži drugotuženom da drugotužiocu isplati iznos od 111.137,36 USD sa kamatom od 5,9% na godišnjem nivou počev od 01.07.2010. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, kao i u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev u odnosu na NLB BANKU AD Beograd preko iznosa na koji je navedena banka obavezana u stavu II ove presude, i u stavu 5 prvostepene presude; u II stavu izreke preinačio je presudu Privrednog suda u Novom Sadu P 1422/2019 od 25.07.2019. godine u 2. stavu, u delu 3. stava kojim je odbijen tužbeni zahtev prvotužioca da se trećetuženi obaveže da solidarno sa drugotuženim isplati iznos od 356.021,26 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou počev od 18.06.2006. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, u delu stava 4. kojim je odbijen tužbeni zahtev drugotužioca da se obaveže trećetuženi da mu isplati iznos od 111.137,36 USD sa pripadajućom kamatom od 5,9% na godišnjem nivou počev od 01.07.2010. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, i u stavu 6. i presudio tako što je usvojio tužbeni zahtev prvotužioca, drugotužioca i trećetužioca, utvrdio da je Ugovor o ustupanju potraživanja zaključen 29.12.2006. godine između prvotuženog i trećetuženog - ništav, što su tuženi dužni da priznaju i trpe, obavezao trećetuženog da prvotužiocu plati iznos od 356.021,26 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou počev od 18.06.2006. godine do isplate kao solidarni dužnik sa prvotuženim po presudi Privrednog suda u Beogradu P 4391/15 od 13.12.2016. godine, i obavezao trećetuženog da drugotužiocu plati iznos od 11.198.650,69 dinara kao solidarni dužnik sa prvotuženim po rešenju Privrednog suda u Beogradu St. 98/13 od 31.01.2014. godine, i odredio da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Protiv navedene pravnosnažne drugostepene presude je dozvoljenu i blagovremenu reviziju izjavio trećetuženi NLB BANKA AD Beograd, kojom presudu pobija zbog bitne povrede parničnog postupka iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku učinjene pred drugostepenim sudom, zbog prekoračenja tužbenog zahteva učinjenog pred drugostepenim sudom i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Reviziju su protiv pravnosnažne drugostepene presude 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine izjavili i tužioci. Prvotužilac i trećetužilac blagovremenom revizijom pobijaju pravnosnažnu drugostepenu presudu 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine pozivom na sve razloge predviđene odredbama člana 407. Zakona o parničnom postupku. Prvotužilac pobija odluku o troškovima postupka, navodeći da je uspeo u celosti u svom glavnom zahtevu prema prvotuženom i trećetuženom. Drugotužilac revizijom traži da se drugostepena presuda preinači i drugotužiocu usvoji tužbeni zahtev u celosti, konkretno u delu za kamatu od 5,9% godišnje na iznos od 111.137,36 USD ili na iznos od 11.198.650,69 dinara od 01.07.2010. godine do isplate. Revizija prvotužioca i drugotužioca izjavljena protiv pravnosnažne presude Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine u delu kojim je odlučeno o tužbenom zahtevu za kamate i o troškovima postupka je nedozvoljena. Prema odredbi člana 28. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br 72/2011 … i 18/2020), kada je za pravo na izjavljivanje revizije merodavna vrednost predmeta spora, kao vrednost predmeta spora uzima se samo vrednost glavnog zahteva, a kamate, kao i ostala sporedna traženja, kao i troškovi postupka, ne uzimaju se u obzir ako ne čine glavni zahtev. U konkretnom slučaju, zahtev drugotužioca za kamate ne čini glavni zahtev, već sporedno traženje uz zahtev za glavni dug od 111.137,36 USD ili za 11.198.650,69 dinara. Revizija je dozvoljena u privrednim sporovima kada vrednost predmeta spora pobijanog dela pravnosnažne presude ne prelazi dinarsku protivvredost od 100.000 evra po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan podnošenja tužbe (član 485. ZPP). Kako se zahtev za kamate i za troškove postupka ne uzima za vrednost predmeta spora, to nije od značaja za revizijski cenzus i sledom toga revizija kojom se pobija odluka o zahtevu za kamate nije dozvoljena. Zato je revizija prvotužioca i drugotužioca odbačena, kao nedozvoljena, primenom odredaba člana 410. stav 1. i stav 2. tačka 5. i člana 485. navedenog Zakona o parničnom postupku.

Po revizijama trećetuženog i trećetužioca, revizijski sud je ispitao pobijanu drugostepenu presudu Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine ispravljenu rešenjem 2Pž 450019 od 18.11.2020. godine, po odredbama člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/2011….18/2020).

Prvotužilac je izjavio i reviziju protiv presude Privrednog apelacionog suda 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine, u odnosu na odluku u IV stavu izreke kojom je odbijena žalba tužioca i potvrđena presuda Privrednog suda u Novom Sadu P 4341/2020 od 22.04.2013. godine, u stavu VI, IX i stavu XI izreke te presude.

Presudom Privrednog suda u Novom Sadu P 4341/2010 od 22.04.2013. godine u 6. stavu izreke je u odnosu na tuženu GG iz ... (četvrtotužena) odbijen tužbeni zahtev opisan pod tačkom 4. izreke iste presude, a to je da se po tužbenom zahtevu prvotužioca obaveže da prvotužiocu isplati iznos od 757.489,62 USD sa kamatom od 5,9% na godišnjem nivou počev od 01.01.2006. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvredosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, i da tom tužiocu isplati na ime troškova parničnog postupka u predmetu Privrednog suda u Novom Sadu iznos od 1.184.400,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 07.11.2012. godine do isplate i da se utvrdi da je ništav Ugovor o ustupanju potraživanja zaključen 29.12.3006. godine između pravnog prethodnika NLB BANKE AD Beograd i prvotuženog, i pravne posledice tog ugovora. U stavu 9. prvostepene presude odbijen je u odnosu na GG tužbeni zahtev opisan pod tačkom 8. izreke, a to je tužbeni zahtev drugotužioca da se naloži isplata tom tužiocu iznosa od 111.137,36 USD sa kamatom od 5,9% na godišnjem nivou počev od 15.07.2010.godine do isplate u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate . U stavu 11. izreke prvostepene presude odbijen je u odnosu na tuženu GG tužbeni zahtev opisan pod tačkom 10. prvostepene presude, a to je tužbeni zahtev trećetužioca, da se utvrdi da je ništav Ugovor o ustupanju potraživanja od 19.10.2006. godine i aneks tog ugovora od 30.10.2006. godine, da je ništava izjava o preboju prema trećetužiocu od strane prvotuženog i naloži isplata novčanog iznosa trećetužiocu. Navedenom drugostepenom presudom naloženo je tužiocima da tuženoj GG solidarno naknade troškove parničnog postupka u iznosu od 274.500,00 dinara.

Prema iznetom, izjavljena revizija prvotužioca, AA DD ... - u stečaju, dozvoljena je protiv pobijane pravnosnažne drugostepene presude u delu stava IV izreke, kojim je odlučeno o žalbi prvotužioca protiv prvostepene presude u 6. stavu izreke, i u tom stavu potvrđena prvostepena presuda o tužbenom zahtevu tog tužioca protiv tužene GG. U preostalom delu revizija prvotužioca protiv presude Privrednog apelacionog suda 3.Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine je nedozvoljena, u smislu člana 401. stav 2. tačka 4. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br, 125/04 i 111/09) koji se u tom postupku primenjuje po odredbama člana 506. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br, 72/2011..18/2020), jer prvotužilac nema pravni interes da podnese reviziju protiv presude u odnosu na GG po tužbenom zahtevu drugih tužilaca. Zato je u tom delu revizija prvotužioca protiv navedene presude odbačena, po odredbi člana 404. u vezi člana 401. stav 2. tačka 4. navedenog Zakona o parničnom postupku.

Odbačena je revizija drugotužioca i trećetužioca koju su izjavili protiv presude 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine podneskom od 27.01.2020. godine, uz reviziju protiv presude Privrednog apelacionog suda Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine, na način što su naveli da traže da se u odbijajućem delu presuda PŽ 9527/13 preinači i naloži tuženoj GG da solidarno sa trećetuženim i prvotuženim plati utužene iznose drugotužiocu i trećetužiocu. Punomoćnik tuženih je primio presudu 3Pž 9527/13 dana 18.12.2014. godine, te je na navedeni način neblagovremeno podneo reviziju protiv iste, tek 27.01.2020. godine. Revizija je odbačena primenom člana 404. i člana 394. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 125/14 i 111/2009)

Prvotužilac dozvoljenom revizijom pobija drugostepenu presudu u delu stava IV kojim je potvrđena prvostepena presuda u 6. stavu izreke zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka učinjene pred drugostepenim sudom, navodima da se drugostepeni sud nije upustio u navode žalbe prvotužioca, a dato obrazloženje smatra nedovoljnim za ocenu drugostepene presude, i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Revizijski sud je ispitao pobijanu presudu po odredbama člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 125/04 i 111/09) koji se primenjivao u postupku u kom je doneta pobijana drugostepena presuda i zaključio da je presuda doneta bez bitnih povreda odredaba parničnog postupka na koje revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, iz člana 361. stav 2. tačka 9. Zakona o parničnom postupku, a da navodi revizije o bitnim povredama odredaba parničnog postupka učinjenim pred drugostepenim sudom ne stoje. Drugostepeni sud je izrazio stav da žalbeni navodi tužioca ne utiču na pravilnost drugostepene presude o tužbenom zahtevu u odnosu na tuženu GG, jer je prvostepeni sud pravilno odbio tužbeni zahtev s obzirom da nije dokazana odgovornost tužene za štetu, kao i da je neosnovan zahtev za utvrđivanje ništavosti ugovora u odnosu na istu tuženu budući da ona nije ugovorna strana. Prema odredbama Zakona o parničnom postupku iz člana 382. stav 1. Zakona o parničnom postupku, drugostepeni sud treba da oceni žalbene navode od značaja, o čemu drugostepena presuda sadrži dovoljne razloge. Sa iznetog nema bitne povrede odredaba parničnog postupka kako to tužilac smatra a koja bi bila od značaja za pravilnost odluke o tužbenom zahtevu prvotužioca u odnosu na tuženu GG.

Prvotužilac u reviziji ističe razloge za odgovornost tužene GG za štetu koju tužilac trpi zbog nemogućnosti namirenja iz imovine prvotuženog privrednog društva, čiji je direktor tužena bila, u tome da je dolozno i nesavesno donela odluke kojima je prekršila svoje obaveze prema imovini tog društva i kojima je prekršila obaveze prema klijentima društva, pri tom prekoračujući granice svojih ovlašćenja, radi oštećenja poverilaca i umanjenja imovine društva i suprotno interesima društva čiji je bila direktor, što je dovelo do smanjenja imovine društva, pokretanja postupka likvidacije i na kraju do otvaranja stečaja koji se sprovodi bankrotstvom tog društva. Pritom, revident navodi odluke koje je tužena donosila u svojstvu direktora privrednog društva prvotuženog. Revident smatra da, iako poveriocima nije dato direktno pravo da na odgovornost pozivaju zakonske zastupnike i odgovorna lica, njima to pravo pripada kao izvedeno iz prava samog privrednog društva. Ovo stoga što to pravo pripada društvu kao imovinsko pravo na kojem je moguće izvršenje, te jednako pripada poveriocima privrednog društva koje iz njegove imovine nisu uspeli da se namire, kao i bilo koje drugo imovinsko pravo na kojem je moguće izvršenje.

Trećetuženi, NLB Banka AD Beograd, pobija drugostepenu presudu Privrednog apelacionog suda 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine u II stavu zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka učinjene pred drugostepenim sudom iz člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/2011…i 18/2020), zbog prekoračenja tužbenog zahteva od strane drugostepenog suda i zbog pogrešne primene materijalnog prava. Pobijanim delom je preinačena prvostepena presuda i presuđen tako što je usvojen tužbeni zahtev sva tri tužioca i utvrđeno da je Ugovor o ustupanju potraživanja zaključen 29.12.2006. godine između prvotuženog i trećetuženog ništav, i obavezan trećetuženi da prvotužiocu plati iznos od 356.021,26 USD sa domicilnom kamatom od 5%na godišnjem nivou počev od 18.06.2006. godine do isplate, u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate, kao solidarni dužnik sa prvotuženim po presudi Privrednog suda u Beogradu P 4391/15 od 13.12.2016. godine, i obavezan je trećetuženi da drugotužiocu plati iznos od 11.198.650,69 dinara kao solidarni dužnik sa prvotuženim po rešenju Privrednog suda u Beogradu St 98/13 od 31.01.2014. godine, i odlučeno da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Ovaj revident osporava stranačku sposobnost i time i aktivnu legitimaciju prvotužioca, navodima da nije dokazano da je na prvotužioca predmetno potraživanje prešlo kroz postupke stečaja (ukupno tri) i da su rezervisana sredstva za vođenje ove parnice. Revident ističe da je drugostepeni sud pogrešno zauzeo suprotno shvatanje od izraženog u prvobitnoj ukidajućoj presudi istog suda, da je nakon brisanja pravnog lica iz registra 2008. godine, po zaključenju stečajnog postupka, prvotužilac AA preuzela sva prava i obaveze kao univerzalni sukcesor iza ... tekstilne industrije ..., i da iz toga sledi da je ista pravni sledbenik u nedovršenim postupcima. U suštini osporava pravilnost zaključka o univerzalnoj sukcesiji stečajne mase iza privrednog društva brisanog nakon okončanja stečaja. U tom delu drugostepenu presudu pobija isticanjem bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1., u vezi sa članom 374. stav 2. tačka 12. Zakona o parničnom postupku. Smatra da stečajna masa ne može biti sukcesor u postupku koji je započet pred sudom 2010.godine, kada je stečajni dužnik brisan iz registra 2008. godine. Smatra relevantnim da se nad privrednim društvom tri puta vodio postupak stečaja i da bi odluku o sukcesiji u pravima trebalo doneti na osnovu utvrđenja da li je u prvom postupku stečaja predmet prodaje u okviru privrednog društva bilo i predmetno potraživanje, što u ovom postupku prvotužilac nije dokazao. Zatim je tužilac trebalo da dokaže da je u drugom po redu sprovedenom stečajnom postupku, otvorenom 26.11.1996. godine, kroz odobrenu prisilnu nagodbu nakon koje je obustavljen stečaj predmetno potraživanje ostalo kao imovina tog tužioca, zatim da dokaže da je predmetno potraživanje bilo evidentirano kao potraživanje stečajnog dužnika u početnom ekonomskom izveštaju u stečajnom postupku otvorenom 02.05.2002. godine i da isto nije otuđeno u toku trajanja stečaja, kao i da su rezervisana sredstva za vođenje ovog postupka, shodno odredbama Stečajnog zakona Republike ... objavljenog u Narodnim novinama 44/96. Kako to nije utvrđeno, smatra da drugostepeni sud nije imao osnova da zaključi da je AA, prvotužilac, univerzalni sukcesor u pravima AA1 ... . Osporava da AA i dalje postoji.

Ovim povodom revizijski sud ukazuje na odredbe Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/2011… 18/2020) o dokazivanju. Prema odredbama člana 7. stranke su dužne da iznesu sve činjenice na kojima zasnivaju svoje zahteve i da predlože dokaze kojima se utvrđuju te činjenice, a prema odredbama člana 228. stranka je dužna da iznese činjenice i predloži dokaze na kojima zasniva svoj zahtev ili kojim osporava navode i dokaze protivnika. Kada je prvotužilac u postupku dokazao osnove potraživanja privrednog društva AA1 ..., koje potiče iz odnosa između tog privrednog društva i pravnog prethodnika prvotuženog povodom izvoza robe tog privrednog društva u ..., uz istupanje prema kupcima od strane pravnog prethodnika prvotuženog, tada je na trećetuženom teret iznošenja i dokazivanja činjenica na osnovu kojih bi takvo potraživanje prestalo za privredno društvo AA1 ... i to po osnovu bilo koje činjenice do trenutka kada je to društvo prestalo da postoji, kao posledica okončanja postupka stečaja i brisanja iz registra pravnih subjekata 2008. godine. Revident nije dokazao činjenice da je u postupku stečaja St 74/91 predmetno potraživanje izdvojeno, te da nije procenjeno u prodaji privrednog društva kao pravnog lica u tom postupku stečaja, te dalje, da je na konkretan način u postupku stečaja koji se nad privrednim društvom vodio pod St 31/96, na osnovu činjenice odobrenja prisilne nagodbe, ili njene sadržine predmetno potraživanje privrednog društva prestalo. Stoga su navodi revizije zasnovani na obrnutoj konstrukciji od Zakona o parničnom postupku o dokazivanju bitnih činjenica za odluku o predmetu spora. Dakle, kad je tužilac dokazao da je predmetno potraživanje iz navedenog pravnog odnosa između AA1 ... i prvotuženog nastalo, tada je na tuženima, konkretno na revidentu koji osporava da je to potraživanje i dalje postojalo u imovini privrednog društva, da istakne konkretne činjenice na osnovu kojih tvrdi da je to potraživanje prestalo, i ako su te činjenice sporne da o njima pruži dokaz. Kako je to izostalo, to su neutemeljeni revizijski navodi kojima se indicira mogućnost da je potraživanje na strani privrednog društva prestalo i da nije više postojalo u trenutku kada je nad privrednim društvom konačno zaključen postupak stečaja i ono brisano iz registra pravnih lica.

Neosnovano je osporavanje egzistencije AA, kao procesnog subjekta. Revident neosnovano osporava da AA i dalje postoji, i pored sadržine rešenja od 23.10.2009. godine kojim je određen nastavak postupka stečaja St 76/01 Trgovinskog suda u Zagrebu u odnosu na AA, a bez dokazivanja kada je stečajna masa prestala da postoji i na osnovu koje činjenice.

Što se tiče prelaska potraživanja na AA, drugostepeni sud je pravilno izveo zaključak da prema utvrđenim činjenicama potraživanje jeste u stečajnoj masi privrednog društva koje je prestalo da postoji u stečaju. To proizilazi iz odredaba Stečajnog zakona Republike ... („Narodne novine“ 44/96…82/06) člana 199. stav 4. prema kojem se u ime i za račun stečajne mase nakon zaključenja stečaja mogu voditi sporovi radi prikupljanja imovine koja u nju ulazi, ako tim zakonom nije drukčije određeno, dok prema članu 67. stav 1. tog zakona stečajna masa obuhvata celokupnu imovinu dužnika u vreme otvaranja stečajnog postupka i imovinu koju on stekne tokom stečajnog postupka.

To su razlozi zbog kojih revizijski sud smatra da su razlozi revizije o bitnoj povredi odredaba parničnog postupka zbog nedostatka legitimacije prvotužioca neosnovani.

Ne stoji ni prigovor prekoračenja tužbenog zahteva od strane drugostepenog suda, u smislu člana 417. Zakona o parničnom postupku. Tužbeni zahtevi su postavljeni prema turećetuženom bez zahteva za njegovim solidarnim obavezivanjem. Međutim, drugostepeni sud je ovlašćen da tako odredi obavezu trećetuženog primenom materijalnog prava. Time se upravo izbegava kumuliranje potraživanja u odnosu na koje je trećetuženi solidarni dužnik. Nema prekoračenja tužbenog zahteva od strane drugostepenog suda ni u drugom smislu kako to revident ističe, da je solidarnu obavezu trećetuženog utvrdio u iznosu drugačijem od iznosa potraživanja prema prvotuženom. To nije tačno, jer je drugostepeni sud odlučio o onom zahtevu prema trećetuženom koji je postavljen i o kome je odlučeno prvostepenom presudom, te nema prekoračenja u smislu odredbe člana 417. ZPP.

Pravilnost primene materijalnog prava trećetuženi osporava isticanjem da iz činjenica utvrđenih u postupku ne proizlazi ništavost ugovora od 29.12.2006. godine, prema odredbama Zakona o obligacionim odnosiima i Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Osporava pravni osnov obavezivanja trećetuženog na ispunjenje novčane obaveze solidarno sa prvotuženim, i visinu obaveze na glavni dug i kamate, i valutu obaveze prema prvotužiocu.

Trećetužilac, Stečajna masa Akcionarsko društvo Dunav za proizvodnju tekstilnih i ambalažnih proizvoda Čelarevo – u stečaju, za bitnu povredu odredaba parničnog postupka ističe da je drugostepeni sud permutovao iznose usaglašenog i neusaglašenog duga za izvezenu robu trećetužioca. Međutim, revizijski sud to ne smatra bitnom povredom u smislu člana 374. stav 1. Zakona o parničnom postupku, jer nije od značaja za pravilnost odluke o tužbenom zahtevu trećetužioca. Za stranke u postupku je jasno iz razloga pobijane presude o kojim zahtevima i u kojoj visini je odlučeno.

Presuda 2Pž 4500/2019 od 14.11.2019. godine je doneta bez bitne povrede odredaba parničnog postupka na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br 72/2011 ... i 18/2020).

Prema stanju u spisima predmeta i prema činjeničnom stanju koga je utvrdio prvostepeni sud, AA1 DD ..., DD Farbara Čonoplja i Dunav AD Čelarevo su proizvođači artikala koji su bili izvezeni u ... krajem ... godina prošlog veka. Poslove izvoza i istupanja prema iračkim kupcima je obavljalo DP Yugokoteks-promet Novi Sad, koje je prestalo da postoji spajanjem sa tuženim Conet DOO Novi Sad. Cena izvezene i prodate robe nije plaćena tužiocima. Republika ... je oglasom od 03.01.2005. godine pozvala komercijalne poverioce ... privrednih društava da prijave nenamirena potraživanja prema ... kupcima. Administrator izvoznih poslova u ... za pravna lica sa teritorije bivše SFRJ bila je Jugobanka, a otvaranjem stečaja nad istom Jubmes banka AD Beograd preuzima obavljanje ovih poslova. Republika ... je svim komercijalnim poveriocima ponudila iste uslove usaglašavanja i plaćanja potraživanja koje je priznala, tako da se na originerna i usaglašena potraživanja pripiše kamata za ceo period od dospeća do momenta usaglašavanja, da se od tako dobijenog iznosa otpiše 80%, a preostalih 20% konvertuje u obveznice Republike ... koje bi dospevale do 2028. godine i na koje iznose bi bila pripisivana kamata. Jubmes banka je prihvatila izmirenje duga prema komercijalnim poveriocima iz Srbije izdavanjem obveznica svakom poveriocu u nominalnom iznosu od 20% usaglašenih potraživanja u valuti USD sa kamatom od 5,8% na godišnjem nivou. Presudom Privrednog suda u Novom Sadu P 1608/10 od 12.04.2010. godine obavezan je tuženi Conet DOO Novi Sad da tužiocu AA, proizvodnja prediva i tkanina, vanjska i unutarnja trgovina ..., Republika ..., naknadi štetu u iznosu od 757.489,62 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou, počev od 01.01.1990. godine do isplate u dinarskoj protivvrednosti i da mu naknadi troškove parničnog postupka, te je tužilac podneo predlog za dozvolu izvršenja na osnovu navedene izvršne isprave i u izvršnom postupku nije uspeo da se naplati zbog blokade računa tuženog. Navedene presude su ukinute rešenjem Vrhovnog kasacionog suda Prev 47/2014 od 16.07.2014. godine, i u ponovljenom posutpku je doneta presuda Privrednog suda u Beogradu P 4391/15 od 13.12.2016. godine kojom je utvrđeno osnovanim potraživanje ovde prvotužioca prema ovde prvotuženom za iznos od 356.021,26 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou počev od 18.06.2006. godine do isplate i obavezan je prvotuženi da prvotužiocu plati iznos od 719.654,00 dinara naime troškova postupka. Prvotužilac navedeni iznos potražuje od drugotuženog, VV iz ..., koji je bio direktor tuženog Conet DOO Novi Sad u periodu od 03.01.2010. godine do 02.08.2010. godine, kada je zbog otvaranja likvidacije nad tim privrednim društvom imenovan za likvidacionog upravnika, po osnovu odredbe člana 363. Zakona o privrednim društvima i od trećetuženog NLB BANKA AD Beograd po osnovu probijanja pravne ličnosti, s obzirom da je tužena NLB BANKA AD Beograd vlasnik 94,85% udela u privrednom društvu Conet DOO Novi Sad. Iznose na ime potraživanja utvrđenog presudom Privrednog suda u Novom Sadu P 1608/10 od 12.04.2010. godine prema Conet DOO Novi Sad, od 757.489,62 USD sa domicilnom kamatom od 5% na godišnjem nivou počev od 01.01.1990. godine do isplate, u dinarskoj protivvrednosti i iznos od 1.184.400,00 dinara na ime troškova parničnog postupka, prvotužilac potražuje od tužene GG. Taj tužbeni zahtev, kao i tužbeni zahtev da se utvrdi da je ništav Ugovor o ustupanju potraživanja zaključen 29.12.2006. godine između pravnog prethodnika trećetuženog – NLB Kontinental banka a.d. Novi Sad i prvotuženog, i da su ništave pravne posledice tog ugovora, prema tuženoj GG je odbijen prvostepenom presudom P 4341/2010 u stavu 6.izreke, u kom delu je prvostepena presuda potvrđena drugostepenom presudom 3Pž 9527/13 u IV stavu izreke. Tužena GG je u svojstvu direktora Conet DOO Novi Sad potpisala ugovor zaključen između tog privrednog društva i NLB Kontinental banka a.d. Novi Sad 29.12.2006. godine, o ustupanju potraživanja, kojim je banka prenela na Conet DOO Novi Sad potraživanje iz osnova kreditnog plasmana prema PI Panonka AD Sombor, od 4.793.681,02 evra za naknadu u visini od 3.400.000 USD, teže naplativo, dok je od Conet DOO Novi Sad banka dobila lakše utužive hartije od vrednosti, obveznice Republike ... nominalne vrednosti 3.400.000 USD izdate 23.01.2006. godine, koje se u tom momentu na berzi prodaju u rasponu od 60% do 90% od vrednosti, u zavisnosti od godine dospeća, sa godišnjom kamatom od 5,8%. Taj ugovor je oglašen ništavim presudom Privrednog apelacionog suda 2 Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine, u stavu II izreke, koji pobija revizijom trećetuženi. Drugostepeni sud je takvu odluku doneo na osnovu utvrđenja da je prvotuženi ugovorom sa trećetuženim raspolagao imovinom prvotužioca, što predmet obaveze koju je prvotuženi preuzeo prema trećetuženim čini nedopuštenim, u smislu člana 49. Zakona o obligacionim odnosima. Obveznice Republike ..., koje se prvotuženi obavezao da prenese u vlasništvo trećetuženom, izdate 23.01.2006. godine, u ukupnom nominalnom iznosu od 3.400.000,00 USD, nisu vlasništvo prvotuženog već tužilaca, lica čiju robu je prvotuženi izvezao i na osnovu toga došao u posed hartija od vrednosti, odnosno obveznica Republike ... . Po utvrđenju nižestepenih sudova, trećetuženi je kao član prvotuženog imao saznanja da navedene obveznice nisu vlasništvo prvotuženog. Na osnovu zaključka da je trećetuženi privredno društvo u kom je većinski član zloupotrebio, na način da mu je ustupio slabije naplativo potraživanje za povoljnije naplative hartije od vrednosti, iako je imao saznanje da ne pripadaju prvotuženom, odnosno zloupotrebio je tu poziciju za zaključenje ništavog ugovora, drugostepeni sud je zaključio da postoji solidarna odgovornost trećetuženog sa prvotuženim za naknadu štete prvotužiocu, po odredbi člana 15.stav 2. Zakona o privrednim društvima i člana 452. Zakona o obligacionim odnosima.

Revizijski sud ocenjuje da je pravilan zaključak drugostepenog suda o odgovornosti trećetuženog prema prvotužiocu za nenamirena potraživanja prema prvotuženom za vrednost obveznica koje je prvotuženi primio i zadržao kao komisionar u svoje ime a za račun prvotužioca, i po presudi Privrednog suda u Beogradu P 4391/15 od 13.12.2016. godine, po osnovu iz odredaba člana 15. Zakona o privrednim društvima („Sl. glasnik RS“ 125/2004). Prema tim odredbama, članovi društva sa odgraničenom odgovornošću mogu prema trećim licima lično odgovarati za obaveze društva ako zloupotrebe privredno društvo za nezakonite ili prevarne ciljeve ili ako sa imovinom privrednog društva raspolažu kao sa sopstvenom imovinom, ili kao da privredno društvo kao pravno lice ne postoji, i tada su odgovorni za obaveze društva solidarno. Po shvatanju revizijskog suda trećetuženi je sa prvotuženim zloupotrebio svoj položaj da nezakonito raspolažu obveznicama koje je prvotuženi stekao za račun prvotužioca. Trećetuženi kao član društva Conet DOO Novi Sad, zloupotrebio je pravno lice, prvotuženog za postizanje ugovora od 29.12.2006. godine o ustupanju potraživanja u zamenu za prenos obveznica koje nisu pripadale prvotuženom. Cilj takvog ugovora jeste nezakonit, u smislu da su prometovane obveznice, u korist trećetuženog, koje nisu pripadale prvotuženom jer ih je primio za račun prvotužioca. Zbog toga je ugovor ništav, po odredbi člana 47. ZOO, jer je predmet obaveze prvotuženog po tom ugovoru nedopušten, budući da se tiče tuđe stvari. Šta više, i bez toga, trećetuženi solidarno odgovara za obaveze prvotuženog koje su proistekle iz neispunjene obaveze da kao komisionar komitentu prenese prava na obveznice i iz obveznica, koje je stekao od Republike .-.. u svoje ime, a za račun prvotužioca, koja obaveza je utvrđena presudom P 4391/15 od 13.12.2016. godine. Odgovara zato jer je do neispunjenja obaveze prvotuženog došlo upravo zloupotrebom trećetuženog kao većinskog vlasnika, kako je napred objašnjeno. Drugostepeni sud je odgovornosti trećetuženog prema prvotužiocu odlučio pravilno uzimajući u obzir sve okolnosti vezane za zloupotrebu zaključenjem ništavog ugovora i prenosom obveznica na trećetuženog, u skladu sa odredbama člana 15. Zakona o privrednim društvima.

Trećetuženi neosnovano pobija pravilnost odluke drugostepenog suda u tom delu, navodima da ništavost ugovora, a ni zaključak o njegovoj zloupotrebi okolnosti ne proizilaze iz utvrđenih činjenica. Između ostalog, potencira da obveznice nisu glasile na ime, pa ni na ime provtužioca. Međutim, to ne menja na zaključku po kom osnovu je prvotuženi primio i držao obveznice. Revident ukazuje da je pravnosnažno presuđeno da su pravnovaljani ugovor o ustupanju potraživanja od 19.10.2006. sa aneksom od 30.10.2006. godine i izjava o prebijanju od 02.11.2006. godine, po kom osnovu je prvotuženi stekao obveznice Republike ... u vrednosti od 36.630.543,78 dinara. Međutim, ovi navodi nisu od značaja za valjanost, odnosno utvrđenje ništavosti ugovora o ustupanju potraživanja između prvotuženog i drugotuženog od 29.12.2006.godine. Prema utvrđenim činjenicama ne stoji tvrdnja da je prvotuženi obveznice stekao po osnovu pravno valjanog posla, na koji način su prešle u njegovu svojinu. Razlozima prema kojima stoji osnov u odredbama člana 15. Zakona o privrednim društvima za solidarnu odgovornost trećetuženog za obaveze prvotuženog prema prvotužiocu, revident suprotstavlja tvrdnju da nisu ispunjeni uslovi iz navedenih odredbi zakona, te da je u pitanju složen isnstitut koji podrazumeva ispunjenost više kumulativnih uslova, što revizijski sud ne prihvata za osnovano i dovoljno da ospori pravilnost primene materijalnog prava kako je napred izložena. Utvrđenu visinu potraživanja prvotužioca prema prvotuženom, za čije ispunjenje trećetuženi solidarno odgovara, revizijski sud smatra pravilno raspravljenu na osnovu sadržine presude P 4391/15 od 13.12.2016. godine, kojom je utvrđena obaveza prvotuženog prema prvotužiocu, dok revident ne ističe drugačije činjenice o visini nenamirenog potraživanja prvotužioca prema prvotuženom iz osnova obaveza komisionara prema komitentu iz posla izvoza robe u ... . Navodi revizije o pravilnosti valute obaveze ne stoje, s obzirom da je i obaveza prvotuženog utvrđena u USD, a i vrednost obveznica koje je trećetuženi stekao po ništavom ugovoru od prvotuženog, te nema smetnje da se trećetuženi obaveže na isplatu dinarske protivvrednosti po srednjem kursu NBS na dan isplate.

U II stavu pobijane presude 2Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine preinačena je prvostepena presuda tako što je obavezan trećetuženi da drugotužiocu plati iznos od 11.198.650,69 dinara kao solidarni dužnik sa prvotuženim po rešenju Privrednog suda u Beogradu St 98/13 od 31.01.2014. godine, kojim rešenjem je priznato potraživanje drugotužioca prema prvotuženom u stečajnom postupku nad privrednim društvom Conet DOO Novi Sad. Osnov ovog obavezivanja je u činjenici da je prvotuženi obveznicama drugotužioca raspolagao zajedno sa obveznicama prvotužioca, u nominalnom iznosu od 111.137,76 USD, koje su bile u državini prvotuženog po istom osnovu izvoza robe drugotužioca u ... posredstvom prvotuženog, tako što ih je preneo na račun trećetuženog po osnovu istog ugovora koji je oglašen ništavim, što je u postupku učinjeno nespornim. Trećetuženi u ovom delu pobija drugostepenu presudu iz istih razloga zbog kojih pobija odluku o obavezivanju prema prvotužiocu, koji razlozi sa već iznetog obrazloženja ne stoje. Visina obaveze prvotuženog za koju solidarno odgovara trećetuženi sa osnova iz člana 15. Zakona o privrednim društvima pravilno je utvrđena prema priznatom potraživanju drugotužioca prema izvornom dužniku, prvotuženom. Utvrđena visina u skladu je i sa utvrđenjem prvostepenog suda da je prvotuženi dopisom od 06.05.2010. godine izvestio drugotužioca da je nominalna vrednost obveznica sa stanjem na dan 04.05.2010. godine – 111.137,76 USD, koje pripadaju drugotužiocu, i sa podatkom Yumbes banke da usaglašeno potraživanje drugotužioca po osnovu izvoza robe u ... pretvoreno u obveznice ICB iznosi po umanjenju za izvozničku proviziju iznosi 111.137,76 USD na dan 31.12.2005. godine, i obaveštenju likvidacionog upravnika prvotuženog od 18.10.2010. godine kojim je priznato potraživanje drugotužioca za nominalnu vrednost obveznica u tom iznosu. Trećetuženi ne iznosi određene činjenice kojima bi osporio tako utvrđenu visinu obaveze prvotuženog prema drugotužiocu, za koju on solidarno odgovara. Tužbeni zahtev nije prekoračen od strane drugostepenog suda ni u ovom delu. Prvostepeno presudom je odlučeno o tužbenom zahtevu drugotužioca da se obaveže trećetuženi da tom tužiocu isplati iznos od 111.137,76 USD sa kamatom od 5,9% godišnje počev od 01.07.2010. godine do isplate. Dinarski iznos na koji je trećetuženi obavezan drugostepenom presudom sadržan je u novčanom iznosu izraženom u USD prema srednjem kursu NBS na dan prvostepenog presuđenja od 104, 3163 din za 1 USD.

To su razlozi zbog kojih je odbijena revizija trećetuženog izjavljena protiv presude 2Pž 4500/19, primenom člana 414. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br 72/2011…18/2020).

Iz iznetog utvrđenja relevantnih činjenica prema kojima tužena GG nije ugovorna strana u ugovoru čije utvrđenje ništavosti se traži i prema ovoj tuženoj, već je zaključila ugovor kao zakonski zastupnik, u ime i za račun privrednog društva Conet DOO Novi Sad kao ugovorne strane, proizlazi da nije pasivno legitimisana za utvrđenje ništavosti ugovora. Stoga je odluka o odbijanju tužbenog zahteva prema toj tuženoj za utvrđenje ništavosti ugovora zaključenog između prvotuženog i trećetuženog, pravilna, pa je revizija prvotužioca neosnovana Tužena GG je prema prvotužiocu istupala u svojstvu zastupnika privrednog društva prvotuženog, radnjama na koje ukazuje prvotužilac u reviziji protiv presude 3Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine. Prema navodima tužbe i revizije, prvotužilac smatra da ga je tužena GG onemogućila u pravima poverioca prema prvotuženom i u namirenju potraživanja po pravnosnažnoj presudi prema prvotuženom. Revizijski sud nalazi da je drugostepeni sud pravilno zaključio da iz utvrđenih činjenica o istupanju tužene kao zakonskog zastupnika prvotuženog ne proizilazi osnov njene neposredne odgovornosti prema prvotužiocu. Tužena kao zakonski zastupnik društva prema odredbama člana 32. u vezi sa odredbom člana 31.stav 2. Zakona o privrednim društvima (''Službeni glasnik RS'' br. 125/04), dužna je da u tom svojstvu izvršava svoje poslove savesno, pažnjom dobrog privrednika, u razumnom uverenju da deluje u najboljem interesu privrednog društva, da svoju procenu zasniva na informacijama i mišljenjima lica stručnih za odgovarajuću oblast za koju veruje da su u tom pogledu savesni i kompetentna, u kom slučaju nije odgovorna za štetu koja iz takve procene nastane za privredno društvo. Iz takve odredbe Zakona o privrednim društvima proizlazi odgovornost zastupnika društva za štetu koja nastane za privredno društvo kada odstupi od obaveze da svoju dužnost zastupnika društva obavlja u interesu privrednog društva, odnosno savesno, sa pažnjom dobrog privrednika i u razumnom uverenju da deluje u najboljem interesu privrednog društva, što joj spočitava revident. Iz takve odredbe zakona ne proizlazi direktna odgovornost direktora društva, kao njegovog zastupnika, prema poveriocima društva za posledice koje po poverioce nastanu ukoliko svoje dužnosti nije obavljao u interesu privrednog društva. Ne stoje razlozi revizije da, iako poveriocima nije dato direktno pravo da na odgovornost pozivaju zakonske zastupnike i odgovorna lica privrednog društva, njima to pravo pripada kao izvedeno iz prava samog privrednog društva. Kada privredno društvo ima pravo na naknadu štete od odgovornog lica, konkretno zastupnika društva to pravo ne pripada jednako poveriocima privrednog društva koji iz imovine privrednog društva nisu uspeli da se namire, kako to pogrešno smatra revident, kao bilo koje drugo imovinsko pravo na kojem je moguće izvršenje. Revident nema ovlašćenja da kao poverilac privrednog društva samom tužbom prema zastupniku društva stane na mesto društva u ostvarenju njegovih eventualnih odštetnih prava prema zastupniku društva. To ne proizlazi iz odredaba Zakona o privrednim društvima, niti iz odredaba Zakona o obligacionim odnosima, a direktno je protivno pravilima stečaja koji postupak se vodi nad prvotuženim privrednim društvom čiji je zastupnik, odnosno direktor bila GG. Prvostepeni sud je nepotrebno analizirao da li je postojala lična namera oštećenja interesa tužilaca na strani GG i da li je isto dokazano. Ovo stoga, što i po odredbama člana 172. Zakona o obligacionim odnosima, pravno lice odgovara za štetu koju njegov organ prouzrokuje trećem licu u vršenju ili u vezi sa vršenjem svojih funkcija, te pravno lice ima pravo na naknadu od lica koje je štetu skrivilo namerno ili krajnjom nepažnjom, što bi u konkretnom slučaju bila GG. Prema tome, nema njene neposredne odgovornosti prema revidentu kao poveriocu koji nije namirio svoja potraživanja iz imovine privrednog društva čiji je direktor bila GG iz osnova njenog postupanja u donošenju odluka privrednog društva, jer za to nema osnova u materijalnom pravu. To su razlozi zbog kojih je revizija prvotužioca protiv presude Privrednog apelacionog suda 3 Pž 9527/13 od 20.08.2014. godine u odnosu na tuženu GG odbijena kao neosnovana, po odredbi člana 405. navedenog Zakona o parničnom postupku.

Pravnosnažnim rešenjem sadržanim u presudi Privrednog suda u Novom Sadu P 1422/2014 od 16.04.2019. godine u 1. stavu, odbačena je tužba trećetužioca, u delu kojim je tražio da sud oglasi ništavom izjavu o preboju prema ovom privrednom društvu, datu od strane prvotuženog 02.11.2006. godine, kojom se prebijaju potraživanja po osnovu kredita trećetuženog prema trećetužiocu, sa potraživanjem trećetužioca prema prvotuženom iz osnova izvoza robe trećetužioca u ... . Odbijen je tužbeni zahtev trećetužioca da sud oglasi ništavim ugovor o ustupanju potraživanja zaključen 19.10.2006. godine i aneks tog ugovora od 30.10.2006. godine između pravnog prethodnika trećetuženog - NBL Kontinental banka ad. Novi Sad i prvotuženog. Odbijeni su tužbeni zahtevi trećetužioca za utvrđenje njegovog potraživanja prema prvotuženom za 797.291,20 USD i za 898.095,67 USD sa kamatama, u dinarskoj protivrednosti, kao i eventualni zahtev za utvrđenje potraživanja prema istom tuženom od 190.990.226,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom, te tužbeni zahtevi prema drugotuženom i trećetuženom da se obavežu na isplatu istih iznosa USD sa kamatama. U tom delu je prvostepena presuda potvrđena presudom Privrednog apelacionog suda 2 Pž 4500/19 od 14.11.2019. godine u kom delu je pobija revident trećetužilac, osim sa napred navedenih razloga bitne povrede odredaba parničnog postupka, i sa razloga pogrešne primene materijalnog prava.

Utvrđeno je činjenično stanje prema kojem je po izjavi o kompenzaciji čije se utvrđenje ništavosti traži, sprovedena kompenzacija na računu prvotuženog kojom je zatvorena obaveza prema trećetužiocu po osnovu iračkih obveznica, u iznosu od 36.630.543,78 dinara, a nema dokaza o saglasnosti trećetužioca. Odbačena je tužba za utvrđenje ništavosti ove izjave, jer tužba nije dozvoljena. Tu odluku revizijski sud smatra pravilnom, s obzirom na odredbu člana 194. Zakona o parničnom postupku, prema kojoj se tužbom može tražiti utvrđenje postojanja, odnosno nepostojanja nekog prava ili pravnog odnosa, istinitosti ili neistinitosti isprave, pre dospelosti zahteva za činidbu iz istog odnosa odnosno isprave, ili ako tužilac ima neki drugi pravni interes. To, međutim nije predmet tužbenog zahteva. Traži se utvrđenje ništavosti jednostrane izjave, za šta u navedenoj odredbi nije predviđena mogućnost tužbe. Takav tužbeni zahtev nema osnova ni u materijalnom pravu, Zakonu o obligacionim odnosima, koji poznaje mogućnost utvrđenja ništavosti ugovora, dakle dvostranih saglasnih izjava volje. Izjava o kompenzaciji je jednostrana izjava volje poverioca koji stavlja u preboj potraživanje sa potraživanjem dužnika, radi njegovog prestanka. Dakle, ne radi se o ugovoru. Stoga takva izjava ne može biti ništava u smislu odredaba materijalnog prava, člana 103. Zakona o obligacionim odnosima, niti može biti podneta tužba radi utvrđenja njene ništavosti u skladu sa odredbom člana 194. Zakona o parničnom postupku.

Utvrđeno je da je usaglašeno potraživanje trećetužioca za izvoz robe u ... u 1987, 1988. i 1989, godini iznosilo 898.095,67 USD na dan 31.12.2005. godine, na ime kamata i vrednosti izvezene robe umanjene za otpisanih 80%. Prvotuženi je prodao obveznice koje su pripadale trećetužiocu, bez dokaza o njegovoj saglasnosti. Ugovorom o ustupanju potraživanja od 19.10.2006. godine sa aneksom od 30.10.2006. godine, trećetuženi je prvotuženom ustupio potraživanje prema trećetužiocu u iznosu od 36.630.543,78 dinara. Kod prvotuženog je u poslovnim knjigama evidentirana obaveza prema trećetužiocu po osnovu izvoza robe u ... od 36.630.543,78 dinara i izmirenje te obaveze u istom iznosu, koji je kompenzovan. Obveznice trećetužioca u nominalnom iznosu od 853.000,00 USD prodate su 02.11.2006. godine po nalogu prvotuženog. Međutim, u knjigama trećetužioca u stečaju nije iskazano potraživanje prema prvotuženom po osnovu izvoza u ... . Trećetužilac ne osporava da je kompenzacija sprovedena, ali osporava osnov kompenzacije. Osim tužbenog zahteva za utvrđenje potraživanja po ovom osnovu, kao usaglašenog po osnovu izvezene robe, trećetužilac je tražio i utvrđenje potraživanja koje nije uključeno u usaglašeni iznos potraživanja iz ..., po fakturama od 18.07.1989. godine do 23.11.1989. godine.

Potraživanje trećetužioca prema prvotuženom na ime obveznica za usaglašena potraživanja za isporučenu robu prestalo je kompenzacijom, te ga ni trećetužilac ne knjiži kao nenamireno. U ovoj parnici odbačen je zahtev za utvrđenje ništavosti izjave prvotuženog o preboju. Pobija se ugovor o prenosu potraživanja od strane trećetuženog prvotuženom, koje je stavljeno u preboj. Prvostepeni sud smatra da ugovor od 19.10.2006. godine sa aneksom od 30.10.2006. godine nije ništav. Pre svega, nije sporno među strankama da je trećetuženi imao nenamireno potraživanje prema trećetužioca na ime kredita. Dakle, ugovor je imao predmet. Drugo, prvostepeni sud analizira ugovor sa aspekta zabrana propisanih Zakonom o bankama („Sl. glasnik RS“ br. 107/2005) i nalazi da ugovor nije protivan zakonu. Članom 38. Zakona o bankama propisano je da banka pravni posao sa povezanim licem može zaključiti nakon dobijanja pismenog odobrenja upravnog odbora banke. U reviziji trećetužilac ponavlja da ovakvog odobrenja upravnog odbora trećetuženog nije bilo. Prvostepeni sud smatra da prvotuženi ne spada u kategoriju povezanih lica sa trećetuženom bankom u smislu člana 38. i tačke 25. iz člana 2. tog zakona, odnosno nije član bankarske grupe kojoj pripada trećetužena banka (što je jasno jer članovi bankarske grupe mogu biti isključivo lica u finansijskom sektoru), nije član upravnog niti izvršnog odbora trećetužene banke i sa licima koji su članovi ovih organa nije u vezi, niti ima učešće u tuženoj banci i ne kontroliše nijedno od lica koja to jesu. U ovom delu, revident trećetužilac ističe da takva cesija potraživanja trećetuženog prvotuženom narušava princip bankarske tajne, odnosno odnosa poverenja između njega i banke, zatim princip poverenja između njega i komisionara, prvotuženog. Revizijski sud smatra da povrede ovih principa ne vode ništavosti ugovora o cesiji, po odredbi člana 103. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima. Ovo zato što su kod cesije potraživanja banke, sa aspekta zaštite bankarske tajne takav ugovor mogao biti zabranjen samo banci, dakle jednoj strani, pa to ne povlači ništavost ugovora, već odgovarajuće posledice po banku. Dalje, povreda pravila ponašanja u odnosu komitenta i komisionara od značaja može biti za valjanost kompenzacije, a tužb za utvrđenje ništavosti izjave o kompenzaciji je odbačena. Dakle, to što je prvotuženi kompenzovao svoje obaveze sa primljenim potraživanjem, ne dovodi u pitanje valjanost ugovora o cesiji potraživanja. Revident tek u reviziji ističe da je prvotuženi akcionar trećetužioca, dakle pobija napred izneto utvrđenje prvostepenog suda o povezanosti, što je pobijanje činjeničnog stanja i nedozvoljen revizijski razlog po članu 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku.

Svrha pobijanja ugovora o cesiji potraživanja na prvotuženog, jeste osporavanje kompenzacije od strane prvotuženog sa tim potraživanjima. Međutim, ta svrha ne stoji. Ne stoji jer je potraživanje trećetužioca prema prvotuženom zastarelo. Nižestepeni usdovi su pravilno ocenili osnovanim prigovor zastarelosti potraživanja, usaglašenog i neusaglažšenog. Revident pobija odluku o prigovoru zastrelosti navodima da nikada nije dobio izveštaj od komisionara, prvotuženog o sprovedenom nalogu, da mu nisu pokazana bilo kakva dokumenta o izvozu, te da je tek u postupku stečaja došao u poziciju da sazna sudbinu robe trećetužioca, dok smatra da rok zastarelosti može teći tek od prijema izveštaja nalogoprimca, koji nikada nije podnet, ili od saznanja za sudbinu robe, što je po trećetužiocu dan kada su u stečajnom postupku veštaci predali nalaz, 11.10.2016. godine.

Stav revidenta je pogrešan. Zastarelost počinje teći prema članu 361. Zakona o obligacionim odnosima prvog dana posle dana kada je poverilac imao pravo da zahteva ispunjenje obaveze, ako zakonom za pojedine slučajeve nije što drugo propisano. Po odredbi iz člana 324. ZOO, dužnik dolazi u docnju kad ne ispuni obavezu u roku određenom za ispunjenje, a ako rok nije određen, dolazi u docnju kad ga poverilac pozove da ispuni obavezu. Kod ugovora o komisionu, koji je bio između prvotuženog kao komisionara i trećetužioca kao komitenta, prema odredbi člana 780. ZOO, komisionar je dužan položiti račun o obavljenom poslu bez nepotrebnog odlaganja, dužan je predati komitentu i sve što je primio po osnovu posla izvršenog za njegov račun i da prenese na komitenta potraživanja i ostala prava koja je stekao prema trećem sa kojim je obavio posao u svoje ime i za njegov račun. Dakle, rok za ispunjenje obaveze da položi račun o obavljenom poslu komisionaru je određen zakonskom odredbom, standardom - bez odlaganja. Protekom tako određenog roka trećetužilac kao komitent je imao pravo da od prvotuženog, komisionara koji je u docnji, traži ispunjenje obaveze na polaganje računa i svega što je prvotuženi primio po osnovu posla koga je izvršio za račun trećetužioca. Prema tome je određen početak zastarevanja. Prema utvrđenom činjeničnom stanju, o kompenzaciji sa potraživanjima trećetužioca na ime obveznica, trećetužilac je obavešten izjavom od 03.11.2006. godine, koju je on primio 11.11.2006. godine. Dakle, tada je svakako postojala obaveza prvotuženog da trećetužiocu položi račun i same obveznice, koje je primio u svoje ime, a za račun trećetužioca čiju robu je izvezao. Najkasnije od tog datuma teče rok zastarelosti po osnovu obveznica za usaglašena potraživanja. Od tog datuma svakako teče rok i za naknadu štete koju trećetužilac navodima revizije ističe kao nanetu time što je prvotuženi bez obaveštavanja trećetužioca kao komitenta usaglašavao potraživanja. Rok zastarelosti je 3 godine od dospelost obaveze prvotuženog, po odredbi člana 374. ZOO, i taj rok je protekao pre podnošenja tužbe 15.11.2010.godine. Trećetužilac je prema utvrđenom činjeničnom stanju obavešten dopisom br. 2/2005-11-4 od 16.05.2006. godine o aranžmanu koji je Yumbes banka napravila sa ICB povodom potraživanja izvoznika iz perioda zaključno sa 1991. godinom, i da prvotuženi ima obveznice, te je zatražio da tužilac dostavi dokaze kako bi navedeno prvotuženi mogao usaglasiti sa evidencijom Yumbes banke. Dakle, tada je nastala eventualna šteta po trećetužioca zbog neovlašćenog ili neadekvatnog usaglašavanja njegovih potraživanja, a od tada je protekao i subjektivni rok od 3 godine i objektivni rok u smislu odredbe člana 376. ZOO, pre podnošenja tužbe.

Neusaglašena potraživanja koja su predmet tužbenog zahteva su po fakturama tužioca iz perioda do 23.11.1989. godine, prema tome zastarela su do 24.11.2002. godine.

Na tok zastarevanja ne utiču razlozi koje revident ističe, da je prvotuženi uništio dokumetnaciju 1998. godine, o izlučivanju dokumentacije od strane direktora prvotuženog DD, o prelazu rizika za robu, o postupku likvidacije nad prvotuženim pre otvaranja stečaja (21.10.2013. godine).

Zastarelošću prestaje pravo zahtevati ispunjenje obaveze (član 360. ZOO). Time je prestalo pravo prvotuženog da traži ispunjenje novčane obaveze prvotuženog po primarnom zahtevu u USD u dinarskoj protivvrednosti i (pogrešno označenom kao eventualni) po zahtevu za utvrđenje novčane obaveze u dinarima. Kod takvog stanja stvari nema osnova ni za utvrđenje ništavosti ugovora o prenosu potraživanja sa trećetuženog na prvotuženog, koje je potom prebijeno sa spornim, zastarelim potraživanjem trećetužioca.

Kod činjenice da je osnovan prigovor zastarelosti potraživanja, bespredmetno je obrazlagati da li je potraživanje trećetužioca prvotuženi mogao prebiti, sa aspekta odredaba Zakona o obligacionim odnosima iz člana 341. ZPP, stav 1 tačka 2., kao potraživanje vrednosti obveznica koje je prvotuženi zadržao, po tvrdnji trećetužioca bespravno.

To su razlozi odluke o reviziji trećetužioca, po odredbi člana 414. Zakona o parničnom postupku.

Kako nijedna stranka nije uspela sa revizijama, odbijeni su zahtevi za naknadu troškova revizijskog postupka.

Predsednik veća – suda

Branko Stanić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić