U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Vesne Subić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Branislav Herceg, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1124/22 od 17.05.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 18.09.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1124/22 od 17.05.2022. godine, u delu u kome je odbijena žalba tuženog i potvrđena presuda Višeg suda u Novom Sadu P 148/2021 od 06.04.2022. godine, u usvajajućem delu za iznos od 4.455.864,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.04.2022. godine do isplate.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1124/22 od 17.05.2022. godine i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 148/2021 od 06.04.2022. godine, u preostalom usvajajućem delu za isplatu glavnice od 2.201.409,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 06.04.2022. godine do isplate i u delu odluke o troškovima postupka i u ovom delu predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 148/2021 od 06.04.2022. godine, usvojen je tužbeni zahtev i obavezan tuženi da tužiocu isplati iznos od 6.657.273,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od dana presuđenja do konačne isplate, kao i da tužiocu na ime naknade troškova postupka isplati iznos od 389.146,37 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1124/22 od 17.05.2022. godine, žalba tuženog je delimično usvojena, delimično odbijena, rešenje o troškovima postupka sadržano u prvostepenoj presudi preinačeno tako što je obaveza tuženog snižena sa dosuđenog iznosa od 389.146,37 dinara na iznos od 359.146,37 dinara sa zateznom kamatom od izvršnosti do isplate, dok je potvrđena u preostalom pobijanom usvajajućem delu; odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20) i utvrdio da je revizija delimično osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je vlasnik katastarske parcele broj .. površine 1757 m2 koja je upisana u l.n. br. .. KO Futog. Parcela je upisana kao njiva druge klase i vodi se kao ostalo građevinsko zemljište u svojini. Tužilac je ¾ dela parcele stekao po osnovu ugovora o poklonu od 11.06.2009. godine od BB, dok je ¼ dela stekao na osnovu rešenja o nasleđivanju O 954/08 od 06.05.2008. godine iza VV. Parcela broj .. KO Futog se nalazi u naseljenom mestu Futog i prema Planu generalne regulacije naseljenog mesta Futog i Planu detaljne regulacije prostora između ulica ..., ... i ... u Futogu namenjena je delom za porodično stanovanje, a delom za javnu površinu, ulicu koja još nije dobila naziv, a koja funkcionalno povezuje delove naseljenog mesta Futog. Deo namenjen za javnu saobraćajnu površinu – regulaciju ulice je 1176 m2 odnosno 66,9% koja površina je ušla u sastav ulice u Futogu. Deo parcele koji je namenjen za javnu površinu – ulicu predstavlja mrežu ulica koje povezuju delove naseljenog mesta Futog. Regulacione linije koje su planskom dokumentacijom definisane na ovoj parceli predstavljaju i faktičku regulacionu liniju koja razdvaja namene površina na predmetnoj parceli. Parcela je slobodna od objekata i ograde, ne postoje fizičke barijere i slobodna je za korišćenje neograničenom broju lica u delu u kom je Planom generalne regulacije naseljenog mesta Futog i Planom detaljne regulacije prostora između ulica ..., ... i ... u Futogu, određena za javnu i saobraćajnu površinu – ulicu. Deo parcele koji nije priveden nameni je površina 581 m2 i u ovom delu nije moguće formiranje građevinske parcele jer ne ispunjava minimum za formiranje potpune građevinske parcele, a prema obliku i položaju je takva da ne može da odgovara izgradnji objekta za stanovanje ili privrednu delatnost, niti je u poljoprivrednom smislu pogodan za korišćenje, tržišno je nekonkurentna i faktički za prometovanje na tržištu ne može da ostvari bilo kakvu vrednost. Tržišna vrednost parcele .. KO Futog iznosi 3.789,00/m2 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su obavezali tuženog da tužiocu isplati novčanu naknadu u iznosu od 6.657.273,00 dinara, primenom odredaba člana 50. Ustava Republike Srbije, člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini i člana 1. Protokola broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Po oceni nižestepenih sudova predmetna parcela .. je u pretežnom delu privedena krajnjoj nameni i to u delu površine koji predstavlja kolovoz (1176 m2), dok deo predmetne parcele koji nije priveden planskoj nameni nije u mogućnosti da se neometano koristi jer isti prema svojim karakteristikama ne predstavlja građevinsku parcelu, niti zemljište podobno za poljoprivrednu delatnost, a obuhvaćena je regulacionim planom koji je na istoj parceli već delimično ostvaren. Tužiocu pripada pravična novčana naknada za oduzeto zemljište utvrđeno od strane veštaka građevinske struke u visini tržišne vrednosti oduzetog zemljišta, imajući u vidu ukupnu površinu koja je privedena nameni i koja je ušla u sastav ulice u Futogu, kao i preostali deo parcele koji tužilac ne može da koristi jer ne predstavlja građevinsku parcelu, a prema svojim karakteristikama nije podobno za poljoprivrednu delatnost.

Po oceni Vrhovnog suda, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo u delu kojim su tužiocu priznali pravo na isplatu iznosa u visini tržišne vrednosti parcele u površini koja je faktički privedena planiranoj nameni.

Ustav Republike Srbije, u odredbi člana 58. jemči pravo na mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona tako što propisuje da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih tražbina ili kazni, dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom broj 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. garantuje se zaštita imovine tako što je propisano da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava.

Odredbom člana 10. stav 2. Zakon o javnoj svojini propisano je da se dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr). Prema stavu 10. istog člana, dobra u opštoj upotrebi su u svojini Republike Srbije, izuzev puteva drugog reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj se teritoriji nalaze, kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koje nisu deo autoputa ili državnog puta prvog i drugog reda) i trgova, javnih površina koje su u svojini jedinice lokalne samouprave na čijoj se teritoriji nalaze.

U konkretnom slučaju, predmetna parcela je u površini od 1176 m2 privedena nameni predviđenoj planskim aktima i ušla je u sastav ulice u Futogu. Predmetno zemljište je na taj način postalo dobro uopštoj upotrebi, u javnoj svojini tuženog u smislu citiranih zakonskih odredbi, a tužilac je u ovom delu lišen prava svojine. Visina naknade tužiocu je pravilno priznata primenom odredbe člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i odredbe člana 58. Ustava Republike Srbije, prema tržišnoj vrednosti zemljišta koje je ušlo u sastav formiranih ulica. Zbog toga tuženi neosnovano u ovom delu ukazuju na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Na osnovu odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Međutim, u odnosu na preostali deo katastarske parcele broj .., površine 581 m2 koji nije priveden nameni, materijalno pravo je pogrešno primenjeno.

Katastarska parcela .. upisana je u list nepokretnosti kao ostalo građevinsko zemljište. Katastarska parcela u površini od 581 m2 nije privedena svojoj planskoj nameni i tužilac u ovom delu nije deposediran na parceli. Stoga, ove činjenice nisu dovoljne za zaključak da je zbog postojanja planskih rešenja pravo svojine tužioca u toj meri ograničeno da vodi obavezi javne vlasti da tužiocu isplati tržišnu vrednost nepokretnosti za površinu koja nije faktički privedena planiranoj nameni.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će razjasniti na koji način je tužilac koristio parcelu u površini 581 m2 do i nakon donošenja planskih akata, koji ne omogućavaju tužioca da deo nepokretnosti drži i da se njime koristi, da li je delimično privođenje parcele planiranoj nameni ograničilo dotadašnji način korišćenja preostalog dela parcele od strane tužioca, zbog čega trpi štetu.

Ukinuta je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer zavisi od ishoda spora.

Na osnovu navedenog, saglasno članu 416. stav 2. ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković