U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Branislave Apostolović, predsednika veća, Branislava Bosiljkovića i Branke Dražić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Andrej Tovaršić advokat iz ..., protiv tuženog Grada Novog Sada, koga zastupa Pravobranilaštvo Grada Novog Sada, radi isplate, odlučujući o reviziji tuženog izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3915/19 od 14.11.2019. godine.

ODBIJA SE zahtev tuženog za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 2328/18 od 11.06.2019. godine, obavezan je tuženi da tužiocu na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati iznos od 6.402.025,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana presuđenja pa do isplate, kao i da mu naknadi troškove postupka u iznosu od 473.170,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude pa do isplate, u roku od 15 dana pod pretnjom izvršenja.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3915/19 od 14.11.2019. godine, žalba tuženog je delimično usvojena, a delimično odbijena pa je presuda Višeg suda u Novom Sadu P 2328/18 od 11.06.2019. godine preinačena u delu kojim je odlučeno o troškovima parničnog postupka, tako što je obavezan tuženi da tužiocu isplati iznos od 443.170,00 dinara na ime naknade troškova parničnog postupka sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti prvostepene presude pa do isplate, dok je u preostalom delu presuda potvrđena. Odbijen je zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. ZPP („Sl. glasnik RS“, br. 72/11 sa izmenama i dopunama), Vrhovni kasacioni sud je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP na koju se revizijom ukazuje.

Iz utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je tužilac u LN ... KO ... upisan kao vlasnik katastarske parcele ... površine 34 ara i 26 m2 i ... površine 1 ar i 43 m2, koje su nastale deobom katastarske parcele ... . Tužilac je prilikom prodaje placeva deo parcele ostavio za prilazni put placevima i tim delom nije raspolagao. Ove parcele su planskom dokumentacijom ušle u sastav ulice ... koja funkcionalno povezuje delove naseljenih mesta ... . Prema planu detaljne regulacije prostora za mešovitu namenu zapadno od ... i severno od ... u ... („Sl. list Grada Novog Sada“, br. 15/12) i plana detaljne regulacije prostora severno od ... u ... („Sl. list Grada Novog Sada“, br. 23/03 i 50/06), pacele broj ..., ... KO ... predstavljaju površinu javne namene- ulicu ... u ... . Katastarska parcela broj ... je ušla u sastav ulice u površini od 732 m2, odnosno 21,4% od ukupne površine, dok je kat. parcela ... u celosti u sastavu ove ulice. Delimično je opremljena infrastrukturom i to vodovodnom (Vodovod i kanalizacija), elektroenergetskom i telekomunikacionom, dok je saobraćajna površina izgrađena od tucanog zastora i istu nesmetano koristi neograničen broj lica za javni saobraćaj, tako da ove parcele predstavljaju dobro od opšteg interesa, odnosno dobro u opštoj upotrebi.

Veštačenjem je utvrđeno da je faktičko zauzeće parcela ... i ... u površini od ukupno 875 m2, da tržišna vrednost zemljišta na predmetnoj parceli iznosi 62 Evra po m2, odnosno 7.316,60 dinara po m2-prema srednjem kursu NBS na dan 10.05.2019. godine prema kome 1 Evro iznosi 117.995 dinara, pa ukupna vrednost zemljišta koje je ušlo u sastav ulice u površini od 875 m2 iznosi 6.402.025,00 dinara.

Na tako utvrđeno činjenično stanje, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo kada su usvojili tužbeni zahtev u celini.

Navodima revizije pravilnost materijalnog prava se ne dovodi u sumnju.

Pravo na imovinu je jedno od osnovnih ljudski prava zaštićenih ustavno- pravnim normama međunarodnih konvencija čiji je Republika Srbija potpisnik. Ustavom Republike Srbije u članu 58. zajamčeno je mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona i predviđeno da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Zakonom se može ograničiti način korišćenja imovine, a oduzimanje ili ograničenje imovine radi naplate poreza i drugih dažbina ili kazni dozvoljeno je samo u skladu sa zakonom.

Protokolom 1. za Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, u članu 1. garantuje se zaštita imovine i propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na neometano uživanje svoje imovine, da niko ne može biti lišen svoje imovine, osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelima međunarodnog prava. Ove odredbe međutim, ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni.

Ustavne odredbe i konvencijsko pravo ukazuju na obavezu isplate razumne naknade za oduzetu imovinu po tržišnim cenama u vreme presuđenja koja je i pobijanom presudom i utvrđena.

Tuženi je pasivno legitimisan u ovom sporu, jer se radi o ulici, javnoj saobraćajnoj površini koja je po svojoj prirodi dobro u opštoj upotrebi saglasno odredbi člana 2. stav 2. Zakona o putevima („Sl. glasnik RS“br. 46/91 sa izmenama i dopunama).

Osim toga, razvijanje i izgradnja novih puteva i ulica na teritoriji Grada Novog Sada predstavlja njegovu nadležnost, u skladu sa odredbama člana 16. stav 1. i člana 10. Statuta Grada Novog Sada („Sl. list Grada Novog Sada“, br. 11/19).

Neosnovani su navodi u reviziji tužene da su kat. pacele koje su predmet spora i dalje u privatnoj svojini tužioca i da je tužilac svojom voljom promenio namenu zemljišta, parcelisao zemljište i ostavio parcelu za put koji deo uz saglasnost tužioca i vlasnika parcela koje su nastale iz osnovne parcele, koristi za svoje potrebe, te da postupak eksproprijacije nije sproveden, već će se po pravnosnažnosti rešenja o eksproprijaciji steći zakonski uslovi za utvrđivanje novčane naknade tužiocu kao ranijem vlasniku nepokretnosti.

Naime, u konkretnom slučaju katastarske parcele koje su predmet spora su privedene urbanističkoj nameni za javnu saobraćajnu površinu i predstavljaju ulicu ... . Na taj način izvršena je faktička eksproprijacija koja upravo i nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji zemljišta odnosno o njegovom izuzimanju iz poseda. Na taj način tužilac je kao vlasnik onemogućen u vršenju svojih vlasničkih prava iz člana 3. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa i nije u obavezi da trpi štetne posledice zato što nadležni organ tuženog nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda) koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Takođe, na pravo tužioca na novčanu naknadu nije od uticaja ni to što prenos prava vlasništva na spornim parcelama nije izvršen i formalno pravno, jer se parcela u javnim evidencijama nepokretnosti i dalje nalazi u svojini tužioca. Ovo zbog toga što su parcele koje su predmet spora u trenutku formiranja ulice po sili zakona prešle u javnu svojinu. Pri tom i po Planu generalne regulacije prostora za mešovitu namenu zapadno od ... i severno od ... u ... i Plana detaljne regulacije prostora severno od ... u ... ove parcele predstavljaju javnu površinu, odnosno površinu javne namene-ulicu ... u ... .

Pravilno su nižestepeni sudovi primenom materijalnog prava, shodno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji utvrdili visinu naknade za faktički oduzeto zemljište u visini njegove tržišne vrednosti, i na tako određeni iznos naknade tužiocu dosudili zakonsku zateznu kamatu u smislu odredbe člana 277. Zakona o obligacionim odnosima.

Pozivanje tuženog u reviziji da je na zemljištu tužioca konstituisano pravo službenosti voljom tužioca, ne utiče na pravo tužioca na naknadu za faktičko eksproprisanu nepokretnost, obzirom da konstituisanje prava službenosti u korist vlasnika okolnih parcela nema značaj deposediranja vlasnika, niti to znači da tu parcelu može da kao javnu saobraćajnicu koristi neograničen broj lica.

U preostalom delu revizija osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja, zbog kojih razloga revizija ne može da se izjavi prema članu 407. stav 2. ZPP.

Kako se ostalim navodima u reviziji ne dovodi u sumnju pravilnost pobijane presude Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbe čl. 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Kako tuženi nije uspeo u postupku po reviziji, to nema pravo na naknadu troškova revizijskog postupka.

Predsednik veća-sudija

Branislava Apostolović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić