U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, dok bitna povreda iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, na koju se revizijom ukazuje, nije revizijski razlog u smislu člana 407. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, na kom je zasnovana pobijana presuda, parcela .. upisana je u LN .. KO Rumenka, kao njiva III klase, površine 496m2 po vrsti zemljište u građevinskom području i nastala je na osnovu deobe parcele .. spram UPPP 3086/2006 V-35-232/07. Parcela .. upisana u LN .. KO Rumenka, kao njiva III klase, površine 104m2, po vrsti je zemljište u građevinskom području i nastala je na osnovu deobe nekadašnje parcele broj .. (UPPP 5671/2009). Parcela .. upisana je kao njiva III klase, površine 1901m2, po vrsti zemljište u građevinskom području i nastala je deobom parcele .. površine 2269m2 (od koje su nastale parcele .. površine (248m2), parcela .. površine (120m2) i parcela .. površine (1901m2). Rešenjem Osnovnog suda u Novom Sadu koje je doneto u predmetu R1-222/2021 od 19.04.2021. godine, u postupku radi razvrgnuća suvlasničke zajednice (koje je steklo svojstvo pravnosnažnosti 19.04.2021. godine), parcela .. je pripala u suvlasništvo tužiocu u 482/496 dela (i BB u 14/496 dela), parcela .. u vlasništvo tužiocu u 1/1 dela, a parcela .. u suvlasništvo tužiocu u 1531/1901 dela (i VV u 370/1901 dela). Navedenim rešenjem R1 222/2021 od 19.04.2021. godine naloženo je Službi za katastar nepokretnosti Novi Sad 2 da izvrši brisanje upisanog prava službenosti prolaza širine 5m u pravcu poljskog puta ka suprotnom kraju njive prema kanaliću pored ostalih i sa predmetnim parcelama. U evidenciji nepokretnosti za parcelu .., .. i .. nije sproveden upis deobe po rešenju R1-222/2021 od 19.04.2021. godine, već se tužilac i dalje vodi kao suvlasnik tih parcela u 8860/49764 idealna dela. Predmetne parcele su planskom dokumentacijom u celosti namenjene za saobraćajnu i javnu površinu - ulicu i u prirodi predstavlja ulicu ... u celosti, delimično su opremljene sa infrastrukturom (vodom - vodovod, elektroenergetskim i telekomunikacionom infrastrukturom), dok je saobraćajna površina izrađena od tucaničkog zastora. Parcela .. i .. i .. KO Rumenka vode se u registru kućnih brojeva, ulica i trgova i pripadaju ulici ..., naseljeno mesto Rumenka, Opština Novi Sad. Postupak eksproprijacije u vezi sa predmetnim parcelama (.., .. i .. KO Rumenka) nikad nije vođen.

Predmetne parcele su bile poljoprivredno zemljište i porodica tužioca ih je koristila za bavljenje poljoprivredom. U jednom trenutku kada su u okolini počele da se grade kuće, tužilac, njegov otac i brat doneli su odluku da isparcelišu zemljište i počnu sa prodajom određenog dela, s tim da je izdvojen deo za za pristup parcelama koji tužilac i njegov otac nisu prodavali. Otac tužioca je preminuo ...2018. godine, i iza njega je vođen ostavinski postupak okončan rešenjem o nasleđivanju broj UPP 55-2018 od 05.06.2018. godine (pravnosnažno 05.06.2018. godine). Tužilac i njegov brat GG su postigli dogovor koji deo zaostavštine će pripasti tužiocu, a koji bratu. Nakon deobe i razvrgnuća imovinske zajednice, presudom Višeg suda u Novom Sadu P 2696/18 od 11.02.2020. godine (pravnosnažna 28.05.2020. godine) tužiocu je dosuđena naknada za površinu od 127m2 na parceli .. KO Rumenka, površinu od 27m2 na parceli .. KO Rumenka, površinu od 489m2 na parceli .. KO Rumenka (u toku trajanja navedenog postupka nije postojala zasebna parcela .. već je bila deo parcele ..). Tužiocu nije isplaćena naknada za parcelu .. KO Rumenka u površini od 355m2 odnosno u idealnom delu 355/496. Za parcelu .. KO Rumenka u površini od 77m2 u odnosu na idealnom delu 77/496 i za parcelu .. KO Rumenka u površini od 1042m2 u odnosu na idealnom delu 1042/1901. Tržišna vrednost predmetnih parcela iznosi 4.135,00 dinara po kvadratnom metru, pa tužiocu za parcelu .. (za 355m2 po 4.135,00 dinara) pripada naknada od 1.467.925,00 dinara, za parcelu .. iznos (za 77m2 po 4.135,00 dinara) 318.395,00 dinara i za parcelu .. (za 1042m2 po 4.135,00 dinara) 4.308.670,00 dinara, ukupno 6.094.900,00 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilnom primenom materijalnog prava obavezali tuženog da tužiocu isplati novčanu naknadu zbog izvršene faktičke eksproprijacije zemljišta.

Članom 1. stavom 1. Protokola uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava propisano je da svako fizičko i pravno lice ima pravo na nesmetano uživanje svoje imovine i da niko ne može biti lišen svoje imovine osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i opštim načelom međunarodnog prava. Stavom 2. istog člana propisano je da prethodne odredbe ni na koji način ne utiču na pravo države da primenjuje zakone koje smatra potrebnim da bi regulisala korišćenje imovine u skladu sa opštim interesima ili da bi obezbedila naplatu poreza ili drugih dažbina ili kazni. Ustavom RS u članu 58., između ostalog, propisano je da se jemči mirno uživanje svojine i drugih imovinskih prava stečenih na osnovu zakona (stav 1.), kao i da pravo svojine može biti oduzeto ili ograničeno samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona i da je učinjeno uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (stav 2.).

Zakonom o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik Republike Srbije“, broj 72/09 ... 145/14) je u članu 2. stavu 1. tačka 6. propisano da je površina javne namene prostor određen planskim dokumentom za uređenje ili izgradnju javnih objekata ili javnih površina za koje se utvrđuje opšti interes u skladu sa posebnim zakonom (ulice, trgovi, parkovi i drugo).

Članom 10. Zakona o javnoj svojini („Sl. glasnik RS“, broj 72/11...104/16) pored ostalog, propisano je: da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu tog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom – javni putevi, javne pruge, most i tuneli na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i drugo (stav 2.); da svako ima pravo da dobro u opštoj upotrebi koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom, odnosno odlukom organa i pravnog lica koja su ta dobra data na upravljanje (stav 5.); da su dobra u opštoj upotrebi u svojini Republike Srbije, izuzev puteva II reda koji su u svojini autonomne pokrajine na čijoj teritoriji se nalaze kao i izuzev nekategorisanih puteva, opštinskih puteva i ulica (koji nisu deo autoputevi državnog puta I i II), trgova i javnih površina, koji su u svojini lokalne samouprava na čijoj teritoriji se nalaze (stav 7.).

U konkretnom slučaju sporno zemljište, označeno kao parcele .., .. i .. KO Rumenka, na kojoj je tužilac suvlasnik i vlasnik, su planskom dokumentacijom u celosti namenjene za saobraćajnu i javnu površinu - ulicu i u prirodi u celosti predstavlja ulicu ..., pa je saglasno citiranim odredbama Zakona o javnoj svojini, postalo dobro u opštoj upotrebi u javnoj svojini, tuženog kao jedinice lokalne samouprave, koje kao ulicu svako ima pravo da koristi na način koji je radi ostvarivanja te namene propisan zakonom i podzakonskim aktima. Na taj način izvršena je „faktička eksproprijacija“ koja nastaje kada se na zemljištu grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti u javnom interesu, iako ne postoji rešenje o eksproprijaciji, odnosno izuzimanju zemišta.

Tužilac je faktički lišen prava svojine, sa svim atributima iz člana 3. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, i nije dužan da trpi štetne posledice zato što nadležni organ nije sproveo upravni postupak i doneo rešenje o eksproprijaciji (izuzimanju iz poseda) koje bi bilo osnov za isplatu novčane naknade.

Tuženi je obveznik isplate naknade, jer se sporne parcele koriste kao ulica – dobro u opštoj upotrebi i u javnoj svojini, na kojem tuženi ima pravo svojine u skladu sa članom 10. stav 7. Zakona o javnoj svojini. Visina ove naknade (odnosno njenog preostalog neisplaćenog dela i to: u odnosu na parcelu .. za 355m2 u odnosu na parcelu .. za 77m2 i u odnosu na parcelu .. za 1042m2), koja tužiocu pripada na osnovu člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju i na osnovu člana 58. Ustava Republike Srbije, određena je prema tržišnoj vrednosti zemljišta, na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka, koji su sudovi prihvatili.

Imajući izloženo u vidu, nisu osnovani revizijski navodi tuženog o pogrešnoj primeni materijalnog prava, zasnovani na stavu revidenta da tuženi nije obveznik naknade, jer nijednom svojom radnjom nije deposedirao tužioca. Tuženi je titular prava javne svojine na spornom zemljištu koje je faktički (bez pravnosnažnog rešenja o eksproprijaciji odnosno izuzimanju iz poseda) pretvoreno u dobro u opštoj upotrebi – ulicu, a isto za takvu namenu predviđeno je odgovarajućim planskim aktom.

Neosnovani su navodi revizije kojima se osporava pravilna primena materijalnog prava. Ovo tim pre, što se u reviziji ponavljaju navodi koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje navode je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata. U preostalom delu, revizija osporva pravilnost utvrđenog činjeničog stanja i stavlja primedbe na ocenu dokaza iz člana 8 ZPP, zbog kojih se revizija ne može izjaviti primenom člana 407. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković