Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju iz svih zakonom propisanih razloga. U reviziji je istakao troškovnik na ime sastava revizije u iznosu od 90.000,00 dinara i sudske takse po odluci suda.

Tužena je blagovremeno podnela odgovor na reviziju. Istakla je troškovnik na ime sastava odgovora na reviziju u iznosu od 119.800,00 dinara.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br.72/11 ... 18/20) i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju ovaj sud pazi po službenoj dužnosti, na osnovu člana 408. ZPP. Kako je revizija izjavljena iz svih zakonom propisanih razloga, te i zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, a u reviziji se određeno ne navodi o kojoj se eventualnoj učinjenoj bitnoj povredi odredaba parničnog postupka u konkretnom slučaju radi, to se u tom delu revizijom ne dovodi u sumnju zakonitost i pravilnost pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, Društveno preduzeće poljoprivrede „Jedinstvo Kruščić“ u stečaju (skraćeno poslovno ime DPP „Jedinstvo Kruščić - u stečaju) osnovano je kao društveno preduzeće sa 100% drušvenim kapitalom. Rešenjem Privrednog suda u Somboru St 183/2011 od 17.10.2011. godine nad ovim privrednim subjektom je otvoren stečajni postupak. Tužilac je prijavio potraživanje u iznosu od 268.811.214,33 dinara, od čega glavni dug iznosi 188.116.207,21 dinar, kamata na glavni dug iznosi 78.635,825,63 dinara i troškovi 2.059.181,49 dinara. Od navedenog iznosa, tužiocu je prema zaključku o listi priznatih i osporenih potraživanja od 06.02.2012. godine priznato potraživanje u iznosu od 68.608.333,98 dinara, kao potraživanje u trećem isplatnom redu, dok mu je osporeno potraživanje u iznosu od 200.202.880,35 dinara. Priznato potraživanje odnosi se na glavni dug u iznosu od 43.365,086,05 dinara, sa kamatom na glavni dug u iznosu od 24.727.224,64 dinara i troškove u iznosu od 516.023,29 dinara. Priznato potraživanje odnosi se na doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje – ugovor o preuzimanju duga (ukupno 6.903.558,10 dinara), zarade i naknade zarada – ugovor o ustupanju potraživanja (ukupno 25.480.537,30 dinara), otpremnine – sporazumi o isplati otpremnina (ukupno 26.872.886,22 dinara) i ostala potraživanja – isporučena roba i izvršene usluge (ukupno 9.351.352,36 dinara). Rešenjem Privrednog suda u Somboru R4 801/2019 od 28.08.2019. godine utvrđeno je da je tužiocu povređeno pravo na suđenje u razumnom roku u stečajnom postupku koji se vodi nad stečajnim dužnikom DPP „Jedinstvo Kruščić“ u stečaju. U toku stečajnog postupka St 183/2011 koji se vodi pred Privrednim sudom u Somboru nije bilo namirenja stečajnih i razlučnih poverilaca, pa ni tužilac svoje priznato potraživanje nije namirio u predmetnom postupku.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je tužilac pretrpeo imovinsku štetu u vidu neisplaćenih potraživanja iz radnog odnosa u iznosu od 59.256.981,62 dinara, te je delimično usvojio tužbeni zahtev i obavezao tuženu da isplati tužiocu na ime priznatog, a neisplaćenog potraživanja koje potiče iz radnog odnosa iznos od 59.256.981,62 dinara, imajući u vidu da tužena snosi objektivnu odgovornost za neostvarivanja prava iz radnog odnosa prema dužnicima koji su bili društvena preduzeća. Prvostepeni sud je odbio zahtev tužioca za isplatu materijalne štete u delu koji se odnosi na potraživanje koje potiče iz komercijalnog odnosa (isporučenu robu i izvršene usluge u iznosu od 9.351.352,36 dinara), zato što utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku nije dovoljna za dosuđenje navedenog iznosa na osnovu materijalne štete zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku, imajući u vidu da je tužilac bio dužan da dokaže uzročno posledičnu vezu između povrede prava na suđenje u razumnom roku i nenaplaćenog potraživanja po osnovu isporučene robe i pruženih usluga, da je razlog nemogućnosti naplate potraživanja neadekvatno postupanje suda, da je u trenutku pokretanja stečajnog postupka stečajni dužnik imao dovoljno novčanih sredstava u imovini i da je poštujući redosled isplate mogao da naplati svoje potraživanje da je sud efikasno postupao i preduzimao delotvorne radnje u cilju naplate potraživanja.

Drugostepeni sud nije prihvatio zaključak prvostepenog suda da deo priznatog potraživanja u ukupnom iznosu od 59.256.981,62 dinara potiče iz radnog odnosa s obzirom na to da se radi delom o potraživanju tužioca koje je nastalo iz njegovog poslovnog odnosa sa DPP „Jedinstvo Kruščić“ u stečaju (ugovor o preuzimanju duga u pogledu uplate doprinosa za obavezno socijalno osiguranje i sporazum o isplati otpremnina), dok se u preostalom delu potraživanje odnosi na ugovore o ustupanju potraživanja zarada i naknada zarada, da se potraživanja zaposlenih prema poslodavcu po osnovu radnog odnosa ne mogu izjednačiti sa potraživanjem pravnih lica ili preduzetnika nastali iz komercijalnog odnosa, i da nema uslova za primenu izuzetka o odgovornosti tužene države već da se ima primeniti opšte pravilo o deliktnoj građanskoj odgovornosti države, koje podrazumeva postojanje adekvatne uzročno poslednične veze između povrede prava na suđenje u razumnom roku i sporne štete, imajući u vidu da se odgovornost tužene za naknadu sporne materijalne štete ne može zasnivati isključivo na činjenici da je tužiocu rešenjem suda utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku. Drugostepeni sud je našao i da tužilac nije u skladu sa pravilima o teretu dokazivanja iz člana 231. ZPP dokazao obim u kome je pretrpeo materijalnu štetu čiju naknadu traži, odnosno da nije dokazao da je bilo uslova za namirenje njegovog potraživanja u dosuđenom iznosu, a da je namirenje izostalo zbog propusta stečajnog suda da u razumnom roku okonča stečajni postupak, zbog čega tužena nije u obavezi da tužiocu naknadi spornu štetu, te je preinačio prvostepenu presudu u obavezujućem delu i odbio tužbeni zahtev.

Republika Srbija odgovara za materijalnu štetu nastalu zbog potpunog ili delimičnog neizvršenja pravnosnažnih i izvršnih sudskih odluka, odnosno u stečaju utvrđenih potraživanja zaposlenih iz radnog odnosa koja su bez njihove krivice ostala neizvršena i u postupku stečaja vođenom nad stečajnim dužnikom sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom, uz uslov da je prethodno utvrđena povreda prava na suđenje u razumnom roku. U predmetima u kojima se vodi stečajni postupak, zakonska zatezna kamata na potraživanje utvrđena pravnosnažnim presudama protiv dužnika društvenih preduzeća obračunava se do dana otvaranja stečajnog postupka u skladu sa zakonskim rešenjem iz Zakona o stečaju iz 2009. godine. U pogledu izvršnog dužnika koji ne spadaju u navedenu kategoriju već se radi o fizičkim licima ili pravnim licima koja nisu osnovana na bazi društvenog ili državnog kapitala, nužno je utvrđivati uzročno posledičnu vezu između povrede prava na suđenje u razumnom roku i nenaplaćenog potraživanja, te da je isključivi razlog nemogućnosti naplate tih potraživanja neadekvatno postupanje suda. Nužno je dokazati da dužnik u trenutku pokretanja postupka za naplatu ima dovoljno novčanih sredstava u imovini i da je poštujući redosled isplate mogao da se naplati da je sud efikasno postupao i preduzimao delotvorne radnje propisane odgovarajućim Zakonom o izvršenju (zaključak o odgovornosti Republike Srbije za naknadu materijalne štete nastale zbog neizvršenja pravnosnažnih sudskih odluka, usvojen na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda održanoj 02.11.2008. godine, dopunjen na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda održanoj 27.09.2019. godine).

Odluka prvostepenog suda o odbijanju tužbenog zahteva za iznos od 9.351.352,36 dinara na ime naknade imovinske štete zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku, a priznatog i neisplaćenog potraživanja koje potiče iz komercijalnog odnosa (po osnovu neisporučene robe, pruženih usluga), kao i odluka o traženoj kamati i odluka drugostepenog suda o preinačenju prvostepene presude i odbijanju tužbenog zahteva tužioca za iznos od 59.256.981,62 dinara na ime naknade imovinske štete zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku, a priznatog i neisplaćenog potraživanja koje potiče iz radnih odnosa, prema oceni ovoga suda je doneta uz pravilnu primenu materijalnog prava, zbog čega se u tom delu neosnovani navodi revizije.

Naime, neosnovani su navodi revizije kojima se ukazuje da bi potraživanja koja su zaposleni imali prema DPP „Jedinstvo Kruščić“ i koja je tužilac preuzeo tako što ih je zaposlenima isplatio u celosti, bila obaveza tužene da tužilac nije izmirio isto i da u konkretnom slučaju ima mesta primeni pravila o ispunjenju sa prelaskom prava na ispunioca u skladu sa članom 299. Zakona o obligacionim odnosima, s obzirom na to da se ne radi o potraživanjima iz radnog odnosa već o komercijalnim potraživanjima tužioca prema stečajnom dužniku, koja su proistekla iz ugovora o preuzimanju duga i sporazuma o isplati otpremnina zaključenih sa stečajnim dužnikom, kako je to pravilno zaključio drugostepeni sud.

Kako se revizija tužioca odbija kao neosnovana i navodi iz revizije nisu od uticaja za drugačiju odluku ovog suda, to nije neophodno dalje detaljno obrazlagati ovu presudu u smislu odredbe člana 414. stav 2. ZPP.

Iz iznetih razloga, Vrhovni sud je na osnovu odredbe člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić

5