Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u vanparničnom predmetu predlagača AA iz ..., čiji je punomoćnik Mirsad Muderizović, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača JP „Srbijagas“ sa sedištem u Novom Sadu, čiji je punomoćnik Aleksandar Todorović, advokat iz ..., radi određivanja naknade za eksproprisanu nepokretnost, odlučujući o reviziji protivnika predlagača izjavljenoj protiv rešenja Višeg suda u Novom Pazaru Gž 175/23 od 15.12.2023. godine, u sednici održanoj 11.07.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

ODBIJA SE kao neosnovana revizija protivnika predlagača izjavljena protiv rešenja Višeg suda u Novom Pazaru Gž 175/23 od 15.12.2023. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Osnovnog suda u Novom Pazaru R1 70/22 od 23.11.2022. godine, stavom prvim izreke, određena je naknada za eksproprisane nepokretnosti i to: kp.br. .. u površini 19a 96m2 i kp.br. .. u površini od 8a 58m2, upisane u LN br. .. KO ..., ranijeg vlasnika AA, u iznosu od 9.549.768,60 dinara. Stavom drugim izreke, protivnik predlagača je obavezan da ranijem vlasniku AA isplati iznos od 9.549.768,60 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 23.11.2022. godine kao dana donošenja presuđenja do isplate. Stavom trećim izreke, protivnik predlagača je obavezan da predlagaču naknadi troškove vanparničnog postupka od 33.000,00 dinara.

Rešenjem Višeg suda u Novom Pazaru Gž 175/23 od 15.12.2023. godine, odbijena je kao neosnovana žalba protivnika predlagača i potvrđeno prvostepeno rešenje.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, protivnik predlagača je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Predlagač je podneo odgovor na reviziju.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi sa članom 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, 72/11... 18/20 i 10/23 – drugi zakon) i članom 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku – ZVP, pa je našao da revizija nije osnovana.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Odeljenja za imovinsko-pravne poslove Grada Novog Pazara od 08.11.2021. godine, usvojen je predlog protivnika predlagača i izvršena je eksproprijacija kp.br. .., po kulturi njiva 2. klase u površini 19a 96m2 i kp.br. .. po kulturi njiva 2. klase u površini od 8a 58m2, upisane u LN br. .. KO ..., čiji je vlasnik predlagač, a za potrebe izgradnje gasnog razvoda. U postupku određivanja naknade za eksproprisane nepokretnosti od Poreske uprave, Filijala u Novom Pazaru pribavljen je izveštaj u kome je utvrđena tržišna vrednost za navedene katastarske parcele od 300,00 dinara po 1m2 i u kome je navedeno da je tržišna vrednost utvrđena za poljoprivredno zemljište, uz navođenje da je ova vrednost utvrđena na osnovu procene tržišne vrednosti približno istih nepokretnosti kod kojih je utvrđen porez na prenos apsolutnih prava. Ocenom nalaza i mišljenja i izjašnjenja sudskog veštaka, koji je za procenu tržišne vrednosti zemljišta koristio parametre udaljenost parcele od centra urbanističkog mesta, udaljenost od glavne i sporedne putne infrastrukture, uređenosti prostora, vrste zemljišta, kalse zemljišta, konfiguracije terena, oblika predmetne parcele, moguće vrste upotrebe zemljište, godišnje očekivani neto prihod nekretnine, površina zemljiišta, utvrđena je tržišna vrednost za navedene katastarske parcele i to za: kp.br. .. iznosi 3.000 evra/aru (19,96 ari h 352.260,00 dinara iznosi 7.031.109,60 dinara) i kp.br. .. iznosi 2.500 evra/aru (8,58 ari h 293.550,00 dinara iznosi 2.518.659,00 dinara), te da je navedeno zemljište eksproprisano radi izgradnje razvodnog gasovoda RG 09/04/2 Aleksandrovac-Brus-Kopaonik-Raška-Novi Pazar- Tutin. Sudski veštak je tržišnu vrednost predmetnog zemljišta odredio komparativnom metodom sa parcelama u blizini, pa s obzirom na ukupnu površinu, vrednost eksproprisanih nepokretnosti je 9.549.768,60 dinara. U nalazu je navedeno i da predmetno zemljište na osnovu zoniranja grada pripada šestoj zoni za koju je procenjena vrednost zemljišta za potrebe oporezivanja („Službeni list Grada Novog Pazara“ br. 463-879/21 od 23.11.2021. godine) u iznosu od 6.412,00 dinara/m2 za građevinsko zemljište, 54,00 dinara/m2 za poljoprivredno zemljište i 47,00 dinara/m2 za šumsko zemljište.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su utvrdili naknadu za navedeno zemljište koje je eksproprisano radi izgradnje razvodnog gasovoda RG 09/04/2 Aleksandrovac-Brus-Kopaonik-Raška-Novi Pazar-Tutin i obavezali protivnika predlagača da predlagaču isplati ukupno 9.549.768,60 dinara (u visini tržišne vrednosti prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka) sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom, primenom članova 41. i 42. Zakona o eksproprijaciji.

Po oceni Vrhovnog suda, suprotno navodima revizije, pobijano rešenje zasnovano je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 1. Zakona o eksproprijaciji („Sl. glasnik RS“, br.53/95... 20/09 i 55/13) propisano je da se nepokretnosti mogu eksproprisati ili se svojina na njima može ograničiti samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Prema odredbi člana 41. stav 2. istog zakona, visina naknade u novcu za eksproprisanu nepokretnost određuje se po tržišnoj ceni prema okolnostima u vreme zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u vreme donošenja odluke o naknadi. Odredbom člana 42. istog zakona propisano je da se naknada za eksporprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije dugačije propisano (stav 1), da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima (stav 2).

Saglasno navedenom, visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje se prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno Poreska uprava. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje visine tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku, kada se visina naknade utvrđuje ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka odgovarajuće struke, koji prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti uzima u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore. Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog suda pravilan je zaključak nižestepenih sudova da se u konkretnom slučaju ima prihvatiti procena koju je dao sudski veštak, s obzirom da Poreska uprava vrši samo procenu tržišne vrednosti nepokretnosti, što predstavlja najniži iznos naknade za eksproprisanu nepokretnost, a ne određuje njenu tržišnu cenu na osnovu kriterijuma od kojih zavisi tržišna cena eksproprisanog zemljišta.

Neosnovani su navodi revizije protivnika predlagača da se u konkretnom slučaju radi o poljoprivrednom, a ne građevinskom zemljištu. Naime, pravnosnažnim rešenjem Odeljenja za imovinsko-pravne poslove Grada Novog Pazara od 08.11.2021. godine, od predlagača su eksproprisane kp.br. .., po kulturi njiva 2. klase u površini 19a 96m2 i kp.br. .. po kulturi njiva 2. klase u površini od 8a 58m2, upisane u LN br. .. KO ..., a za potrebe protivnika predlagača, radi izgradnje gasnog razvoda, saglasno javnom interesu za eksproprijaciju utvrđenom Uredbom o utvrđivanju prostornog plana područja posebne namene razvodnog gasovoda RG 09/04/2 Aleksandrovac-Brus- Kopaonik-Raška-Novi Pazar-Tutin sa elementima detaljne regulacije („Službeni glasnik RS“, br. 71/2018), kojim je utvrđen javni interes za eksproprijaciju, odnosno administrativni prenos nepokretnosti. Imajući u vidu navedeno, izvršena je prenamena predmetnog zemljišta iz poljoprivrednog u građevinsko, osnov za to predstavlja i Uredba Vlade RS o uređivanju prostornog plana područja posebne namene infrastrukturnog koridora autoputa E-761, deonica Pojate – Preljina („Službeni glasnik RS“, br. 98/13), a pre izvršene eksproprijacije, zbog čega predmetna katastarska parcela, po oceni Vrhovnog suda, predstavlja građevinsko zemljište.

Naime, odredbom člana 82. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“, br.72/09... 83/18) propisano je da građevinsko zemljište je zemljište koje je određeno zakonom i planskim dokumentom kao građevinsko, koje je predviđeno za izgradnju i redovno korišćenje objekata, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom. Odredbom člana 83. stav 2. istog zakona propisano je da stupanjem na snagu planskog dokumenta kojim je promenjena namena zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnici tog zemljišta stiču prava i obaveze propisane ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu zakona, bez obzira na činjenicu što organ nadležan za upis na nepokretnostima i pravima na njima nije sproveo promenu u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i prava. Odredbom člana 88. stav 9. istog zakona propisano je da od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom.

Sledom ovih razloga, Vrhovni sud nalazi da je nižestepenim rešenjima pravilno određena naknada za eksproprisane nepokretnosti (kao za građevinsko zemljište) u visini utvrđenoj ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, te da na ovako dosuđenu naknadu predlagač ima pravo na zakonsku zateznu kamatu od 23.11.2022. godine u smislu odredbe člana 277. Zakona o obligacionim odnosima. Takođe, pravilno su nižestepeni sudovi odredili naknadu za biljne zasade u iznosu od 157.000,00 dinara, budući da je navedena vrednost utvrđena na saglasan predlog predlagača i protivnika predlagača, u skladu sa ponudom učinjenom u upravnom postupku zasnovanom na nalazu i mišljenju veštaka poljoprivredne struke.

Na osnovu iznetog, Vrhovni sud je, na osnovu člana 414. stav 1. u vezi sa članom 420. stav 6. ZPP i članom 30. stav 2. ZVP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković